Alisher Navoiy tavalludiga tadbirlar ssenariysi
Download 299.23 Kb.
|
Alisher Navoiy tavalludiga tadbirlar ssenariysi
|
Alisher Navoiy tavalludiga tadbirlar ssenariysi
Buyuk shoir, g'azal mulkining sultoni Alisher Navoiy 1441 yil 9-fevralda tavallud topgan. Yurtimizda ushbu buyuk mutafaakir, davlat arbobi A.Navoiy tavalludiga bag'ishlab, turli kechalar, tadbirlar, Navoiyxonliklar o'tkazib kelinadi. Yurtimizdagi hech bir shaxs ushbu kunnu yodidan chiqarmaydi. Ushbu maqolada siz yurtimizdagi malakali o'qituvchilar, o'z ishining ustalari tomonidan tuzilgan tadbir ssenariylari bilan tanishishishingiz mumkin. G’azal mulkining sultoni , buyuk mutafakkir A.Navoiy tavalludi munosabati bilan o’tkazilgan “ Alisher Navoiy ijodida komil inson tarbiyasi ” nomli kecha dasturi va shu kabi ssenariylar bilan tanishing. 1. G’azal mulkining sultoni , buyuk mutafakkir A.Navoiy tavalludi munosabati bilan o’tkazilgan “ Alisher Navoiy ijodida komil inson tarbiyasi ” nomli kecha dasturi, 2. ALISHER NAVOIY- SO`Z MULKINING SULTONI - TADBIRI 3. “Alisher Navoiy –g‘azal mulkining sultoni” mavzusidagi tadbir ishlanmasi 4. “NAVOIY YODI-ILA YASHAYMIZ MUDOM!” TADBIR SSENARIYSI 5. “AJDODLAR RUHI MANGU BARHAYOT” TADBIR SSENARIYSI 6. NAVOIY ZIYOSI
Kecha o’tkaziladigan joy bayramona bezatilgan bo’lib, sahna to’rida A.Navoiy portreti qo’yilgan, uning bir yonida siyohdon, qalam va ikkinchi tomonida sham qo’yilgan . Sahnada A.Navoiyning “Xazoyinul – maoniy ” asaridagi 4 ta devani, “ Xamsa ”, “Lison ut – tayr ” va bir qancha asarlari, har xil ko’rgazmalar,bukletlar va shiorlar qo’yilgan . 1 – BOSH: Asrlar yangragan,eng jo’shqin ovoz, Mustaqil bot berdi,sizga sharaf – shon. Siz bitib tikladingiz she’r, Xalqingizni doston ayladingiz. O’zingizga gulzor tanladingiz. Xalq uchun tortib stam, Dillarni dilga bog’ladingiz. Xushstam ,shirin kalam, Foniy , Navoiy , Assalom. 2 – BOSH: Kelib ketdi necha dunyolar, Kuldi hayot , yig’ladi o’lim. Sen deb qurbon bo’ldi boblar, Ular ketdi,sen qolding tilim ! Belanchaging uzra Qoshqariy, Kuylab o’tdi qadim navoni. Va navqiron yaproqlaringa, Dil qonuni berdi Navoiy. 1 – BOSH: Assalomu alaykum davramiz mehmonlari – u bilimga chanqoq o’quvchilar. Mana bugun biz buyuk o’zbek shoiri mutafakkir va davlat arbobi Alisher Navoiy bobomiz tavalludining 574 yilligi munosabati bilan “G’azalxonlik ” kechasi o’tkazmoqdamiz. 2 – BOSH: Alisher Navoiy bobomiz 1441 – yil 9 – fevralda ya’ni hijroy 844 yil ramazon oyining 17 –chisida Xurosonning markazi bo’lgan Hirotda dunyoga kelgan. Hofizlar xonishida, G’azal – u rubiyingiz. Ashoringiz satriga, Sirdosh bo’lib keldim. 1 – BOSH: Endi o’quvchilar tomonidan g’azallar tinglang. 1 – o’quvchi : Suvdurur bag’rimki,paykoni ko’nguldan chekti tosh, Nam havoda sabza chiqqondek uchidin donaning. Yiqmadi ko’k gunbazin yog’ib havodis yomg’uri, Kim suvar erkin chiqib tomini bu koshonaning ? O’qlaring chok ettilar har yon Navoiy ko’gnlini, Yo’llar etgandek yog’in devorini vayronaning. 2 – o’quvchi : Ko’rgali husningni zor – u mumtalo bo’ldum sanga, Ne baloliq kun edikim, oshno bo’ldum sanga. Har necha dedimki, kun – kundin uzay sendin ko’ngul, Vahki , kun – kundin batarrak mumtalo bo’ldim sanga. 3 – o’quvchi : Men qachon dedim ,vafo qilg’il manga – zulum aylading, Sen qachon deding , fido bo’lg’il manga – bo’ldim sanga. Qay pari paykarg’a dersan , telba bo’lding bu sifat , Ey pari paykar , ne qilsang , qil manga,bo’ldum sanga. 4 – o’quvchi : Ey ko’ngil , tarki nasihat ayladim,ovora bo’l, Yuz balo yetmaski , men ham bir balo bo’ldum sanga. Jomi jam birla Xizr so’yi nasibimdur mudom, Soqiyo , tarki joh aylab gado bo’ldim sanga. G’ussa chang’iddin Navoiy topmadim ushshoq aro, To Navoiydik asir – u benavo bo’ldim sanga.
