Aksonometriyalıq proektsiyanıń tiykarǵı mazmunı

---

Тема: Aksonometriyalıq proektsiyanıń tiykarǵı mazmunı. 
Aksonometriyalıq kósherler hám olar boyınsha ózgeriw koeffitsentleri. 
Aksonometriyalıq masshtablar hám izler úshmúyeshi. 
Aksonometriyalıq proekciyalar
(ÓzDSt 2.317: 2003) 
Mashina detalların жасаўda usı detallardıń isши sızılmalarınan paydalanıladı. Biraq isши 
sızılmasınıń tiykarǵı kemshiligi sonda, detaldıń kórinisleri ayrıqsha sáwlelenedi. Bul bolsa 
sızılmanıń oqılıwın biraz bolsa da qıyınlastıradı. Sonlıqtan, ámelde, detaldıń исши sızılması 
menen birge onıń anıq súwreti de beriledi. Anıq súwreti, yaǵnıy aksonometriyalıq proekciyası 
járdeminde исши sızılmaları tez hám ańsat gana oqıladı. 
Ásirese, jańa oylap tabılıp atırgan mashina konstrukciyası sızılmaların sızıwda 
aksonometriya zárúr áhmiyetke iye. 
Aksonometriya grekshe-akson-kósher hám metreo-ólshew degeni, yaǵnıy kósherлер 
boyınsha ólshew degen mánisti ańlatadı. 
Keńisliktegi O noqatta kesilisiwhi ózara perpendikulyar úsh sızıq aksonometrik kósherleri 
dep qabıl qılınıp, bul koordinatalar sistemasın aksonometriyalıq P tegislikke s baǵdar boyınsha 
proekciyalaw arqalı aksonometriyada koordinata kósherleriniń proekciyaları payda qılınadı (1-
sızılma).
1- sızılma 
Hár bir kósher ushın ulıwma bolǵan kesilispe masshtab birligi retinde qabıl qılınıp, natural 
masshtab birligi dep ataladı. Bul kesilispeniń P tegisligindegi proekciyaları aksonometriyalıq 
masshtab birlikleri delinedi. Olardıń natural masshtab birligine qatnasları aksonometriyalıq 
kósherleri boyınsha ózgeris koefficientleri úsh kósher boyınsha bir qıylı bolsa (e
x
=e
y
=e
z
), 
izometriyalıq proekciya yamasa qısqasha izometriya delinedi. Eger ózgeris koefficientleri eki 

---

kósher boyınsha bir qıylı bolıp, úshinshi olardan parıq qılsa, yaǵnıy e
x
=e
z
=e
y
yamasa e
x
=e
y
=e
z
bolsa, dimetriyalıq proekciya yamasa qısqasha dimetriya delinedi. Úsh kósher boyınsha ózgeris 
koefficientleri túrlishe, yaǵnıy e
x
≠e
y
≠e
z
bolsa, trimetrik proekciya yamasa qısqasha trimetriya 
delinedi. S baǵdar P ga perpendikulyar bolsa, tuwrı múyeshli, iyiliw bolsa, qıysıq múyeshli 
aksonometriyalıq proekciya delinedi.