Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

 
Qo’shimchа: 
1.  Grigоrьеv M.S. Кlаssichеsкаya i nекlаssichеsкаya lоgiка  -S. Pеtеrburg: 
Izd-vо LGU, 2000. 
2.  Milliy manaviyatimiz asoslari. O’quv qo’llаnmа –T.: Fаylаsuflаr milliy 
jаmiyati .2006. 
3.  Qahhorova Sh. Falsafaga kirish. –T.: Universitet, 2005 
4.  А.Аbdusаmеdоv. SH.SHоаbdurахimоvа Diniy eкstrеmizm vа tеrrоrizmgа 
каrshi кurаshning mаъnаviy mаъrifiy аsоslаri.-T.: UzMU 2006. 
5.  А.Оchildiеv Milliy g’оya vа millаtlаrаrо munоsаbаtlаr.-T.: Uzbекistоn. 
2004-133 b. 
6.  А.F. Zоtоv Sоvrеmеnnаya Zаpаdnаya filоsоfiya -M.: YUNITI, 2001.  

 
26
7.  Аrаstu. Ахlоqi каbir. T. SHаrq. 2005 
8.  B.To’ychiеv Хuкuк fаlsаfаsi.-T.: UzMU 2004. 
9.  Bыchкоv V. Estеtiка. M. Gаrdаriкi. 2004.  
10. 
V.Кuchкоrоv Milliy uzliкni аnglаsh vа ijtimоiy-siyosiy jаrаyonlаr 
(siyosiy-fаlsаfiy tахlil).-T.: Акаdеmiya. 2007. 
11. 
Vоyshvillо Е.К. , Dеgtyarеv M.G., Lоgiка.- M.: Fеniкs, 1999. 
12. 
G’аrb fаlsаfаsi Muаlliflаr jаmоаsi –T: O’zbекistоn fаylаsuflаr milliy 
jаmiyati, 2004. 
13. 
Gеgеlь G. Filоsоfiya prаvа. M., «Mыslь»,1990. 
14. 
Gunnаr Sкirbекк, Nils Gilье. Fаlsаfа tаriхi. T.: SHаrq. 2002. 
15. 
Jumаbоеv Y. O’zbекistоndа fаlsаfа vа ахlоqiy fiкrlаr tаriхi 
tаrаqqiyotidаn. T., «O’qituvchi», 1997. 
16. 
Islоm ensiкlоpеdiyasi. O’zbекistоn milliy ensiкlоpеdiyasi А-H.–T: 
2004 
17. 
Qаdimgi vа O’rtа аsr G’аrbiy Еvrоpа fаlsаfаsi. Muаlliflаr jаmоаsi. –T:  
O’zMU nаshriyoti. 2005 (lоtin grаfiкаsidа) .   
18. 
Каnt I. Iz lекsii pо etiке. Etichеsкаya mыslь 1988,1990. M., 
Pоlitizdаt, 1988,1990. 
19. 
Qаhhоrоvа SH. Fаlsаfаgа кirish. –T.: Univеrsitеt, 2005 
20. 
Qоsimоv B. Milliy uyg’оnish. –T: “Mаъnаviyat”, 2004.  
21. 
Mаъnаviyat yulduzlаri. Muаlliflаr jаmоаsi –T:  “Mеrоs” nаshriyoti, 
2002. 
22. 
Milliy istiqlоl g’оyasi:аsоsiy tushunchа vа tаmоyillаr T.2000. 
23. 
Nаzаrоv Q. Bоrliq fаlsаfаsi (elекtrоn dаrsliк).  
24. 
Nisshе F. Pо tu stоrоnu dоbrа i zlа; К gеnеоlоgii mоrаli //F.Nisshе. 
Sоchinеniya 2-х tоmах, t- 2. M., «Mыslь»,1990. 
25. 
Rаzin А.V. Etiка. M., «Акаdеmichеsкiy prоекt», 2004. 
26. 
Rахimоv I  Mаntiq. - T.:  TоshDU nаshriyoti, 1994. 
27. 
S.Mаmаshокirоv. E.Qоdirоvа. SH. Tоg’аеv O’zbекistоndа yangi 
jаmiyat qurilishining g’оyaviy mаfкurаviy mаsаlаlаri.-T.: 2004. 
28. 
S.SHеrmuхаmеdоv Insоn fаlsаfаsi.-T.: Fаn. 2007. 
29. 
S.SHеrmuхаmеdоv Fаlsаfа vа ijtimоiy tаrаqqiyot. –T.: Fаn. 2005 
30. 
Stеpаnоvа О.I. Istоriya lоgiкi. –T: O’zMU nаshriyoti,  2005. 
31. 
T. YOкubоv, S. Каllibекоv. Mаtеmаtiк mаntiq elеmеntlаri — T.:  
O’qituvchi, 1996.  
32. 
Tulеnоv J. Diаlекtiка nаzаriyasi.- T.:  “O’zbекistоn”, 2000.  
33. 
Umаrоv E. Estеtiка. аsоslаri. T. CHo’lpоn nоmidаgi nаshriyot-mаtbаа 
ijоdiy uyi. 2006. 
34. 
Filоsоfsкiy ensiкlоpеdichеsкiy slоvаrь M.2001. 
35. 
Fоrоbiy Аbu Nаsr. Fоzil оdаmlаr shаhri. T.: Ibn Sinо, 1997.   
36. 
Frоmm E. CHеlоvек dlya sеbya. Minsк, «Хаrvеst», 2004. 
37. 
Хаyrullаеv M. , Hаqbеridеv  M.  Mаntiq. - T. : “O’qituvchi”,  1993.  
38. 
Хаyrullаеv M. Uyg’оnish dаvri vа SHаrq mutаfаккirlаri. T.: 
O’zbекistоn, 1991.  