Bilmak Navoiyni – bu zo’r ma’rifat nishoni, Bilmak Navoiyni – bu yuksak eltar oni. Bilmak Navoiyni – bu o’z nafi yo’q ziyoni, Bilmak Navoiyni – bu oynai jahoni.
qiling.
1 – BOSH: “Sabbayi Sayyor” dan ko’p hikmat topdim, “Hayrat ul – abror ” dan hayratda qoldim. “Lison ut – tayr ” dan dil sirim bildim, Navoiyni o’qidim o’zimni tanidim. 2 – BOSH: “Munojot ” aytilsa doim ko’zda yosh, “Qora ko’zim” kuylansa,misli bir quyosh. Dillarni yoritar bir azmu dilkash, Navoiyni o’qidim,xalqni tanidim.
Ne ajab , chun sarvinozim o’n sakkiz yoshindadur. Desa bo’lg’ay kim , yana o’n sakkiz yil husni bor, O’n sakkiz yoshinda muncha fitnakim,boshindadur. 2 – o’quvchi : O’n sakkiz yil ,dema ,yuz sakson yil o’lsa uldirur, Husn shohi ,ul balolarkim ko’zi qoshindadur. Hayrat etmon husn – u naqshidaki , har hayratki bor, Borchasi Ezid taolo sun’ naqqoshindadur. 3 – o’quvchi: Kecha kelgumdur debon ul sarvi gulro’ kelmadi, Ko’zlarimg’a kecha tong otguncha uyqu kelmadi. Lahza – lahza chiqdim – u,chektim yo’lida intizor, Keldi jon og’zimg’a - vu,ul sho’xi badxo’ kelmadi. 4 – o’quvchi: Orazidek oydin erkanda gar etti ehtiyot, Ro’zgorimdek ham o’lg’onda qorong’u kelmadi. Ul parivash hajridinkim,yig’ladim devonavor, Kimsa bormukim,anga ko’rganda kulgu kelmadi. 1 – BOSH:Navoiy ijodi sira tuganmas xazina.uni o’rganganimiz sari u haqidagi bilimlarimiz jkuda ozligiga ishonch hosil qilamiz.Bugungi tadbirimiz ham Navoiyni o’rganish yo’lidagi bir urinish,bir saboq o’rnida qabul qiling.Chunki, Navoiyni o’rganish to insoniyat yashar ekan also tugamaydi. 1 – BOSH:Shuning bilan A.Navoiy tavalludining 574 – yilligiga bag’ishlab o’tkazilgan “G’azalxonlik” kechamiz o’z nihoyasiga yetdi. 2 – BOSH:Xayr sog’ – salomat bo’linglar. *************************************************************** ALISHER NAVOIY- SO`Z MULKINING SULTONI - TADBIRI Boshlovchi: Turk dunyosi adabiyotining ravnaqiga ulkan Hissa qo’shgan so’z mulkining mutlaq sultoni Nizomiddin Mir alisher navoiy tavalludining 571 yilligiga bag’ishlangan badiiy kecha bu Yil o’zgacha ruhda o’tkaziladi.chunki Hurmatli yurtboshimiz Islom Abdug’aniyevich Karimovning “Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch” asarida Shoir haqida ajoyib fikrlar talqini bo’yicha kecha tashkil etilgan.
Kimni tilasang bilay, maqolin angla, Aslin desang anglayin, fiolin angla, Kirdorig`a boqib, asl holin angla, Aslig`a dalil aning xisolin angla. Deya misralar bitgan millatimiz quyoshi Alisher Navoiy har qancha e’tirofga,tahsinga sazovor.
Hozir e’tibo0ringizga taqdim etiladigan Badiiy kechamizda o’zingiz guvoh bo’lasizlar. So’z zohir etar ishi ko’pragidin Til muxbir erur ko’hgil nihon emgagidin. Fahm ayla kishi holini so’z demagidin, Kim, berdi xabar hadisi ko’nglidagidin. Marhamat, biz ertaklar olamida emasmiz, lekin ertaknni-i-i…
dim. Endi shartlarimni bajarasan, bajarasan.
bo’lsin, ham bir-biridan ajoyibu g’aroyib voqealarni kor’moq istarman.
bo’lsa bajonidil( chiroqni olib ichiga nimalarnidir shivirladi va ishqalab yerga otdi. Shovqin bilan jin paydo bo’ladi)
Sahna 15-asrdagi ko’rinishda bezatilgan. Xontaxta atrofida to’rt-besh shoirlar ashor o’qishardi. Alisher Navoiy: Lalingni qilib nuqtasaro, ey qora ko’z, Ishq ahli hayotiga yaro, ey qora ko’z Chekma yana surma ko’z aro, ey qorako’z El qonig’a ko’z qaro, ey qorako’z.
