Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik
Download 4.21 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Me’yoriy hujjatlar 1. O’zbekiston Respubgayasasi Konstitusiyasi, Toshkent "O’zbekiston". 2003 yil. 2. O’zbekiston Respublikasining "O’zbekiston Respublikasining mustaqilligi asoslari to’g’risida"gi 1991 yil 31 avgust konstitusiyaviy qonuni O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining axborotnomasi. 1991 yil. 11-son. Z.O’zbekiston Respublikasining "Referendum yakunlari hamda davlat hokimiyati tashkil etilishining asosiy prisiplari to’g’risida"gi 2002 yil 4 aprel Konstitusiyaviy qonuni || Xalq so’zi. 2002 yil. 5 aprel. 4. O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining "O’zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligini e’lon qilish to’g’risida"gi 1991 yil 31 avgust karori || O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining axborotnomasi. 1991. 11-son.
13
5.Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish milliy dasturi O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining axborotnomasi. 1997 yil 9-son. b.O’zbekiston Respublikasining Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi kodeksi. T., "Asolat", 2001 yil. 7.O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi. T., "Adolat", 1996 yil. 8.O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik-prosessual kodeksi. T., "Adolat", 2001 yil. 9.O’zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi.T.,"Adolat", 1999 yil. 10. O’zbekiston Respublikasining Jinoyat kodeksi.T.,"Adolat'', 2001y. 11.O’zbekiston Respublikasining Jinoyat-prosessual kodeksi. T., "Adolat", 2001 yil. 12.O’zbekiston Respublikasining Jinoyat-ijroiya kodeksi. T., "Adrlat", 1994 yil. 13.O’zbekiston Respublikasining Oila kodeksi. T., "Adolat", 1998 y. 14.O’zbekiston Respublikasining "Yer kodeksi",T., "Adolat", 1998 yil. 15.O’zbekiston Respublikasi "Soliq kodeksi" T., O’zbekiston, 1999 y.^ 16.O’zbekiston Respublikasining "Fuqarolik to’grisida"gi 1992 yil 2 iyul qonuni O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining axborotnomasi. 1992. 9-son. 17.O’zbekiston Respublikasining "Ta’lim to’g’risida"gi 1997 yil 29 avgust qonuni || O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining axborotnomasi. 1997. 9-son. 18.O’zbekiston Respublikasining "Prokuratura to’grisida"gi 1992 yil 9 dekabr qonuni (yangi tahrir) O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining axborotnomasi. 1993. 1-son. 19.O’zbekiston Respublikasining "O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi to’grisida"gi 1993 yil 6 may qonuni || O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining axborotnomasi. 1993. 5-son. 20.O’zbekiston Respublikasining "Fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlari to’g’risida"gi 1999 yil 14 aprel qonuni || Xalq so’zi. 1999. 11 may. 21.O’zbekiston Respublikasining "Sudlar to’g’risida"gi 1993 yil 2 sentyabr qonuni || O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining axborotnomasi. 1993. 10-son. 22.O’zbekiston Respublikasining "O’zbekiston Respublikasining Konstitusiyaviy sudi to’g’risida"gi 1995 yil 30 avgust qonuni || Xalq so’zi. 1995. 12 sentyabr. 23.O’zbekiston Respublikasining "O’zbekisgon Respublikasi Prezidenti saylovi to’g’risida"gi 1991 yil 18 noyabr (26.12.1997 va 19.08.1999 dagi o’zgarish va qo’shimchalari bilan) qonuni. 24.O’zbekiston Respublikasining "O’zbekisgon Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to’g’risida"gi 1993 yil 28 dekabr (26.12.1997 va 19.08.1999 dagi o’zgarish va qo’shimchalari bilan) qonuni. 14
