Mulk munosabatlarining uyg‘unlashuvi; - Mulk munosabatlarining uyg‘unlashuvi;
- Iqtisodiy erkinliklarning berilishi;
- Bozorning ochiqligi;
- Bozor infratuzilmasining mavjudligi;
- Huqquqiy kafolatning mavjudligi;
- Imtizoylar.
- Tadbirkorlikni rivojlantirish uchun quyidagi shart-sharoitlar talab etiladi:
Tovarlar va xizmatlar; - Tovarlar va xizmatlar;
- Bandlik;
- Daromad;
- Ishchilar va xizmatchilarning ish haqi, foydalar;
- Soliqlar;
- Soliqlar to‘langandan keyingi daromad;
- Ishlab chiqarish jamg‘armalariga sarmoyalar;
- Milliy farovonlik.
- Milliy farovonlikning asosiy qismi korxonalar faoliyatining natijasi sifatida shakllanadi:
- Nima ishlab chiqarilishi kerak?
- Kimlar uchun ishlab chiqarish kerak?
- Bu qanday ishlab chiqariladi?
- Tadbirkor oldida quyidagi savollar ko‘ndalang turadi:
- Foyda olish, bandlik kafolati
- O‘z-o‘zini band qilish afzalliklari:
- Shaxsiy mavqe, moslashuvchanlik
- Investitsiya qilingan sarmoyani yo‘qotish ehtimoli
- Ishonchsiz yoki past daromad
- O‘z-o‘ziga ishlash bilan bog‘liq cheklovlar:
- Zerikarli ish, tavakkalchiliklar
- Vaqt, odamlar bilan muloqot
- 2. Innovatsiya tushunchasi va mohiyati.
- “Innovatsiya” atamasi lotincha “novatio” sо‘zidan olingan bо‘lib, “yangilanish” (yoki “о‘zgarish”), “in” qо‘shimchasi esa lotinchadan “yо‘nalishida” deb tarjima qilinadi, agar buni yaxlit “Innovatio” kо‘rinishida tarjima qilsak – “о‘zgarishlar yо‘nalishida” deb izohlanadi. Innovation tushunchasi birinchi bо‘lib XIX-asrning ilmiy tadqiqotlarida paydo bо‘ldi.
- “Innovatsiya” tushunchasi о‘zining yangi hayotini “innovatsion kombinatsiyalar”ni tahlil qilish, iqtisodiy tizimlarning rivojlanishidagi о‘zgarishlar natijasida XX-asrning boshida avstriyalik va amerikalik iqtisodchi Y.Shumpeterning ilmiy ishlarida boshlagan.
- Shumpeter 1900-yillarda iqtisodda ushbu terminni ilmiy qо‘llashga kiritgan dastlabki olimlardan edi.
- Innovatsiya – bu bozor talabidan kelib chiqqan holda jarayonlar va mahsulotlarning sifatli о‘sish samaradorligini ta’minlash uchun joriy etilgan yangilikdir. Inson intellektual faoliyati, uning fantaziyasi, ijodiy jarayoni, kashfiyotlari, ixtirolari va ratsionalizatorligining yakuniy natijasi hisoblanadi.
- Ilm-fan – bu ma’lum mablag‘larni bilimlar va g‘oyalarga aylantirish.
- Innovatsiyalar – bu bilimlar va g‘oyalarni mablag‘larga aylantirishdir.
- Ixtiro – bu yangi konsepsiyani yaratish demak.
- Kashfiyot – izlanish, tekshirish, ilmiy tadqiqot natijasida ba’zan esa tasodifan topilgan yaratilgan ilmiy yangilik.
- Innovatsiya – bu ixtironing amaliy ahamiyatini ajratib kо‘rsatish va uni muvaffaqiyatli sotiladigan mahsulotga aylantirish.
- Innovatsiyalarning ilmiy kashfiyotlar va ixtirolardan farqi
- Maqsadingizni ifodalang.
- Jamoangizni ilhomlantiring.
- Diqqatingizni xaridorga qarating.
- Har kimga о‘xshamang.
- Hamma narsani shubha g‘alviridan о‘tkazib kо‘ring.
- Sinergiya* yarating (hamkorlik, o‘zaro munosabat).
- Jarayonni yarating.
- Har qanday xatarni oldindan kо‘ra biling.
- О‘zgarishlarning yetakchisiga aylaning.
- Tashabbuskor bо‘ling.
- Innovatsiyaning 10 ta amri mavjud:
- Olimlar, muxandislar, patentshunoslar, menedjerlar, iqtisodchilar, moliyachilarning IMO tijoratini rо‘yobga chiqarishga qaratilgan bilimlari va kuch-g‘ayratlarini birlashtiruvchi jarayon tushuniladi.
