Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti


Download 5.05 Kb.
Pdf ko'rish
bet12/18
Sana15.10.2017
Hajmi5.05 Kb.
#17961
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   18

 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-ilova 
 Insert texnikasi bo’yicha mavzuni o’qib chiqing va jadvalni to’ldiring. 
 
№ 
Asosiy tushunchalar 
Belgi 
1. 
Qiya yuzachalar bo’yicha kuchlanislar qanday topiladi? 
 
2. 
Nisbiy deformatsiya qanday topiladi? 
 
3. 
Kuchlanishlarning juftlik qonunini ayting? 
 
4. 
Kesim buyicha normal va urinma kuchlanishlar qanday yunaladi? 
 
5. 
Kuch 
 
 
Kuchanish 
 
 
Deformatsiya 
 
 
Juft kuch 
 
 
 
 
6. 
1-qonun 
 
7. 
2-qonun 
 
8. 
3-qonun 
 
 
 
 
 
 Insert jadvali qoidasi 
 
 
 
 
 
.                  
 
 
Darsning mazmuni 
 
 Namuna  
Mavzuni jonlashtirish uchun blits so’rov savollari 
 
 
1.Zo’riqish nima? 
2.Necha xil kuchlanganlik holati mavjud? 
3.Tekis  kuchlanganlik  holatida  uchinchi  o’q  yunalishida  ham 
kuchlanishlar bo’ladimi? 
4.Kuchlanishlarning juftlik qonunini ayting? 
5.Umumlashgan Guk qonunini yozing 
6. Mustahkamlik nazariyalari 
Vavval olgan bilimiga to’g’ri keladi. 
+ - yangi ma’lumot 
? – tushunarsiz (aniqlanishi zarur bo’lgan ma’lumotlar) 

 
96
Po‘lat qurol stvolidan kesib yasalgan elementar kubik yoqlariga kuchlanishlar: 
550 MPa, 420 MPa  va –350 MPa ta’sir qiladi.  Eng katta  urinma kuchlanishni 
aniqlang.  III va IV mustahkamlik nazariyalari bo‘yicha kuchlanishlarni toping. 
Yechish. Asosiy kuchlanishlar tegishlicha quyidagilarga teng: 
MPa
MPa
MPa
350
420
,
550
3
2
1








Eng katta urinma kuchlanishlar quyidagi formuladan topiladi: 
MPa
450
2
350
550
2
3
1
max








 
III mustahkamlik nazariyasi bo‘yicha hisobiy kuchlanish quyidagiga teng: 
.
900
350
550
3
1
MPa
III








 
IV mustahkamlik nazariyasi bo‘yicha hisobiy kuchlanish quyidagiga teng: 
.
840
)
(
)
(
)
(
2
2
2
3
1
2
3
2
2
2
1
MPa
IV














 
 
TOPSHIRIQLAR 
 
1.  Ko‘rsatilgan  asosiy  kuchlanishlarda 
)
3
,
0
(


  I  va  II  mustahkamlik  nazariyalari  bo‘yicha  hisobiy 
kuchlanishlarni toping. 
 
Variant 
Berilgan asosiy kuchlanishlar, MPa 
1

  
2

  
3

  

120 
100 
-20 

120 
100 
80 

120 
-100 
80 

120 
-100 
-80 

100 
-80 
20 

100 
80 
-120 

90 
70 
40 

90 
60 
30 

80 
50 
30 
10 
80 
-100 
-120 
11 
70 
100 
-40 
12 
60 
-40 
100 
13 
60 
-50 
20 
14 
50 
20 
30 
15 
-40 
-100 
20 
16 
40 
60 
200 
17 
-70 
-90 
-60 
18 
-60 
-30 
-40 
19 
-85 
-140 
-75 
20 
-30 
-150 
-120 
 
 
 
 
2.  Asosiy  kuchlanishlar  berilganda    III  va  IV  mustahkamlik  nazariyalari  bo‘yicha  hisobiy  kuchlanishlarni 
toping. 
 
Variant 
Berilgan asosiy kuchlanishlar, MPa 
1

  
2

  
3

  

120 
100 
-20 

120 
100 
80 

120 
-100 
80 

120 
-100 
-80 

 
97

100 
-80 
20 

100 
80 
-120 

90 
70 
40 

90 
60 
30 

80 
50 
30 
10 
80 
-100 
-120 
11 
70 
100 
-40 
12 
60 
-40 
100 
13 
60 
-50 
20 
14 
50 
20 
30 
15 
-40 
-100 
20 
16 
40 
60 
200 
17 
-70 
-90 
-60 
18 
-60 
-30 
-40 
19 
-85 
-140 
-75 
20 
-30 
-150 
-120 
 
 
 
 
 
 
 