25.O’zbekiston Respublikasining "Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar kengashlariga saylov to’g’risida"gi 1994 yil 5 may (26.12.1997, 25.12. 1998 va 19.08.1999 dagi o’zgarish va qo’shimchalari bilan) qonuni. 26.O’zbekisgon Respublikasining "O’zbekiston Respublikasi Markaziy Saylov Komissiyasi to’g’risida"gi 1998 yil 30 aprel (25.12.1998 va 19.08.1999 dagi o’zgarish va qo’shimchalari bilan) qonuni. 27.O’zbekiston Respublikasi "Tabiatni muhofaza qilish to’g’risida" gi qonuni. T., 1992 y. 28.O’zbekiston Respublikasi "Suv va suvdan foydalanish to’g’risida" gi qonuni. T., 1993 y. 6 may. 29.O’zbekiston Respublikasi "O’rmon to’g’risida"gi qonuni.T. 1999 y. 15 aprel. ZO.O’zbekiston Respublikasi "Davlat sanitariya nazorati to’grisida"gi qonuni (yangi tahrir). 1998 y. 30 aprel. 31.O’zbekiston Respublikasi "Mahalliy davlat hokimiyati to’g’risida"gi qonuni. 1993 y. 2 sentyabr. 32. O’zbekiston Respublikasi "Havo kodeksi". O’zbekistonning yangi qonunlari. 9-son.T., 1993 y. 33. O’zbekiston Respublikasi Xo’jalik prosessual kodeksi. T., "Adolat", 1997 y. 34. Kodekes povedeniya doljnostnыx lis po podderjaniyu pravoporyadka. 17 dekabr 1979 godu prinyata GA OON.
15
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
OLIY VA O’RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA’LIMINI RIVOJLANTIRISh MARKAZI
«O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI KONSTITUSIYaSINI O’RGANISh» fanidan namunaviy D A S T U R (bakalavr yo’nalishi uchun)
16
TOShKENT – 2004
Ushbu dastur «O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasini o’rganish» kursidan bakalavriat talabalarining zaruriy tayyorgarlik darajasi va bilimlari mazmuniga qo’yiladigan talablar asosida tayyorlangan. Malakaviy talablar bakalavr talabalarning fan bo’yicha qanday tasavvurga ega bo’lishi, nimalarni bilishi kerakligi, qanday ko’nikmalar hosil qilishi lozimligini o’z ichiga oladi. Ushbu namunaviy dastur shu fanga oid ishchi o’quv dasturi, yillik taqvimli rejalar, mavzuli dasturlar, darslik va o’quv-metodik qo’llanmalar tayyorlashda foydalanish uchun tavsiya etiladi. Namunaviy dasturni kelajakda to’ldirilgan va boyitilgan holda chop etish zaruratini hisobga olib, fikr-mulohazalaringizni quyidagi manzilga yuborishingizni so’raymiz: Toshkent shahar, 700070, Shota Rustaveli ko’chasi, 25, OO’MKHTRM Ma’naviyat va ma’rifat bo’limi, tel: 136 – 39 – 20
Mazkur dastur namunaviy dastur sifatida O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi ijtimoiy kompleksining maxsus metodologik komissiyasi bayonnomasi va O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxssu ta’lim vazirligi, oliy o’quv yurtlarining ilmiy uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiriuvchi Kengash Prezidiumining 2003 yil 29 martdagi qarori bilan tavsiya etilgan.
Nashrga tayyorlovchi mas’ullar: prof. Nishonaliyev U., Hamdamova M.Z.
Tuzuvchilar: Sh.I.Jalilov – yuridik fanlar doktori, professor, G.G’aniyeva – katta o’qituvchi.
Taqrizchilar: A.To’laganov, yu.f.d. prof., E.Hayitboyev, yu.f.n. dosent.