- Bunday faoliyatning oxirgi natijasi innovatsiya - yangilik bо‘ladi.
- litsenziyalarni о‘zlashtirish, ishlab chiqarishni texnik jihatdan tayyorlash, mahsulotlarni chiqarishga qaratilgan yangi yoki takomillashtirilgan texnologik jarayonni yaratish;
- ilmiy ishlanmalar va texnologiyalarni tо‘la qonli ishlab chiqarish darajasiga olib borish, tajribaviy namunalarni yaratish, mahsulotlarni standartlashtirish va sertifikatlashtirish va h.k.lar;
- patent-axborot va marketing tadqiqotlarini о‘tkazish, IMO(intellektual mulk ob’ektlari) obyektlarini huquqiy himoyalash va tijoriy rо‘yobga chiqarish;
- Innovatsion loyihalar quyidagi ish turlarini о‘z ichiga oladi:
- apparat va dasturiy vositalarni, axborot texnologiyalarini va h.k.larni yaratish va tirajlash;
- IMOlarini rо‘yobga chiqarishga qaratilgan kо‘rgazmali va nashr ishlari;
- qishloq xо‘jaligi va xom ashyo resurslarini qayta ishlash bо‘yicha texnologiyalarni ishlab chiqish, sanoat va maishiy chiqindilarni utili zatsiyalash, ikkilamchi resurslarni о‘zlashtirish;
- yangi texnologiyalar, mahsulotlar, dorilar, iste’mol mollarini о‘zlashtirish va moslashtirish.
- 3. Agro-biznesda innovatsiyaning muhimligi va o‘ziga xos jihatlari.
- Agro-biznes deganda - qishloq xo‘jaligini rivojlantirish bilan, uning ishlab chiqarishga xizmat qiluvchi va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini iste’molchiga yetkazib berish bilan bog‘langan iqtisodiyot tarmoqlarining mustahkam aloqalari tushuniladi.
- Mamlakatning oziq-ovqat muammosini hal qilish va unga bo‘lgan iste’molni ilmiy asoslangan me’yorlarga yaqinlashtirish;
- Aholini qishloq xo‘jaligi xom–ashyosidan tayyorlanadigan oziq-ovqat bo‘lmagan tovarlarga bo‘lgan talabini qondirish;
- Agrosanoat majmui korxonalarini rivojlantirishning intensiv shakliga o‘tkazish va shu asosda pirovard mahsulot ishlab chiqarishni o‘stirishni ta’minlash;
- Barcha tarmoq va korxonalarda mavjud resurslar salohiyati(potensiali)dan foydalanishni yaxshilash va shu asosda ishlab chiqarish samaradorligini oshirish;
- Tashqi savdo oboroti strukturasini, oziq-ovqat mahsulotlarini ko’proq chetga chiqarish hisobiga o‘zgartirish.
- Agro-biznes sohalarining barcha tizimi uchun ishlab chiqarish vositalari ishlab chiqarish;
- Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi;
- Qishloq xo‘jaligi xom-ashyosidan tayyorlanadigan iste’mol buyumlarini ishlab chiqarish;
- Tezkor ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida ishlab chiqarish–texnikaviy va texnologik xizmat ko‘rsatish;
- Pirovard mahsulotni sotish.
- Innovatsiyalarning muvaffaqiyati quyidagi asosiy omillarga bog‘liq:
- Ro‘yobga chiqarishga mo‘ljallangan loyihani amalga oshirish uchun mablag‘larning mavjudligi;
- Tijorat ishlarining puxta ishlab chiqilgan strategiyasi va taktikasi.
- Innovatsiyaning raqobatbardoshligi;
- -ishlanmani ishlab chiqish bosqichi;
- -uni bozorga kiritish bosqichi;
- -rivojlanish bosqichi;
- -kamolga erishish bosqichi;
- -pasayish bosqichi.
- Bozor sharoitida ro‘yobga chiqarilgan innovatsion tovarlar o‘z rivojida quyidagi hayotiy bosqichlardan o‘tadilar:
- 1. Loyihani amalga oshirish imkoniyatlarini, jumladan, loyiha ishtirokchilarining ro‘yxatini, mumkin bo‘lgan ixtiro ob’yektlarini aniqlash, ishlab chiqarilishi ko‘zlangan mahsulot xarakteristikalarini dastlabki tadqiq etish.
- 2. Tayyorgarlik ko‘rinishidagi tadqiqotlar. Loyiha ishtirokchilarini tanlash va ular bilan muzokaralar olib borish, moliyalashtirish manbaalarini aniqlash, loyihani texnik – iqtisodiy jihatdan asoslash.