 
5- AMALIYOT  DARSI 
Buralish 
 
 
Buralish mavzusining texnologik modeli 
 
O’quv soati – 2 soat 
Talabalar soni:      ta 
O’quv mashg’ulot shakli 
Amaliyot darsi 
Amaliyot rejasi   
Buralishga oid masalalar yechish 
O’quv  mashg’ulotining  maqsadi:  Buralish  haqida  ma’lumot  beradi.  Burovchi  moment  epyuralarini  qo’rishni  urgatish. 
Buralishda eng katta normal va urinma kuchlanishlar aniqlanadi 
Pedagogik vazifalar: 
O’quv faoliyati natijalari: 
  Buralish haqida tushunchalar beradi 
Chiziqli  kuchlanganlik  holati  uchun  asosiy 
formulalarni eslaydi  
  Buralish uchun Guk qonunini 
keltiradi  
  Burovchi momet epyuralarini 
qurishni urgatadi. 
  Buralish burchagi formulasini 
keltiradi 
  Namunaviy masalalar yechadi 
Buralish mavzusiga doir asosiy formulalarni 
yod oladi, eslb qoladi. 
O’qitish vositalari 
O’UM, ma’ruza matni, rasmlar, plakatlar, doska 
O’qitish usullari  
Axborotli ma’ruza, blis-so’rov, texnika-insert 
O’qitish shakllari  
Frontal, kollektiv ish 
O’qitish sharoiti  
Texnik  vositalar  bilan  ta’minlangan,  guruxlarda  ishlash    usulini 
qo’llash mumkin bo’lgan auditoriya.    
Monitoring va baholash 
og’zaki savollar, blis-so’rov 

 
98
Buralish darsiga oid namunaviy masalalar yechish  mavzusining texnologik xaritasi 
 
Ish bosqich-
lari 
 
O’qituvchi faoliyatining mazmuni 
Tinglovchi 
faoliyatining mazmuni 
 
1-bosqich. 
Mavzuga  
kirish  
(20 min) 
1.1.O’quv  mashg’uloti  mavzusi,    rejasi, 
pedagogning  vazifasi  va  talabaning 
o’quv faoliyati natijalarini aytadi. 
1.3 Baxolash mezonlari  (1 – ilova). 
1.5.  Mavzuni  jonlashtirish  uchun  «Blis-
so’rov»  savollarini    beradi.    Blis-so’rov 
usulida natijasiga ko’ra tinglovchilarning 
nimalarda  adashishlari,  xato  qilishlari 
mumkinligining 
tashxizini 
amalga 
oshiradi (2-ilova). 
1.6.  Texnika-insert 
usulida 
mavzu 
bo’yicha  ma’lum  bo’lgan  tushunchalarni  
faollashtiradi.  (3-ilova ). 
 
Tinglaydilar.  
Yozib oladilar. 
 
 
Tinglaydilar. 
Yozib oladilar. 
 
Aniqlashtiradilar, 
savollar beradilar. 
 
2 -bosqich. 
Asosiy 
bo’lim 
(50 min) 
2.1. Savol yuzasidan ma’ruza qiladi. 
2.2.Ma’ruza  rejasining  hamma  savollar 
bo’yicha   tushuncha beradi. (4 - ilova). 
2.2. Ma’ruzada berilgan  savollar  yuzasidan 
umumlashtiruvchi xulosa beradi. (5 - ilova). 
2.4.Tayanch iboralarga qaytiladi.  
2.5.  Talabalar  ishtirokida  ular  yana  bir  bor 
takrorlanadi. 
Tinglaydilar. 
 
Javob beradilar 
 
Yozadilar. 
UMKga qaraydilar 
Har bir tayanch 
tushuncha va iboralarni 
muhokama qiladilar. 
 
3-bosqich.  
Yakunlovch

(10 min) 
3.1 
Mashg’ulot 
bo’yicha 
yakunlovchi 
xulosalar  qiladi.  Mavzu  bo’yicha  olingan 
bilimlarni  qayerda  ishlatish  mumkinligi 
ma’lum qiladi. 
3.2. 
Mavzu 
bo’yicha 
bilimlarni 
chuqurlashtirish 
uchun 
adabiyotlar 
ro’yxatini beradi. 
3.3.  Keyingi  mazvu  bo’yicha  tayyorlanib 
kelish uchun savollar beradi. 
 
 
 
Savollar beradilar. 
 
UMKga qaraydilar. 
UMKga qaraydilar. 
Uy vazifalarini yozib oladilar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
99
 
Amaliyot darsi. 
Buralish 
Reja: 
1. Burovchi moment epyuralarini qurish 
Adabiyotlar: 1, 23, 4, 5. 
 
Tayanch iboralar: 
 buralish, kuch, moment, vint, val, shkiv, zo’riqish, epyura, buralish burchagi. 
 