17
O’QUV KUSINING MAQSAD VA VAZIFASI
O’zbekistonda adolatli fuqarolik jamiyatini shakllantirish hamda demokratik huquqiy davlat barpo etishda bosh huquqiy omil hisoblangan O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasining jamiyatdagi o’rni va ahamiyatini, ma’no – mazmuni hamda mohiyatini uzluksiz o’rganish mazkur fanni o’qitishning asosiy maqsadini tashkil etadi. U ayni paytda fuqarolarning huquqiy ongi, huquqiy madaniyatini muntazam yuksaltirish, shuningdek, Asosiy qonunni mukammal o’zlashtirish, uni hayotga targ’ib-tashviqot qilish maqsadini ham ko’zlaydi. Ushbu o’quv kursining vazifasi O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyaviy tuzumining asosiy tamoyillarini, fuqarolarning asosiy huquqlari, erkinliklari va burchlarini, jamiyat va shaxs o’rtasidagi munosabatlarni, jamiyatning iqtisodiy asoslarini, respublikamizning ma’muriy- hududiy va davlat tuzilishini, saylov tizimi, davlat hokimiyati, oliy va mahalliy idoralarning tuzilishi, vakolatlari va jamiyatning asosiy yo’nalishlarini talabalarga o’rgatishdan iboratdir.
Konstitusiyasini o’rganish o’quv kursini o’qitishda axborot texnik vositalarni qo’llash ehtiyojidan kelib chiqib, unda hozirgi zamon kompyuter texnologiyalari (masalan, INTERNET xalqaro axborot tizimi)ni tadbiq etish mumkin. Bundan tashqari unda ko’rgazmali sxemalar, slaydlar, diafilmlar, video dasturlarni ishlatish maqsadga muvofiq. Ayniqsa, video dasturlarga, kompyuter xotirasiga O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasining mazmunini ochishga qaratilgan testlarning kiritilishi va bundan o’quv jarayonida, joriy, oraliq hamda yakuniy nazorat shakllarida qo’llanilishi samarali natijalar beradi.
Mazkur kurs bir semestrda o’qitilishi maqsadga muvofiq. Dasturda belgilangan mavzular Konstitusiya va uni o’rganishga oid sharhlar, ilmiy maqolalar, o’quv qo’llanmalar va darsliklar yordamida o’rganiladi. Konstitusiyaviy qonunlar, joriy qonunlar, Prezident farmon va farmoyishlari, Vazirlar Mahkamasi tomonidan qabul qilingan qarorlar, sud hukmlari, qarorlari, ajrimlari, xullas, mavjud hamma yuridik va me’yoriy hujjatlar bu kursni o’zlashtirishga yordam beradi. Konstitusiyani o’rganish o’quv kursi sifatida o’rganiladi va oliy ta’lim talabalarini o’zlarining maktab, kollej, lisey va umumta’lim o’quv yurtlarida bu sohada olgan bilimlarini yanada takomillashtiradi. Talabalar Konstitusiya bo’yicha olgan ma’lumotlarini yanada chuqurlashtirib, uni har tomonlama tahlil qiladilar va Konstitusiyaning har bir moddasini alohida-alohida sharhlash asosida o’rganiladi. Konstitusiyani o’rganish o’quv kursida Konstitusiya asosida qabul qilingan va O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasining mazmunini to’laroq anglab olishga yordam beradigan ba’zi muhim qonunlarni o’rganish alohida ahamiyatga ega.
O’quv semestr hammasi Jami Ma’ruza Amaliy mashg’ulot Mustaqil ish 1 II 60 40 18 22 20 18
O’quv kursining ish rejasi № Mavzu raqami Mavzuning nomi Ma’ruza Amaliy mashg’ulot Mustaqil ta’lim 1 1- mavzu O’zbekiston Konstitusiyasini o’rganish o’quv kursi va uning maqsad, vazifalari 1 1
2 2- mavzu O’zbekistonning 1992
yilgi Konstitusiyasining vujudga kelishi 1 1
3 3- mavzu Konstitusiyaning davlat va jamiyat hayotida tutgan o’rni va ahamiyati 1
4 4- mavzu Mustaqil O’zbekistonning 1992 yilgi Konstitusiyasi va uning
asosiy tamoyillari 2 4
5 5- mavzu O’zbekistonda inson va fuqarolarning asosiy
huquqlari, erkinliklari va burchlari 1 2
6 6- mavzu O’zbekistonda jamiyat
va shaxs
munosabatlarining Konstitusiya-viy belgilari 2 2 7 7- mavzu O’zbekiston Respublikasining milliy- davlat va ma’muriy-hudud-iy tuzilishi 2 2
8 8- mavzu O’zbekiston Respublikasida qonun chiqarish hokimiyatning amalga
oshirilishi va uning Konstitusiyaviy asoslari 2 4
9 9- mavzu O’zbekiston Respublikasi Prezi- denti-davlat va ijroiya hokimiyat boshlig’I 2 2
10
10-mavzu O’zbekiston Respublikasi mahalliy hokimiyat idoralari 2 2 11
11-mavzu O’zbekiston Respublikasida sud
hokimiyatining Konstitusiyaviy asoslari 2 2 Jami: 40 soat 1-mavzu: O’zbekiston Konstitusiyasini o’rganish o’quv kursi va uning maqsad, vazifalari O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning «O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasini o’rganishni tashkil etish to’g’risida»gi 2001 yil 4 yanvardagi farmoyishi va uning ahamiyati. Konstitusiyani o’rganish o’quv kursining tushunchasi, predmeti, metodologiyasi, mahsadi, vazifalari va tizimi, uning ijtimoiy va huquqiy fanlar tizimida tutgan o’rni va ahamiyati. Konstitusiyani o’rganish o’quv kursining huquq sohalarini o’rganuvchi boshqa fanlardan farqi, manbalari va ularning tasnifi.