 
27
39. 
Hаqiqаt mаnzаrаlаri 96 mumtоz fаylаsuf. To’plоvchi vа tаrjimоn 
Sаidа Jo’rаеvа T.: YAngi аsr аvlоdi, 2002. 
40. 
Хrеstоmаtiya pо istоrii filоsоfii  Muаlliflаr jаmоаsi   I. II. III.-M.:  
Vlаdоs, 1997. 
41. 
CHоriеv А. Insоn fаlsаfаsi. T. Mаъnаviyat. 2002. 
42. 
SH. Mаdаеvа  Milliy mеntаlitеt vа dеmокrаtiк tаfаккur. (20 аsr 
sаbокlаri vа 21 аsr istiкbоllаri)-T.: 2007. 
43. 
SHаripоv M., Fаyziхo’jаеvа D. Mаntiq. –T: G’аfur G’ulоm 
nаshriyoti,  2005.  
44. 
SHаripоv M., Fаyziхo’jаеvа D. Mаntiq. –T: O’zMU  nаshriyoti,  
2005. (lоtin grаfiкаsidа). 
45. 
SHаrq fаlsаfаsi. Muаlliflаr jаmоаsi. –T.: SHаrq, 2006 
46. 
SHеr А. Ахlоqshunоsliк. T., «YAngi аsr аvlоdi», 2003. 
47. 
Emirоvа Е., Strеlьsоvа А. Vvеdеniе v filоsоfiyu. (elекtrоnnаya кnigа) 
www.ziyo.net.uz
 
48. 
Etiка. Pоd оbщiy rеdакsii А.G. Gusеynоvа i Е.А. Dubко. M., 
«Gаrdаriкi», 2004. 
49. 
YUsupоv E. Insоn каmоlоtining mаъnаviy аsоslаri. T., «Univеrsitеt», 
1998. 
50. 
YUsupоv E. Оilаning mаъnаviy аsоslаri. T.Mаъnаviyat. 2001. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
28
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA 
MAXSUS TA’LIM V AZIRLIGI 
A.NAVOIY NOMIDAGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI 
«Tasdiqlayman» 
O’quv ishlari prorektori 
A.S.Soleyev____________ 
«__»  ________  2010 yil 
Tarix-falsafa fakulteti 
Milliy g’oya, falsafa va fan metodologiyasi kafedrasi 
«Falsafa» fani bo’yicha 
I Sh Ch I  O’QUV  D A S T U RI 
(bakalavr yo’nalishi uchun) 
Jami o’quv yuklama –88 
Ma’ruza – 20 
Amaliy mashg’ulotlar – 28 
Mustaqil ish – 40 
Dasturni tuzuvchilar:                      dots.  Zohidov   H. 
         «Milliy g’oya, falsafa va fan metodologiyasi» kafedrasi 
 2010 yil 27 avgustdagi yig’ilishining   №1- bayonnomasi bilan tavsiya etilgan                                                                          
Kafedra mudiri:   
 
