Agogika va psixologiya fanidan tayyorlagan topshiriq bajardi: Magrubova Moxichehra Tekshirdi: Raxmonberdiyeva Gulzira Toshkent-2022

3.Shaxs xususiyatlarini o‘rganish metodikalari. (R.Kettel, Ayzenk testlari)
PSIXOLOGIK TEST: XARAKTERNI ANIQLASH, SHAXS TIPOLOGIYASI. MAYERS-BRIGGS SINOVI
Mayers-Briggs tipologiyasi (MBTI) — 1940-yillarda Yunga tipologiyasi asosida yuzaga kelgan va AQSh va Yevropada keng tarqalgan shaxs tipologiyasidir. Test ba’zan tanqid qilinishiga qaramasdan, u shaxs xarakterini aniqlash uchun muhim kalit bolib qolmoqda. Umumiy qilib aytganda, uning yordamida kishilarning dunoyni qanday idrok etishi va qay tarzda qaror qabul qilishi aniqlanadi. Ko’pgina G’arb kompaniyalari ishga qabul qilishdan oldin xodimlardan Mayers-Briggs testidan o’tishni talab qiladi.
Umuman, bu psixologik test kishiga o’zini tahlil qilish imkoniyatini beradi, shuning uchun biz siz uchun ushbu maqolani va xarakterni aniqlash uchun onlayn psixologik testni tayyorladik.

PSIXOLOGIK TESTNING 4 DESKRIPTORI

Testning o’zi biroz quyiroqda, dastavval uning mohiyatini tushunib olish kerak.

MBTI psixologik test tizimining mohiyati shundan iboratki, kishi shaxsiy omillarining unikal kombinatsiyalarini o’lchab, uning uchun o’zini qulay va ishonchli his qilishga imkon beradigan ma’lum bir faoliyat turi, harakat uslubi, qaror qabul qilishi tabiati va boshqa xususiyatlarini taxmin qilish mumkin.

Shu sababli inson xarakterini o’rganganadigan 4 shkala (deskriptor) yaratilgan:

Idrok orientatsiyasi (introversiya — ekstraversiya);

Vaziyatda orientatsiya (teran fikrlash — sezgi);
Qaror qabul qilish asoslari (logos — pafos)
Yechimlarni tayyorlash usuli (ratsionallik — irratsionallik)
Har bir shkala bo’yicha quyida batafsil.

EI SHKALASI: IDROK ORIENTATSIYASI

Introvertlar (I-tip) «sariq pressa» aks ettiradigandek «yopiq» va aloqaga kirishmaydigan shaxslar emas. Ular yaxshi suhbatdosh va xushchaqchaq hamroh bo’lishi mumkin, ammo o’zlari yakka holda yaxshiroq ishlashadi va ko’proq energiyaga ega bo’lishadi. Bunday odamlar so’zdan ko’ra fikrni afzal ko’radilar, shuning uchun ular doimo biron narsani aytishdan oldin yaxshilab o’ylashadi.

Ekstravertlar (E-tip) da kommunikativlik ko’p gapirish bilan chegaradosh. Ular uchun boshqalar bilan ishlash qiziqroq. Ular muammolarni eshiklarni yopib olib, yakka holda emas, murosa topishga imkon beradigan muhokama qilish orqali hal qilishadi. Ammo ularning ko’p gapirishlari ko’pincha o’zi haqida bildiradi.

Oddiy so’zlar bilan aytganda, EI shkalasi idrokning umumiy orientatsiyasini ifodalaydi:

E (ekstravert) — tashqi ob’yektlarga orientatsiya;

I (introvert) — o’z-o’ziga, ichkariga orinentatsiya.
SN SHKALASI: VAZIYATDA ORIENTATSIYA
«Sensing» so’zining «teran fikrlash» deb tarjima qilinishi ko’p ham to’g’ri emas. S-tipiga mansub shaxslar, vaziyatni baholashda «sensorlar» — ko’rish, eshitish, tegish yordamida tushuna va his eta oladigan barcha detallarni hisobga oladi. Ular tashqi, oldindan ma’lum bo’lgan ma’lumotlarga tayanadi va qaror qabul qilishda vaziyatni yaxshilab o’rganib, tarozining har pallasiga solib ko’rib, ketma-ketlika amal qiladi. Ular har doim aniqlik bilan ish olib boradi, ular uchun dalillar bilan tasdiqlanmagan taxminlar ahamiyatga ega emas, hozir va shu yerda sodir bo’layotgan hodisalar birinchi o’rinda turadi.

