Aholining tabiiy harakati va undagi o’zgarishlar

Aholining tabiiy harakati va undagi o’zgarishlar

REJA:

• Aholining tabiiy harakati haqida tushuncha
• Tug`ilish va o`limning obyektiv va biologik jarayon ekanligi

Har qanday hududning aholi soni uning tuzilishi, tug‘ilishi, vafot etishi va migratsiyasi hisobiga o‘zgarib turadi. Aholi sonini tug‘ilishlar va vafot etishlar hisobiga o‘zgarishi aholining tabiiy harakati deb ataladi.

• Har qanday hududning aholi soni uning tuzilishi, tug‘ilishi, vafot etishi va migratsiyasi hisobiga o‘zgarib turadi. Aholi sonini tug‘ilishlar va vafot etishlar hisobiga o‘zgarishi aholining tabiiy harakati deb ataladi.
• Aholining tabiiy harakati avvalo mutloq ko‘rsatkichlar bilan ifodalanadi: tug‘ilishlar soni – T, vafot etganlar soni – VE, tabiiy o‘sish soni – (T-VE). Shular qatoriga nikohdan o‘tganlar soni – No‘t va nikohdan o‘chganlar soni – No‘ch ko‘rsatkichlari ham kiradi.

Aholining tug‘ilishi, vafot etishi va tabiiy o‘sish darajasi va o‘zgarishi kishilar hayotining ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlariga bog‘liq. Bu ko‘rsatkichlar avvalo ma’lum davr (masalan, bir yil) uchun mutloq miqdorlarda aniqlanadi va shu jarayonlar хaqida ma’lum fikr yuritish imkoniyatini bersa хam, lekin ular bunday tabiiy хarakatlarning intensivligi (tezligi) darajasini ifodalab bera olmaydi, chunki mamlakatlar aholisi soni хar хil. Masalan, ikkita mamlakatning har birida bir yilda 20 mingdan aholi tug‘ilgan bo‘lib, u mamlakatlarning o‘rtacha yillik aholi soni birinchisida 40,0 mln, ikkinchisida 60 mln. kishiga teng.

• Aholining tug‘ilishi, vafot etishi va tabiiy o‘sish darajasi va o‘zgarishi kishilar hayotining ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlariga bog‘liq. Bu ko‘rsatkichlar avvalo ma’lum davr (masalan, bir yil) uchun mutloq miqdorlarda aniqlanadi va shu jarayonlar хaqida ma’lum fikr yuritish imkoniyatini bersa хam, lekin ular bunday tabiiy хarakatlarning intensivligi (tezligi) darajasini ifodalab bera olmaydi, chunki mamlakatlar aholisi soni хar хil. Masalan, ikkita mamlakatning har birida bir yilda 20 mingdan aholi tug‘ilgan bo‘lib, u mamlakatlarning o‘rtacha yillik aholi soni birinchisida 40,0 mln, ikkinchisida 60 mln. kishiga teng.