prof. J.Ya.Yaxshilikov 
Tarix-falsafa fakulteti o’quv-uslubiy kengashining  
2010 yil 27 avgustdagi №1 – bayonnomasi bilan ma’qullangan 
O’quv-uslubiy kengash raisi:  
 
dos. R. Ro’zimurodov 
Tarix-falsafa fakulteti ilmiy Kengashining  
2010 yil 27 avgustdagi №1 yig’ilishi qarori bilan tasdiqlangan 
Fakultet dekani:                   prof.Sh.S.G’afforov 
Samarqand – 2010. 

 
29
1.  Falsafa fanidan ma’ruza mashg’ulotlari 
№ 
Mavzu 
Soat 
Adabiyot  
(raqam va 
sahifalar) 
 
1 
Falsafaning  bahs  mavzulari,  jamiyatdagi  o’rni  va 
asosiy vazifalari. 
1. Falsafaning predmeti  va asosiy bahs mavzulari 
2.  Falsafiy  dunyoqarash,  uning  xususiyatlari  va 
tamoyillari 
3. Falsafaning asosiy yo’nalishlari, fanlar tizimidagi 
o’rni va vazifalari 
4. 
Mustaqillik 
va 
falsafiy 
dunyoqarashning 
yangilanish zarurati. 
 
 
 
 
2 
1(3,9);   
9(3-18); 
12(489-508); 
17(174-222); 
22(3-58); 
 
 
2 
Qadimgi Sharq va antik dunyo falsafasi. 
1.  Sharq-jahon  sivilizasiyasi  markazlaridan  biri. 
Misr, Bobil falsafasi 
2.  Qadimgi Hind va Qadimgi Xitoy falsafasi  
3.  Qadimgi Yunoniston va Rim falsafasi. 
 
 
 
2 
12(489-508); 
22(67-80); 
23(36-42); 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3 
Markaziy 
Osiyo 
falsafasi, 
uning 
jahon 
madaniyatidagi o’rni. 
1. Markaziy Osiyoda eng qadimgi falsafiy qarashlar. 
“Avesto” va zardushtiylik- 
g’oyalari. Moniy va Mazdakning falsafiy qarashlari 
2.  Ilk  o’rta  asrlar  falsafasi.  Imom  al-Buxoriy  va 
Imom  at-Termiziy.  Imom  ul–A’zam  Abu  Hanifa, 
Imom  Maturidiy  va  Burxoniddin  al-Marg’inoniy. 
Al-Xorazmiy, al-Farg’oniy, Farobiy, Beruniy va ibn 
Sinoning  ilmiy-falsafiy  qarashlari.  Tasavvuf  va 
uning tariqatlari 
3. Amir Temur va temuriylar davri falsafasi. XVI – 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2 
7(125-135); 
12(489-508); 
19; 
20; 
21; 
22(59-65,81-131); 
 

 
30
XVIII asrlarda madaniy  
jarayonlar va milliy g’oyalar tanazzuli. 
4.Chorizm  istilosi  va  falsafiy  fikr  taqdiri.  Jadidlik-
milliy g’oyalar uchun kurash falsafasi. 
 
 
4 
O’rta asrlar va yangi davr g’arb falsafasi .Hozirgi 
zamon jahon falsafasi. 
1.  O’rta  asrlar  G’arb  falsafasi.  Nominalizm  va 
realizm. 
Apologetika, 
patristika, 
sxolastika 
g’oyalari.  Uyg’onish  davrida  G’arbiy  Yevropa 
falsafiy  tafakkur  rivoji.  J.Bruno,  N.  Kopernik, 
Galiley, N. Kuzanskiy va b. 
2.  Yangi  davr  Yevropa  falsafasi.  F.  Bekon,  T. 
Gobbs,  I.  Kant,  Gegel  va  b.  XVIII    asr 
ma’rifatchiligi:  Volter,  Russo,  Lametri,  Didro, 
Gelvesiy, Golbax. 
3.  Hozirgi  zamon  jahon  falsafasi  va  uning  asosiy 
oqimlari: Pozitivizm, neopozitivizm, hayot falsafasi, 
ekzistensializm,  jamiyat  falsafasi  (K.  Popper.  P. 
Sorokin) . 
 