N-tip ko’proq ichki sezgiga (intuitsiyaga) tayanishga moyil. Ko’pincha, ular yaxshi rivojlangan tasavvurga ega bo’lgan odamlardir, ular uchun bu dunyo — imkoniyatlar jamlanmasidir. Ular dalillarga beparvoroq bo’lishadi, biroq global tasvirni ko’rishga, voqealar rivojining turli yo’llarini bashorat qilish imkoniga ega.

Oddiy so’z bilan aytganda, SN shkalasi — muayyan vaziyatda qay tarzda orientatsiya olish usulini aks ettiradi:
S (sensorlar) — dalillar va olingan tajribaga asoslanadi;
N (iNtuition) — sezgilarga, umumiy ma’lumotga asoslanadi.
TF SHKALASI: QAROR QABUL QILISH ASOSI
Qaror qabul qilish mashhur dixotomiyaga asoslangan: his-tuyg’ular (EQ) va aql (IQ).

T-tipi — bu mantiq (logika) ular uchun birinchi navbatda bo’lgan odamlardir. Ular aql ovoziga ergashib, yettib o’lchab, bir kesadilar. Mazkur tipologiyaga mansub vakillar axborotni yaxshi tahlil qilishadi, ular adolatli va ob’yektiv shaxslar hisoblanadi.

F-tipi — siz fizika yoki matematikadan masalani yechishga yordam so’rash uchun birinchi bo’lib unga murojaat qilmaydigan, biroq, o’z xursandchiligingiz yoki qayg’uingizni bo’lishish uchun birinchi uning yoniga shoshadigan kishidir. Bu shaxslar empatlar bo’lib, ular uchun insonning his-tuyg’ulari deyarli boshqa barcha narsadan ko’ra muhimroq. Ular emotsional intellektlari rivojlangan shaxslar bo’lib, ko’pincha mantiq emas, balki aynan his-tuyg’ularga asoslanib qaror qabul qilishadi.

Qisqacha qilib aytganda, TF shkalasi inson qanday qilib qaror qabul qilishini belgilaydi:

T (tafakkur, mantiq, logika) — barchasini ratsional ravishda «yoqlangan» va «qarshi» ga tortish qobiliyati;
F (tuyg’u, axloq, etika) — qarorlar hissiyotlarga asoslangan holda qabul qilinadi.
JP SHKALASI: YECHIMLARNI TAYYORLASH USULI
P-tipiga mansub bo’lganlar, keng qamrovli nazorat va rejalashtirishga qodir emas, biroq bir nechta kanal orqali bir vaqtning o’zida ko’plab ma’lumotlarni olishlari mumkin. Ular ko’p vazifalar ustida ish olib borishadi, bajarish uchun qisqa vaqt berilgan vazifalarni yaxshi bajaradilar, biron narsa rejalashtirilmagandek ketadigan bo’lsa, vahima qilmaydilar. Bunday kishilar o’zgarishlarni yaxshi qabul qilishadi, chunki moslashish qobiliyati — ularning kuchli tomoni.

J-tipi, aksincha, faqat bitta vazifa ustida ish olib borishadi, rejalashtirish va algoritmlashtirishga moyil bo’lishadi. Birinchidan, barqarorlik ular uchun muhim, ular betartiblikni bartaraf etishga va har qanday muammolarni hal qilishda barchasini oldindan yaxshilab o’ylab, barcha usullarni qo’llash bilan yondashishga harakat qilishadi. Bunday odamlar maqsadlarni belgilash, ustuvorliklarni aniqlash va natijalarga erishishda yaxshiroq natijalar ko’rsatadi

Oddiy so’zlar bilan aytganda, JP shkalasi — bu yechimning qanday tayyorlanishi:

J (mulohaza va ratsionallik) — rejalashtirish va tartiblash;

P (his qilish va irratsionallik) — sharoitga qarab harakat qilish, moslashish.