Ajratilgan rezbali birikmalarni chizish

 
  

---

5 
I BOB BRIKMALAR TO`G`RISIDA UMUMIY MA`LUMOTLAR. 
1.1 REZBANING TURLARI. 

Har bir mashina, stanok va asbob uskunalar, turli inshoat qismlari, turli

detallarni brikmalaridan tashkil topgan bo’lib, qandaydir ish bajaradilar.
Lekin detallarning tuzulishlari va bajaradigan vazifalariga qarab brikmalar
turlicha bo`ladi. Ishlab chiqarishda yoki inshoat qismlarida ikki detalni bir – 
biri bilan ajraladigah va ajralmaydigan qilib biriktirish mumkin. Ma’lumot
uchun ajralmas birikmalarni ko’rib chiqamiz. Bunday birikmalar ajralish
vaqtida, brikma detallari buziladi, yoki sinadi. Bu birikmalarga
payvandlangan, kavsharlangan yoki parchinlangan detallar kiradi. Ajraluvchan
birikmalar ajralish vaqtida, brikma qismlari buzulmaydi yoki sindirilmaydi.
Bu brikmalar ikki hil bo’ladi: qo’zg’aluvchi va qo’zg’almaydigan
brikmalar. Detallari bir – biriga nisbatan siljishi mumkin bo’lgan
birikmalar-qo’zg’aluvchi brikma bo’lib, ularga quyidagilar kiradi:
shponkali birikmalar va shlistli birikma.
Qo’zg’almaydigan lekin ajraladigan birikma detallarida rezbalar
ishlatiladi va ularga quyidagilar kiradi:
1. Boltli birikma.
2. Shpilkali birikma.
3. Vintli birikma.
4. Fitinkali ( muftali ) birikma.
Ishlab chiqarishda ko’pgina standart detallar qatori rezbali
birikmalardan ham ko’p foydalaniladi. Shuning uchun rezbali
birikmalarni chizmasini puxta o’rganish talab qilinadi.
Rezbali brikmalar har –xil turdagi rezbalar yordamida bajariladi.
Rezbani tayyorlash quyidagicha bajariladi: tokarlik dastgohining
qistirmasiga silindrik o’q o’rnatilib, unga tekis aylanma harakat
beriladi. So’ngra rezba o’yuvchi asbob(kesgich)ni yaqinlashtirib, o’qqa 
(materialga) o’yib kiritiladi. Agar kesgichga tekis ilgarilanma xarakat

---

6 
berilsa, material sirtida rezba deb ataluvchi vint o’ramlari hosil
bo’ladi.