 
2 
12(489-508); 
22 
(107-123,133-144); 
23 (83-89,95-107); 
24 
(92-105,115-125); 
25; 
26; 
29(134-201); 
30; 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5 
Olam  va  odam:  falsafiy  talqin.  Borliq,  tabiat 
falsafasi. 
1.  Olam  tushunchasi.  Substansiya.  Olam  va  odam 
munosabati  falsafaning  asosiy  masalasi.  Olam 
to’g’risidagi  turlicha  qarashlar.  Olamning  diniy, 
ilmiy  falsafiy  manzarasi.  Olamning  namoyon 
bo’lish shakllari. 
2. 
Borliq 
tushunchasi. 
Borliqning 
tuzilishi. 
Borliqninsh  shakllari  va  ularning  namoyon  bo’lish 
xususiyatlari. Materiya. 
3.  Harakat  va  uning    shakllari,  tamoyillari 
(abadiylik,  uzluksizlik,  nisbiylik).  Borliqning  fazo 
va  vaqtda  mavjud  bo’lish  tamoiyli.  Ijtimoiy  makon 
va zamon, uning taraqqyoti tamoyillari. 
 
 
 
 
 
 
 
 
2 
2(104-139); 
6(104-131); 
15(3-51); 
17(174-222); 
22(144-169); 
23 
(107-124,146-159); 
24(125-145); 
 

 
31
4.  Tabiat  tushunchasi,  uning  falsafiy  mohiyati. 
Tabiatning  tuzilishi.  Tabiat  va  jamiyat.  Tabiy  va 
sun’iy muhit. Biosfera. Noosfera. 
 
 
 
 
 
6 
Falsafada metod va metodologiya 
muammosi.Falsafiy qonunlar va ketegoriyalar. 
1. O’zgarish, o’zaro aloqadorlik, harakat, taraqqiyot 
tushunchalarining nisbati. Dialektika, sinergetika va 
ularning asosiy g’oyalari. Determinizm. 
2.  Qonun  va  qonuniyat  tushunchalari.  Falsafiy 
qonunlarning  xususiyatlari.  Rivojlanish  va  o’zaro 
aloqadorlikning  umumiy  qonuniyatlari.  Mustaqillik 
va 
jamiyatning 
tadrijiy 
taraqqiyoti. 
Tadrijiy 
taraqqyot 
va 
mustaqillikning 
mustahkamlash 
jarayonida  vorislik  va  yangilanishning  o’ziga  xos 
xususiyatlari 
3.  Mavjudlik,  o’zgarish  va  o’zaro  bog’liqlikning 
asosiy  shakllari.  Falsafiy  kategoriyalar  va  ularning 
farqlari. 
Alohidalik, 
xususiylik, 
umumiylik. 
Struktura  vaelement.  O’zbekiston  taraqqyotida 
butun  vaqism,  o’zbek  modelida  alohidalik  va 
umumiylik dialektikasi 
4.  Mohiyat  va  hodisa.  Mazmun  va  shakl.  Sabab  va 
oqibat. Zaruriyat va tasodif. Imkoniyat va voqyelik. 
Mustaqil  O’zbekiston  rivojida  bu  kategoriyalar 
namoyon bo’lishining xususiyatlari. 
 
 
 
 
 
 
 
2 
2(104-139); 
6(104-131); 
15(3-51); 
17(174-222); 
22(169-194); 
23(124-145)4 
24(145-201); 
25; 
 26; 
 
 
7 
Ong va ruhiyat. Bilish, uning 
shakllari va uslublari. 
1.Falsafada  ong  va  ruhiyat  muammosi.  Inson 
ongining tabiiy-ijtimoiy jihatlari. Ong va in’ikos 
2.  Iroda.  O’zini-o’zi  anglash.  Ong  va  til.  Ong  va 
xotira.  Ong,  axborot  va  bashorat.  Ijtimoiy  va 
individual ong 
3.  Bilim  va  bilish  falsafiy  tahlil  mavzui  sifatida. 
 
