Agrokimyo kirish

5.4. AZOTLI O’G’ITLAR

176. 
     Mineral o’g’itlar tarkibidagi oziq element soniga ko’ra oddiy va kompleks o’g’ltlarga bo’linadi. Oddiy o’g’ltlar tarkibida faqat bitta oziq elementini tutadi. Lekin bu shartli tushuncha hisoblanadi, chunki ko’p hollarda ular tarkibida Mg, Ca, S va mikroelementlar ham uchraydi. Kompleks o’g’ltlar esa tarkibidagi ikki yoki undan ortiq oziq elementning bog’lanish tabiatiga ko’ra murakkab, murak-kab — aralash va aralashtirilgan o’g’itlarga bo’linadi.
     
177. 
     Hozirgi kunda quyidagi turdagi azotli o’g’itlar ishlab chiqarilmoqda. Ammiakli—nitratli o’g’itlar — ammiakli selitra, ammoniy — sulfat—nitrat. Ammiaklio’g’itLar— ammoniy sulfat, ammoniy xlorid, ammoniy karbonat, suyultirilgan ammiak, ammiakli suv va ammiakatlar.
     

Nitratli o’g’itlar — natriyli selitra, kalsiyli selitra, kaliyli selitra.
Amidli o’g’itlar — mochevina, kaisiy sianamid, mochevina formaldegidli o’g’itlar (MFO’).


5.4.1. AMMIAKLI — NITRATLI O’G’ITLAR

178. 
     Ammiakli—nitratli o’g’itlarning asosiy vakili ammiakli selitra (NH₄NO₃) dir. Ammiakli selitra o’z tarkibida o’rtacha 34,6% nitrat va ammiak shakldagi azot tutadi.
     
179. 
     Ammiakli selitra gigroskopik bo’lgani bois tezda narn tortib, mushtlashib qoladi. Bu xususiyatni yo’qotish uchun unga fosforit yoki suyak talqoni, gips, kaolini kabi moddalar qo’shiladi. Bu qo’shilmalar sarg’ish tus beradi. Ammiakli selitraning asosiy qismi granullangan (donadorlangan) holatda ishlab chiqarilmoqda. Donador ammiakli selitra yaxshi fizikaviy xossalarga ega bo’lib, sochiluvchanligini uzoq muddat saqlab turadi. Ammiakli selitra tarkibidagi sof azotning miqdori 34,6% dan kam bo’lniasligi, namligi 0,4% dan, qo’shilmalar miqdori 0,1% dan oshib ketmasligi, muhiti mo’tadil yoki kuchsiz nordon bolishi lozim. Tayyor o’g’it nam tortmaydigan besh qavatli qog’oz yoki sellofan qoplarda saqlanadi.
     
180.