Aholining turli ijtimoiy qatlamlari o‘rtasida daromadlarni qayta taqsimlash bilan

R и = F : (K айл + K ас + A ном )
Bu yerda: R _и – XYuSning iqtisodiy rentabelligi, biznesning rentabelligi;
F – yillik foyda;
K _айл – XYuS aylanma kapitalining miqdori
(qiymatiy baholarda);
K _ас – XYuS asosiy kapitalining miqdori
(qiymatiy baholarda);
A _ном – XYuS nomoddiy aktivlarining miqdori (qiymatiy baholarda).
238

• bankrotlikning mavjud belgilariga o‘z vaqtida barham berishga (moliyaviy mustahkamlik omilini nazorat qilish);

  
  

• investitsiyalarning qoplanish muddatlarini qisqartirishga;

  
  

• ishlab chiqarish va tovarlar sotish xarajatlarini qisqartirish evaziga foydaning o‘sishiga.

  
  

Bunda XYuS foydasining o‘sishiga ta’sir qiluvchi barcha omillardan faol foydalanmoq lozim. Har bir guruh omillari hisobidan foyda miqdori o‘zgarishining hisob-kitobi quyidagi tarzda amalga oshirilishi kerak:

• sotilayotgan mahsulot birligiga qilingan xarajatlar o‘zgarishining foydaga ta’siri. Buni quyidagi tarzda aniqlash mumkin:

  
  

∆F _т = (T _о - T₁ ) x Rh₁

Bu yerda: ∆F _т - tannarx omilining ta’siri ostida foydaning o‘zgarishi (+,-); T _о ,T₁ - mos ravishda o‘tgan (bazis) va hisobot yillaridagi mahsulot tannarxi; Rh₁ - tegishli yildagi realizatsiya hajmi.

• baholar o‘zgarishining foyda miqdoriga ta’siri. Bu ta’sirni quyidagicha aniqlasa bo‘ladi:

  
  

∆F _б = (B₁- B₀)x Rh₁,

Bu yerda: ∆F _б - baho omilining ta’siri ostida foydaning o‘zgarishi; B₁, B₀ - tegishli yillardagi mahsulot birligining bahosi;
Rh₁ - tegishli yildagi realizatsiya hajmi.

• mahsulot sotish hajmi o‘zgarishining foyda miqdoriga ta’siri.

  
  

Uni quyidagicha aniqlash mumkin:

∆F _р = (Rh₁- Rh₀)x(F₀: Rh₀)
Bu yerda: ∆F _р - sotish omilining ta’siri
ostida foydaning o‘zgarishi; Rh₁, Rh₀- tegishli yillardagi sotish hajmi;