 
 
 
 
 
 
8(293-312); 
12(489-508); 
19;  
22(221-229); 
23 
(194-215,252-275); 
24(202-271); 

 
32
Bilish  obyekti  va  subyekti.  Inson  bilishining  asosiy 
bosqichlari. Hissiy va aqliy bilish. 
4.  Ilmiy  bilishning  mohiyati,  usullari  va  shakllari. 
Falsafada  haqiqat  tushunchasi.  Mutlaq,  nisbiy  va 
sarob haqiqatlar. 
2 
 
 
 
 
 
8 
Jamiyat va inson falsafasi. 
1.  Jamiyat  tushunchasi.  Jamiyatning  taraqqiyot 
qonunlari.  Jamiyat  haqidagi  turli  xil  nazariyalar. 
Jamiyat 
hayotida 
barqarorlik 
va 
beqarorlik. 
O’zbekistonning  barqaror  va  tadrijiy  rivojidagi 
xususiyatlar. 
2.  Taraqqiyotning  o’zbek  modeli,-Jamiyat  tadrijiy 
rivojlanganishi 
konsepsiyasi. 
O’zbek 
modeli 
tizimida  oilaning  o’rni.  Jamiyat  taraqqiyoti  va 
jamoa, tashkilotlar, davlat oila munosabatlari. 
3. 
“Odam”, 
“inson”, 
“individ”, 
“shaxs”, 
tushunchalari.  Inson-tarixning  yaratuvchisi  va  eng 
ulug’ 
ijtimoiy 
qadriyat. 
Insonda 
tabiiylik, 
biologiklik, ijtimoiylik va ma’naviylik uyg’unligi. 
4. Ehtiyoj,  maqsad va  manfaatlar  inson borlig’ining 
tamoyillari  sifatida.  O’zbekistonda  o’tkazilayotgan 
isloxotlar  inson  manfaatlarini  ko’zlab  amalga 
oshirilayotgan  jarayon.  Demokratik  jamiyat  qurish 
va inson qadri hamda erkinliklari. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2 
1(11-13); 
2(104-139); 
4(3-54); 
9; 
11; 
15(3-51); 
17(174-222); 
22(229-245); 
23(160-193); 
 
 
 
9 
G’oyalar  falsafasi. 
1.  G’oya  tushunchasi.  Diniy,  dunyoviy,  ilmiy  va 
g’ayri  ilmiy  g’oyalar.  Milliy  va  umuminsoniy 
g’oyalar. 
Aqidaparastlik 
g’oyalari, 
ularning 
mohiyati, xavf-xatari. 
2. 
G’oya 
va 
mafkura. 
Hozirgi 
dunyoning 
mafkuraviy 
manzarasi. 
Markaziy 
Osiyodagi 
mafkuraviy jarayonlar. 
3. 
Istiqlol 
mafkurasining 
asosiy 
g’oyalari, 
 
 
 
 
1 
8(293-312); 
10; 
12(489-508); 
18(61-97); 
22(211-220); 
24; 
; 

 
33
tamoyillari, xususiyatlari, maqsadlari. 
 
10 
Qadriyatlar falsafasi. 
1. 
Qadriyat 
kategoriyasi, 
uning 
mohiyati. 
Qadriyatlar tizimi. 
2.  Qadriyatlarning  namoyon  bo’lishi  shakllari. 
Aksiologiya qadriyatlar haqidagi fan. Qadriyatlar va 
tarix. 
3.  Mustaqillik  va  qadriyatlar.  O’zbekistonda  milliy 
qadriyatlarni 
asrab-avaylash 
va 
umuminsoniy 
qadryatlarning  ustivorligini  ta’minlash  jarayoni. 
Qadriyatlarning  jamiyat  va  inson  hayotidagi 
ahamiyati. 
 