2-mavzu: O’zbekistonning 1992 yilgi Konstitusiyasining vujudga kelishi
O’zbekistonning mustaqillikka qadar konstitusiyaviy tarixi. QASSR, Buxoro va Xorazm xalq respublikalarining konstitusiyalari va ularning mustabid tuzumga xos jihatlari. 19
O’zbekiston Respublikasining mustaqil, suveren davlat deb e’lon qilinishi. O’zbekistonda konstitusiyaviy islohotlarning xususiyatlari va asosiy bosqichlari. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov-mustaqil O’zbekiston Konstitusiyasining tashabbuskori va ijodkori. 1992 yilgi O’zbekiston Konstitusiyasi loyihasining tayyorlanishi, umumxalq muhokamasidan o’tkazilishi, qabul qilinishi va amalga kiritilishi. O’zbekiston Konstitusiyasiga o’zgartirish kiritish tartibi.
Konstitusiya – davlatning asosiy qonuni. Konstitusiya barqarorlik manbai. Konstitusiyaning yuridik xususiyati. Konstitusiyaning davlat va jamiyat rivojlanishidagi tutgan o’rni. O’zbekiston Respublikasining sobiq sho’ro tuzumi konstitusiyalaridan farqi va o’ziga xos jihatlari. Konstitusiya me’yorlarining xususiyatlari va turlari. Davlat va jamiyat hayotida konstitusiyaviy- huquqiy munosabatlarning namoyon bo’lishi. Konstitusiyaviy huquqiy munosabatlarning tushunchasi, subyektlari.
Konstitusiyasining asosiy tamoyillari Davlat, millat, xalq suvereniteti tushunchalari va ularning mohiyati. O’zbekiston Respublikasida xalq hokimiyatchiligi va uni amalga oshirishning asosiy shakllari. O’zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligini tavsiflovchi belgilari. O’zbekistonning davlat ramzlari – bayroq, gerb va madhiya. O’zbekistonda hokimiyatning bo’linish tamoyili. Davlat organlari va mansabdor shaxslarning xalq nomidan hokimiyatni amalga oshirishi. O’zbekistonda demokratik va umuminsony qadriyatlar. Konstitusiya va qonunning ustunligi tamoyili tushunchasi va mohiyati. O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining konstitusiyaviy asoslari. O’zbekiston Respublikasi – xalqaro munosabatlarning to’la huquqli subyekti. O’zbekiston tashqi siyosatining asosiy tamoyillari. O’zbekiston Respublikasida mudofaa va xavfsizlikning ta’minlanishi. O’zbekiston Respublikasining Qurolli kuchlari, mudofaa va xavfsizlik organlari.