- Innovatsion loyihalarni shakllantirish va bajarilish bosqichlari
- Innovatsion loyihani shakllantirish bosqichlari:
- 3. Batafsil tadqiqotlar, ular quyidagilarni o‘z ichina oladi:
- -patent-kon’yuktura tadqiqotlarini o’tkazish;
- -mahsulotning tajriba partiyasini yaratish, sanoat reglamentini ishlab chiqish, sertifikatlashtirishni o‘tkazish;
- -loyihaning kalendar rejasi va ro‘yobga chiqarish grafigini tuzish;
- -moliyaviy sarf-harajatlarni baholash;
- -moliyalashtirish sxemasi (moliyaviy reja va baholash siyosati)ni aniqlash;
- -ishlab chiqarish rejasi (mahsulotni chiqarishning to‘liq sikli)ni ishlab chiqish;
- -loyiha samaradorligini (mumkin bo‘lgan tavakkalchilikni) baholashga oid ishlar;
- -biznes-rejani va texnik-iqtisodiy asoslashning oxirgi ishlanmasi.
- Innovatsion loyihani shakllantirish bosqichlari:
- 4. Tashkiliy bosqich quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
- -loyihani yuridik jihatdan rasmiylashtirish, loyiha ishtirokchilari o‘rtasida bitimlar tuzish, IMO dan foydalanish bo‘yicha litsenziyani rasmiylashtirish va ro‘yxatga kiritish;
- -investor bilan bitim tuzish, investorlarga aksiyalarni sotish.
- Innovatsion loyihani shakllantirish bosqichlari:
- 1.Sanoat mulki ob’yektlari (ixtirolar, sanoat namunalari, tovar belgilari)ni patentlashtirish. Alohida huquqlarning maksimal mumkin bo‘lgan hajmini aniqlash (sotuv bozorida erkin segmentni yaratish).
- 2.Ixtiro bo‘yicha mahsulotni batafsil ishlab chiqish.
- 3.Mahsulotni standartlashtirish va sertifikatlashtirish, uni ishlab chiqarishga ruxsat berish;
- 4.Ishlab chiqarish quvvatlarini tashkillashtirish va tekshirish, mahsulot “pilot” partiyasini chiqarish, sifatning ruxsat etilgan og’ishlarini aniqlash.
-
- Innovatsion loyihani ro‘yobga chiqarish bosqichlari:
- 5.Mahsulotning yalpi sotuvini tashkil etuvchilar bilan bitimlar tuzish yoki o‘z sotuv tarmoqlarini yaratish, sinov tarzida bozorga chiqish.
- 6.Reklama ishlarini amalga oshirish, buyurtmachilar bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bitimlar tuzish.
- 7.Mahsulotning seriyali ishlab chiqarilishini ro‘yobga chiqarish. Mahsulot bozorga kiritilganidan so‘ng innovatsion loyihaning maqsadlari bajarilgan, innovatsiya esa ro‘yobga chiqarilgan hisoblanadi.
-
- Innovatsion loyihani ro‘yobga chiqarish bosqichlari:
- Biznes reja bu biznes g‘oyani samarali amalga oshirish uchun zaruriy dastak. Shu bilan birga korxonaning yoki tadbirkorning rivojlanish strategiyalarini belgilab beradigan asosiy xujjat.
- Biznes reja tuzishdan maqsad
- 1. Zarur pul miqdorini va bu pul miqdori qachon hamda qancha muddatga kerakligini……
- 2. Tadbirkorlik faoliyatini boshqarish, ya’ni:
- *byudjet;
- *prognozlashtirish;
- *maqsadli boshqarish;
- *moliyaviy hisobni samarali tashkil qilish;
- *mahsulot va mexnat tannarxini aniqlashtirish uchun tuziladi.
- Tadbirkorlarning xulq-atvori
- Biznes rejaga tavsiya etiladigan talablar
- *jumlalar qisqa, aniq hamda ko‘p ma’noli so‘zlar bo‘lmasligi kerak;
- *faqat faoliyatga doir axborotlar bo‘lishi kerak;
- *g‘oyalar va takliflar asoslangan bo‘lishi kerak;
- *bozordagi talab-taklif va biznesning bozorgadi ulushi asoslangan bo‘lishi shart.
- Biznes reja tarkibi ixtiyoriy, ammo 7-8 ta bo‘lim bo‘lishligi va umumiy hajmi 25-30 betdan oshmasligi tavsiya etiladi.
E’tiborlaringiz uchun rahmat! - +998 95 500 80 10
- +998 95 500 80 01
- fm@agrobank.uz
- www.fermermaktab.uz
Do'stlaringiz bilan baham: |