Belgilar:
Ms 
- Muammoli savol 
Mt 
- Muammoli topshiriq 
Mv 
- Muammoli vaziyat 
Mm 
- Muammoli masala 
1-ilova 
Baholash mezoni: 
  Har bir savol javobiga                - 2 ball 
  Har bir qo’shimcha fikrga          - 2 ball 
  Har bir javoni to’ldirishiga         - 1 ball 
 
2-ilova 
 
 
 
                      
                . 
                               
      
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-ilova 
 Insert texnikasi bo’yicha mavzuni o’qib chiqing va jadvalni to’ldiring. 
 
№ 
Asosiy tushunchalar 
Belgi 
1. 
Burovchi momentga ta’rif bering
?
 
 
2. 
Nisbiy deformatsiya qanday topiladi? 
 
3. 
Kuchlanishlarning juftlik qonunini ayting? 
 
4. 
Buralishda brusning bikrligi qanday topiladi? 
 
5. 
Burovchi moment epyurasi nimani ifodalaydi
?
 
 
 
Kuchanish 
 
 
Deformatsiya 
 
 
Juft kuch 
 
 
 
 
6. 
1-qonun 
 
7. 
2-qonun 
 
Mavzuni jonlashtirish uchun blits so’rov savollari 
 
 
1.Val nima? 
2. Shkiv nima? 
3. Burovchi kuchga misol keltiring? 
4. Kuchlanishlarning juftlik qonunini ayting? 
5. Umumlashgan Guk qonunini yozing? 
6. Nisbiy buralish burchagi deb nimaga aytiladi? 
7. Vint nima? 
8. Buralish burchagi nima? 

 
100 
8. 
3-qonun 
 
 
 
 
 
 Insert jadvali qoidasi 
 
 
 
 
 
.                  
 
 
Darsning mazmuni 
1-Namuna 
 
Burovchi  moment  M=16  kNm  ni  uzatadigan  dumaloq  kesimli  yaxlit  po‘lat  valning  diametrini  aniqlang. 
Siljishga  ruxsat  etiladigan  kuchlanish 
 
,
80 MPa


  val  uzunligining  1  m  ga  to‘g‘ri  keladigan  ruxsat  etiladigan 
buralish burchagi 
 
.
6
,
0



 
 
Yechish. Valning mustahkamlik shartiga ko‘ra 
 
,
max





W
M
b
 bundan: 
,
2
3
r
W



 ushbuni topamiz: 
 
.
0
,
5
8000
1600000
2
2
3
3
sm
M
r
b








 
 
Valning bikrlik shartiga ko‘ra: 
 
,




p
b
GJ
l
M
 bundan  
,
10
8
,
2
4
4
MPa
G
r
J
p




 hisoblab topamiz: 
 
.
180
6
,
0



 
sm
G
l
M
r
b
9
,
5
86
,
9
10
8
300
100
1600000
2
300
2
4
6
4
2










 
 
 
 
 
2-Namuna  
 
Tashqi diametri 
mm
d
75
1

 va ichki diametri 
mm
d
50
2

 bo‘lgan 1 m uzunlikdagi ichi bo‘sh po‘lat val 
3500 Nm momentli juft kuch ta’sirida 

1
 ga buriladi. Valdagi eng katta urinma kuchlanishlar nimaga teng? Siljishdagi 
elastiklik moduli qiymatini aniqlang. 
 
Yechish. Eng katta urinma kuchlanish 


.
/
5270
75
,
3
249
350000
;
249
32
,
2
max
2
4
2
4
1
1
max
sm
N
sm
d
d
J
J
r
M
p
p
b











 
Siljish uchun elastiklik modulini buralish burchagi formulasidan topamiz. 
 
.
/
10
05
,
8
249
180
100
350000
2
6
sm
N
J
l
M
G
p
b









 
 
 
 
 
 
 
 
 
Vavval olgan bilimiga to’g’ri keladi. 
+ - yangi ma’lumot 
? – tushunarsiz (aniqlanishi zarur bo’lgan ma’lumotlar) 

 
101 
 
 
 
 
3-Namuna  
Berilgan: M, a, d (rasmga qarang).  
b
M
 Epyurasi qurilsin hamda 
II
,
max

ni hisoblang. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yechish. I uchastkadagi eguvchi moment 
.
M
M
I
b


 ga teng.  
II uchastkadagi ixtiyoriy kesimda burovchi momentni aniqlaymiz: 
;
3
2
)
2
(
2
)
2
(
2
2
2
2
















a
x
M
x
a
a
M
M
x
a
m
M
M
M
II
k
 
0
2

x
 bulsa 
;
3
)
0
2
(
M
M
x
II
b



 
a
x
2
2

 bulsa 
;
)
2
2
(
M
M
a
x
II
b


 
I  va  II  uchastkalardagi  eng  katta  urinma  kuchlanishlarni 
p
b
W
M

max

  formuladan  foydalanib  hisoblaymiz,  bunda, 
3
3
3
2
,
0
16
2
d
d
r
r
J
W
p
p






  -  Doiraviy  kesim  qarshiligining  qutb  momenti; 