 
 
 
1 
7(125-135); 
19 
(474-476,233-235); 
22(267-278); 
23(226-237); 
 
 
 
11 
Fan falsafasi. 
1.  Fan  tushunchasi.  Fanning  paydo  bo’lishi  va  turli 
sivilizasiya 
va 
davrlardagi 
taraqqiyoti. 
Yevroposentrizm va Osiyo sentrizm. 
2. Hozirgi zamon  fanining  umumiy tavsifi. Fanning 
jamiyatdagi  o’rni.  Fanda  ijod  muammosi.  Fanning 
ma’naviy-axloqiy tamoyillari 
3. Ilmiy-texnik inqilob va XXI asrda O’zbekistonda 
fan  va  jamiyatni  insonparvarlashtirish  hamda 
demokratlashtirish jarayoni. Fan va ma’naviyat. 
 
 
 
 
 
1 
7 
(208-226,324-346); 
19; 
22(279-288); 
24(328-337); 
25(424-425); 
28(1-2-boblar); 
 
 
12 
Global muammolar falsafasi. Jahon sivilizasiyasi va 
taraqqiyotning o’zbek modeli. 
1.    Global  (umumbashariy)  muammolar,  ularni  hal 
qilish yo’llari va imkoniyatlari 
2.  Jahon  sivilizasiyasining  hozirgi  davri  va 
rivojlangan 
mamlakatlar 
taraqqiyoti. 
O’zbekistonning  mustaqilligi  va  erkin  taraqqiyoti-
jahon 
sivilizasiyasiga 
qo’shilish 
yo’li. 
Taraqqiyotning 
o’zbek 
modeli 
jahon 
sivilizasiyasining 
tarkibiy 
qismi 
ekanligi. 
O’zbekistonning 
jahon 
sivilizasiyasiga 
 
 
 
 
1 
2(104-139); 
3(37-38); 
4(3-54,175-178); 
9; 
11; 
15(3-51); 
17(174-222); 
23(276-297); 

 
34
qo’shiluvining asosiy yo’nalishlari 
3. 
O’zbekistonda 
iqtisodiy 
islohotlar 
va 
Respublikaning jahon sivilizasiyasi tarkibiy qismiga 
aylanish  imkoniyati  va  istiqbollari.  Iqtisodiy 
plyuralizm  va  bozor  munosabatlari-sivilizasiya 
belgisi. 
4.  O’zbekistonda  bunyod  etilayotgan  jamiyat  va 
uning  XXI  –  asrdagi  ustuvor  yo’nalishlari,  asosiy 
tamoyillari. 
Ma’naviy 
barkamol 
avlod-buyuk 
kelajak poydevori. 
24(337-376); 
25; 
Jami: 
20 
 
 
2.  Falsafa fanidan seminar mashg’ulotlari 
 
№ 
Mavzu 
Soat 
Adabiyot  
(raqam va sahifalar) 
 
 
 
 
1 
Falsafaning  bahs  mavzulari,  jamiyatdagi 
o’rni va asosiy vazifalari. 
1.  Falsafaning  predmeti    va  asosiy  bahs 
mavzulari 
2.  Falsafiy  dunyoqarash,  uning  xususiyatlari 
va tamoyillari 
3.  Falsafaning  asosiy  yo’nalishlari,  fanlar 
tizimidagi o’rni va vazifalari 
4.  Mustaqillik  va  falsafiy  dunyoqarashning 
yangilanish zarurati. 
 
 
 
 
2 
1(3,9);   
9(3-18); 
12(489-508); 
17(174-222); 
22(3-58); 
 
 
 
 
2 
Qadimgi Sharq va antik dunyo falsafasi. 
1.  Sharq-jahon  sivilizasiyasi  markazlaridan 
biri. Misr, Bobil falsafasi 
2.  Qadimgi Hind va Qadimgi Xitoy falsafasi 
 
 
 
2 
12(489-508); 
22(67-80); 
23(36-42); 
 

 
35
3.  Qadimgi Yunoniston va Rim falsafasi. 
 
 
 
 
 
 
 
3 
Markaziy  Osiyo  falsafasi,  uning  jahon 
madaniyatidagi o’rni. 
1.  Markaziy  Osiyoda  eng  qadimgi  falsafiy 
qarashlar. “Avesto” va zardushtiylik- 
g’oyalari.  Moniy  va  Mazdakning  falsafiy 
qarashlari 
2. Ilk o’rta asrlar falsafasi. Imom al-Buxoriy 
va  Imom  at-Termiziy.  Imom  ul–A’zam  Abu 
Hanifa,  Imom  Maturidiy  va  Burxoniddin  al-
Marg’inoniy.  Al-Xorazmiy,  al-Farg’oniy, 
Farobiy,  Beruniy  va  ibn  Sinoning  ilmiy-
falsafiy  qarashlari.  Tasavvuf  va  uning 
tariqatlari 
3. Amir Temur va temuriylar davri falsafasi. 
XVI – XVIII asrlarda madaniy  
jarayonlar va milliy g’oyalar tanazzuli. 
4.Chorizm  istilosi  va  falsafiy  fikr  taqdiri. 
Jadidlik-milliy 
g’oyalar 
uchun 
kurash 
falsafasi. 
 
 
 
 
 
 
2 
 
 
 
 
7(125-135); 
12(489-508); 
19; 
20; 
21; 
22(59-65,81-131); 
23(42-83,89-95); 
 
 
 
4 
O’rta asrlar va yangi davr g’arb falsafasi 
.Hozirgi zamon jahon falsafasi. 
1.  O’rta  asrlar  G’arb  falsafasi.  Nominalizm 
va 
realizm. 
Apologetika, 
patristika, 
sxolastika  g’oyalari.  Uyg’onish  davrida 
G’arbiy  Yevropa  falsafiy  tafakkur  rivoji. 
J.Bruno, N. Kopernik, Galiley, N. Kuzanskiy 
va b. 
2.  Yangi  davr  Yevropa  falsafasi.  F.  Bekon, 
T.  Gobbs,  I.  Kant,  Gegel  va  b.  XVIII    asr 
ma’rifatchiligi:  Volter,  Russo,  Lametri, 
Didro, Gelvesiy, Golbax. 
3.  Hozirgi  zamon  jahon  falsafasi  va  uning 
 
 
2 
12(489-508); 
22 
(107-123,133-144); 
23 (83-89,95-107); 
24 
(92-105,115-125); 
 

 
36
asosiy  oqimlari:  Pozitivizm,  neopozitivizm, 
hayot  falsafasi,  ekzistensializm,  jamiyat 
falsafasi (K. Popper. P. Sorokin) . 
5 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Olam  va  odam:  falsafiy  talqin.Borliq,  tabiat 
falsafasi. 
1-Mashg’ulot. 
1. Olam va odamning mavjudligi va yashashi 
bilan  bog’liq  muammolar  –  falsafaning 
asosiy  masalasi  ekanligi.  Olam  to’g’risidagi 
qarashlar  
2. Olam tushunchasi. Olamning diniy, ilmiy, 
falsafiy  manzarasi.  Olamning  namoyon 
bo’lish shakllari.  
3.  Olam  va  odam,  ularning  dunyoviy,  diniy 
va  falsafiy  talqinlarini  o’rganishning  yosh 
avlod ma’naviy kamolotidagi ahamiyati. 
 
 
 
2 
2(104-139); 
6(104-131); 
15(3-51); 
1 
2-Mashg’ulot. 
1.  Borliq  tushunchasining  mohiyati.  Borliq, 
yo’qlik,  mavjudlik,  moddiylik  va  ruhiylik 
tushunchalari va ularning talqinlari. 
2.  Obyektiv  va  subyektiv  borliq.  Borliqning 
anorganik,  organik  va  ijtimoiy  shakllari. 
Mikrodunyo, 
makrodunyo, 
megadunyo. 
Materiya. Voqyelik. 
3.  Harakat  tushunchasi.  Harakatning  asosiy 
shakllari. 
Harakatning 
abadiyligi, 
uzluksizligi. 
4. Borliqning  fazo  va  vaqtda  mavjud bo’lish 
tamoyili.  Fazo  va  vaqtning  xususiyatlari. 
Ijtimoiy makon va zamon tushunchalari.