O’zbekiston Respublikasida shaxsning huquqiy holati tushunchasi. Fuqarolik tushunchasi va O’zbekiston Respublikasida fuqarolik. O’zbekiston Respublikasida fuqarolikka ega bo’lish va uni yo’qotish asoslari. O’zbekiston Respublikasi hududida chet el fuqarolari va fuqaroligi bo’lmagan shaxslarning huquqiy holati. O’zbekiston Respublikasida inson va fuqarolarning konstitusiyaviy huquqlari, erkinliklari va burchlari tizimi. Shaxsiy huquq va erkinliklar. Siyosiy huquqlar. Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar. O’zbekistonda inson huquqlari va erkinliklarining konstitusiyaviy kafolatlari. Fuqarolarning konstitusiyaviy burchlari.
6-mavzu: O’zbekistonda jamiyat va shaxs munosabatlarining Konstitusiyaviy belgilari 20
O’zbekiston Respublikasi konstitusiyaviy tuzumining iqtisodiy negizlari. Davlat organlarining iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishdagi vazifalari. Mulk shakllari. Yer, yerosti boyliklari, suv o’simlik va boshqa tabiiy zahiralar umummilliy boylik. O’zbekistonda moliya va pul-kredit tizimi. O’zbekiston Respublikasining davlat byudjeti. O’zbekiston Respublikasi soliq va bank tizimi. O’zbekiston Respublikasida fuqarolik jamiyatining konstitusiyaviy asoslari. Jamoat birlashmalari tushunchasi, tashkil etilish tamoyillari va tizimi. Jamoat birlashmalarining huquqiy holati va davlat idoralari bilan munosabatlari. Oila va jamiyat. O’zbekiston Respublikasida oilaning huqqiy muhofaza qilinishi. Ota-ona va farzandlarning huquqiy holati. O’zbekiston Respublikasida ommaviy axborot vositalarining roli va konstitusiyaviy maqomi.
va ma’muriy-hududiy tuzilishi O’zbekiston Respublikasining milliy-davlat tuzilishi va uning asoslari. Ma’muriy-hududiy tuzilish tushunchasi va uning tuzilishi tamoyillari. Ma’muriy-hududiy tuzilish masalalarini hal qilish tartibi. Qoraqalpog’iston Respublikasining konstitusiyaviy maqomi. Qoraqalpog’iston Respublikasi- O’zbekiston Respublikasi tarkibidagi mustaqil davlat, Qoraqalpog’iston Respublikasi Konstitusiyasi va uning o’ziga xos xususiyatlari. Qoraqalpog’iston va O’zbekiston Respublikalari o’rtasidagi munosabatlarning huquqiy tartibga solinishi.
hokimiyatning amalga oshirilishi va uning Konstitusiyaviy asoslari Qonun chiqaruvchi hokimiyat tushunchasi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni tashkil qilish tartibi. O’zbekiston Respublikasida saylov hquqi va saylov tizimi. Referendum va uni o’tkazish tartibi hamda shartlari. Oliy Majlis - O’zbekiston Respublikasining qonun chiqaruvchi oliy hokimiyat organi. Oliy Majlisning konstitusiyaviy, huquqiy maqomi. Oliy Majlisning mutloq vakolatlari. Oliy Majlis faoliyatining shakllari. Oliy Majlis Raisi va uning o’rinbosarlari faoliyati. Oliy Majlis Kengashi va uning maqomi. Oliy Majlis qo’mitalari va komissiyalarining tashkil etilishi va faoliyati. Oliy Majlisda qonunlar qabul qilish tartibi.
Prezidenti-davlat va ijroiya hokimiyat boshlig’i O’zbekiston Prezidenti-davlat va ijro etuvchi hokimiyat boshlig’i. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining konstitusiyaviy, huquqiy maqomi. O’zbekistonda Prezident saylovini o’tkazish tartibi va qoidalari. Prezident vakolatlari va qabul qiladigan me’yoriy-huquqiy hujjatlari. Vazirlar Mahkamasi- O’zbekiston Respublikasining hukumati. Vazirlar Mahkamasining konstitusiyaviy, huquqiy maqomi. Vazirlar Mahkamasi faoliyatining asosiy tamoyillari. Vazirlar Mahkamasining vazifalari.
Download 4.21 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|