4
4
4
1
,
0
32
2
d
d
r
J
p


 
Doiraviy kesim qarshiligining inersiya momenti. 
Kvadrat kesim uchun 
.
208
,
0
3
c
W
b


 Bu yerda 
,
2
d

 u holda 
.
073
,
0
2
2
208
,
0
3
3
d
d
W
b


 
Eng katta urinma kuchlanishlarni topamiz: 
.
6
,
15
16
3
3
;
6
,
13
0736
,
0
3
3
max
3
3
max
d
M
d
M
W
M
d
M
d
M
W
M
p
b
b
II
I









 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Epyura M


2M 
a
M
m
2

 
2a 

x

x



3M 




 
102 
TOPSHIRIQLAR 
 
Po‘lat valga burovchi juft kuchlar qo‘yilgan: 
,
120
1
kNm

.
550
,
100
3
2
kNm
M
kNm
M


. Val 
uchastkalarining  uzunliklari  (sm)  rasmda  ko‘rsatilgan.  Valning  chetki  uchastkalari  diametri  40  mm,  o‘rta  uchastkasi 
diametri 60 mm. Burovchi moment epyuralarini yasang. (1-3 rasm). 
 
 
 
 
 
 
Burovchi moment epyuralarini yasang (4-12 rasmlar). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Variant 






10 
11 
12 
M, kNm 









m, kNm 






10 
12 

a, m 









 
 
Burovchi moment epyuralarini yasang, buralish burchagi 

 va eng katta 
 urinma kuchlanishlar  
max

 aniqlansin (13-21 rasmlar). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Variant 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
19 
20 
21 
M, kNm 









b, sm 









a, m 









d, sm  








10 
D, sm 



12 
13 
14 



G, N/sm

10

10
6
 
10

10

10

10

10

10

10

 
M

100 
100 
150 
M

M

M

M

M

M

M

M

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

1,5M 
2M 


2a 

5M 
3M 


2a 
2M 

6M 
4) 
5) 
6) 
6) 


2a 
3M 

4M 


2a 


5M 


2a 
6M 
5m 
2M 
7) 
8) 
9) 
2m 
3m 

2a 
2m 

4a 
4m 
3a 
3a 
10) 
11) 
12) 

2a 

2M 



6M 
4a 

2M 
4M 
2b 

13) 
14) 
15) 
16) 


2a 

2M 



6M 
4a 

2M 
4M 

17) 
18) 
19) 
8M 


2a 

2M 
3M 




2M 
3M 


2a 
3M 
5M 
dxd 



dxd 
20) 
21) 

 
103 
 
 
 
1- LABORATORIYA 
« CHO‘ZILISH VA SIQILISH » 
 
«Po’lat namunalarini cho’zilishga  sinash» mavzusining texnologik modeli 
 
O’quv soati – 2 soat 
Talabalar soni:       ta 
O’quv mashg’ulot shakli 
Laboratoriya mashg’uloti 
Ma’ruza rejasi   
11. Po’lat namunalarini cho’zilishga  sinash 
O’quv  mashg’ulotining  maqsadi:    Po’latning  cho’zilishdagi  asosiy  mexanik  tavsiflarini  aniqlash. 
Namuna materiali markasini aniqlash. 
Pedagogik vazifalar: 
O’quv faoliyati natijalari: 
  Kirish. 
Fanning ahamiyati va mohiyatini tushunadi 
  Texnika xavsizligi 
  Po’lat na’muna tayyorlanadi (ulchovlari 
olinadi) 
  Po’lat na’muna P-50 sinov mashinasiga 
o’rnatiladi 
  Indekator o’rnatiladi 
  Tajriba boshlanadi 
Laboratoriya ishida olgan asosiy tushunchalarini 
eslab qoladi, tasavvurga ega bo’ladi. 
Laboratoriya ishiga oid o’z variantlari uchun 
zaruriy natijalarni oladi 
O’qitish vositalari 
O’UM, ma’ruza matni, rasmlar, plakatlar, doska 
O’qitish usullari  
Axborotli ma’ruza, blis-so’rov, texnika-insert 
O’qitish shakllari  
Frontal, kollektiv ish 
O’qitish sharoiti  
Texnik  vositalar  bilan  ta’minlangan,  guruxlarda  ishlash    usulini 
qo’llash mumkin bo’lgan auditoriya.    
Monitoring va baholash 
og’zaki savollar, blis-so’rov 

 
104 
Download 5.05 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling