Қалбакилаштириш

Ошхона

тухумларининг яроқлилик муддати нечи кун?

1. 
   7 кундан ошмаслиги керак
   
2. 
   12 кун
   
3. 
   14 кундан ошмаслиги керак
   

4. 
   25 кундан ошмаслиги керак
   

3. 
   Меланж нима?
   

1. 
   оқ ва сариғнинг музлатилган аралашмаси, уларнинг тухум таркибидаги табиий нисбати
   
2. 
   табиий нисбатда оқсил ва товуқ тухуми сариғининг қуритилган аралашмаси
   
3. 
   қуритил ган туху м оқи ва пастеризацияланган бутун ёки суциз сутнинг тухум сариғи (1: 1 нисбатда).
   
4. 
   тухумларнинг музлатилган оқсил массаси
   

3.8. Табиий асални идентификациялаш ва қалбакиларини
аниқлаш
Асал ва унинг турлари
Асал — ишчи асаларилар ўсимликлар гулидаги шира (нектар)ни организмида қайта ишлаш йўли билан ҳосил қиладиган ширин суюқлик. Асаларилар асални уя катакларига ўзлари учун озиқ қилиб ғамлайди. Асал ўз таркибига кўра нектардан фарқ қилади. Асалда 80 % дан кўпроқ углеводлар (глукоза, фруктоза), 0,4 % кул, 13 — 20 % сув бўлади. Асалда одам учун фойдали моддаларнинг 70 дан ортиқ тури бор. Шунингдек, асалда минерал моддалар: калсий, натрий, калий ва бошқалар; микроелементлар, органик кислоталардан олма,

лимон кислоталари, витаминлар (В2, В6, РР, С, Е, К) борлиги аниқланган. Табиатдан олиниш манбаига кўра гул (нектар) ва шира (ўсимлик барглари ва пояларидан ажраладиган шира) асалига бўлинади. Гулдан олинган асал ҳам ўсимлик турига қараб беда, янтоқ, кунгабоқар, ғўза ва бошқаларга ажралади. Асал ўзининг таъми, ҳиди, ранги жиҳатидан, шунингдек қайси фаслда қандай ўсимлик гулидан йиғилганлигига ва жойи (тоғ, ўрмон, водий)га қараб ҳам фарқланади. Енг яхши асал - тоғ асали, чунки у турли доривор гуллардан йиғилади. Оқ акация, беда, олма, шафтоли ва бошқа ўсимликлар гулидан тўпланган асал ҳам сифатли, офтоб кам тушадиган ўрмон гуллари ва йетиштиришда турли заҳарли дорилар сепиладиган техника ўсимликлари, масалан, канопдан олинган асал анча сифациз ҳисобланади. Асал мумкатаклардан махсус асалажраткич мосламалар билан ажратиб олинади. Асал қимматли озиқ-овқат маҳсулоти, унинг 1 килограммида ўртача 3200 калория енергия бор. Асалдан тиббиётда қадимдан дори-дармон сифатида фойдаланилган. Ҳозир фармацевтика саноатида турли дори- дармонлар ишлаб чиқарилади. Асалнинг ўзи турли касалликларга парҳез ва даво воситаси тарзида берилади. XX асрнинг 60-йилларидан бошлаб тиббиётда асал билан даволаш усуллари - апитерапия шаклланди. Асал озиқ-овқат саноатида ҳам ишлатилади.
Янги асал намлиги 18-19% ва рН 3-4 бўлиб, ёпиқ идишда сувдан ва ҳаво намлигидан сақланса, бир неча юз йил айнимайди. Бироқ асал вақт ўтиши билан кристалланиб, қотиб қолиши мумкин; бунда уни суюқлаштириш учун кучсиз қиздириш керак.
Ботаник келиб чиқиши бўйича табиий асаларичилик асаллари гул, падь асал ва аралаш асал (гул ва асал асалининг табиий аралашмаси) га бўлинади.
Гул асали асаларилар томонидан гул нектарини йиғиш ва қайта ишлашдан олинади. Бу монофлорал, яъни битта ўсимликнинг нектаридан ва полифлорал (бирлашган) - бир нечта ўсимлик нектаридан бўлиши мумкин.
Монофлорал асал асосий нектар ўсимлик турига қараб белгиланади. Бу липа, гречка, акация, кунгабоқар ва бошқалар бўлиши мумкин.
Липа асали оч сариқ ёки оч сарғиш ранг билан ажралиб туради. Липа гулларининг ёқимли нозик ҳидига эга. Россиянинг Европа қисмидаги ўрмон-дашт зонасида ўсадиган майда баргли жўка гулларидан олинадиган асал кучли аччиқ ҳидга эга. Узоқ Шарқнинг кенг баргли ўрмонларида асаларилар Амур ва Манчурия липа гулларидан асал олишади. Ушбу асал липа гулларининг нозик ҳидига эга. Суюқ шаклда асал шаффоф, сув сингари, яшил рангга эга. Липа асали хона ҳароратида бир ойдан икки ойгача кристалланиб, майда донали ёг каби ёки катта доначаларга айланади.
Гречка асали ранг палитраси билан фарқ қилади - тўқ сарикдан тўқ жигар ранггача қизил рангга эга, ёқимли ўткир ўзига хос таъми ва ўзига хос ҳидига эга. Кристалланган ҳолатда асал қуюқ сариқ ёки жигарранг рангга эга, майда ёки катга доначали консистенциядир.
Кунгабоқар асали оч олтин рангга эга бўлиб, қуёш нурлари таъсирида кучаяди. Кристалланиш пайтида у оч сарғиш рангга, баъзан эса яшил рангга эга бўлади. Бу ёқимли, бироз мазали таъми ва нозик кунгабоқар хиди бор. Асал таркибида фарнесол, алфа-терпинен, алфа-пинен ва бошқа терпеноид бирикмалари топилган.
У жуда тез кристалланади - олингандан кейин бир ой ичида. Кристаллар катта, кўзга яхши ташланади; уларнинг юзасида глюкоза кристалларининг юмшоқ қатлами кўпинча ”кўпик” ҳосил бўлади. Ёнғин рангидаги асал оч рангга эга бўлиб, у кристалланганда оқ рангга эга бўлади. Бу нозик таъми ва хушбўйлиги билан ажралиб туради. Суюқ шаклда асал сув сингари шаффоф, жуда тез кристалланиб, ёғга ўхшаш ёки майда донали массага айланади.
Акация асали яшилроқ тусли оқ рангга эга, нозик ва нозик ҳидга эга. Асал таркибида робинин, акацин (флавондпн келиб чиққан гликозидлар), учувчи ёғлар мавжуд. Акация асали хона
ҳароратида узоқ вақт (бир йилдан икки-уч йилгача) кристаллашмаслиги мумкин. У оқ рангдан олтин сариқ ранггача бўлиб, майда донали масса шаклида кристалланади. Яхши таъмга эга. Узоқ вақт давомида сақлаш натижасида юзада қуюқроқ кристалларо суюқлик пайдо бўлади.
Пахта асал ранги билан ажралиб туради: сув каби шаффоф ёки оқ ранг. У нозик ва ўзига хос хушбўй ҳидга эга, ёқимли таъмга эга, икки ёки ундан кўп ойлар давомида катта доначали массага айланади. Асаларилар томонидан янги йиғилган ўсимликнинг шарбатига хос лаззат бор, у асал тайёр бўлганда йўқолади. Пишган асал нозик, аммо ўзига хос таъми ва ҳидига эга.
Беда асалининг икки тури мавжуд. Асал таркибида флавоноидлар, учувчан ёғлар, фенолик бирикмалар, қатронлар, кумарин ҳосилалари мавжуд. Кристалланиш пайтида у оқ ёғга ўхшаш масса шаклини олади, беда гулларининг заиф ифодаланган ҳидига эга, яхши таъмга эга. Бир ойдан икки ойгача кристалланади.
Қизил-сариқ рангдаги қизил беда асали, нисбатан секин кристалланади. Таъми ва хушбўйлиги оқ баргли асалникига ўхшайди.
Малина асали энг юқори сифатли асал ҳисобланади. Суюқ шаклда - оқ ёки сув сингари шаффоф, кристалланган шаклда - кремли оқ рангда. Нозик ва йирик доначали массага кристалланади. Асал малина гулларининг нозик ҳидига ва резаворларнинг нозик таъмига эга.
Полифлорали асал йиғма гул асали деб таърифланади. Полифлор асал, йиғилиш жойига қараб, тоғ, ўтлоқ, дашт асллари бўлиши мумкин. Гул асалининг характеристикаси ўзгарувчан. Иилнинг турли вақтларида бир хил далада ва ўтлоқда турли хил ўсимликлар гуллаб-яшнаши сабабли, асал турли хил хусусиятларга эга. Унинг ранги оч ва оч сариқдан тўқ ранггача, хушбўйлик ва таъми - нозик ва ўткиргача, кристалланишгача - ёғга ўхшашдан тортиб то қўпол донагача бўлиши мумкин.