g’an ma’nisi meni ko’p hayron qoldiradur.
eshitib erdik.Mir Alisher ne boisdin sizning bul shoh misralaringiz bahsga sabab bo’lg’on erdi?
biri chiroyli kochirishga olib ko’chiribdur. Biroq qora ko’z so’zida bir nuqtani tushirib qoldirg’onlig’in bilmagan.Uni o’qig’on shoiri buyuklar “Alisher “ko’z” emas “ko’r” yozibdi xato yozibdi, o’zlari nuqson-qusurga yo’l qo’yibdilarmi, boshqalardan nimani kutish mumkin” degan gap qulog’imga chalindi. Aslini ularg’a uzotib “meni ko’r qilg’onlar, ko’r bo’lsin” deb anga javob berib yubordim.
ri gap chiqmas deb bekorga aytmaslar, - debdilar.
ya qilib bersinlar. Tezroq.
Jin, malika Budurga hikoyalar biladiganlarni ko’rsat. Kim haqida bilmoqchiligini anglagandirsan.
Boshlovchilar chiqib keladilar.
Navoiy 1441-yil 9 fevralda Amir Temurning o’g’li Shohrux Mirzo shohligi davrida Hirotda tug’ildi.Uning otasi G’iyosiddin Muhammad temuriylar saroyining amaldorlaridan, onasi amirzoda Shayx Abusaid Changning qizi bo’lgan,ismi ma’lum emas.Alsherning Bobosi Temurning o’g’li Umarshayx bilan ko’kaldosh bo’lgan.
ratda o’sdi.Kichiklik chog’idan she’r va musiqaga ishqi tushgan. Olimu fozillar davrasida bo’ldi. Uch-to’rt yoshlarida davrining mashhur shoiri Qosim Anvorning she’rini yoddan aytib mehmonlarni hayrtga soldi. Besh yoshida maktabga berdilar.U bo’lajak sulton Husayin Boyqaro bilan birga o’qidi.7-8 yoshidan she’r yozgani ma’lum. 12 yoshida zamonasining mashhur tarixchisi Mirshohiy bilan xat yozishgan.15 yoshida keksa shoir Lutfiyning lutfiga sazovor bo’lgan.Shoirlar sultoni 1469-yilgacha Hirot,Mashhad va Samarqandda tahsil oldi.
1487-1488 yillarda Astobodda hokimlik qildi.Tabiatdan ijod kishisi bo’lgan Alisher Navoiy turk tili va adabiyotining ravnaqi uchun Bobur tabiri aytganda unga qadar bu tilda bunchalik “ko’b va xob” yozmagan edi.1465-1466 yillarda muxlislari 25 yoshgacha yozgan she’rlarini to’plab “Ilk devon” nomi bilan mashhur bo’lgan “Devon” ni tuzadilar. 1472-1476 yillarda “Badoe ul-bidoya”,1476-1483 yillarda “Navodir un-nihoya”, 1481-1482 yillarda “Vaqfiya”,1483-1485 yillarda “Xamsa”,1488 yilda “Tarixi mulki ajam”,1490 yilda “Holoti Sayyid Hasan Ardasher”, “Xamsat ul-mutahayirin”, “Holoti Pahlavon Muhammad” asarlarini yozgan. 1490-yilda “Hazoyin ul-maoniy” 4 devondan iborat asarni yozadi, 1491-yilda “Risolayi muammo”, “Arbain”, “Nazm ul-javohir” asarlarini 1495-1496 yillarda “Nasoim ul-muhabbat” asarini,1498-yilda “Majolis un-nafois” asarini 1499-yilda “Lison ut-tayr”,1500-yilda “Mahbub ul-qulub” asarini va yana ko’plab asarlar yaratgan.
asarlarini o’rganishga inson umri yetmaydi”. Olimu odam fidong o’lsunki, borsen sen habib, Sen g’araz insondin, ar olamdin insondin g’araz. Azizlar,“Qizlar gulshani” guruhi ishtirokida Alisher Navoiy ruboiy va gazallaridan tinglang. Ko’nglungni arit barcha yomon xislatdin Kim,yaxshi qilig’ dadil erur raxmatdin, Badxo’ylik ul vahshat erur shiddatdin Kim, elga xalosliq yo’q ul vaqshatdin. Boshni fido ayla ato qoshig’a, Jismni qil sadha ano boshig’a… Tun –kunung’a aylagali nur fosh, Birisin oy angla, birisin quyosh. *** Har kimki, haloyi hra dono ko’rinur, Oyini xirad aro tavono ko’rinur, Faxr asl bila ajab tammano ko’rinur, Faxr aylasa fazl birla avlo ko’rinur Ista ato yo’lida jon fido qilmoq. Har kimki, falak zulmu inodig’a yetar, Qulluq onoga ham ulcha imkon qilmoq, Sabr aylagan oxir e’tiqodig’a yetar, Zuxri abad istasang farovon qilmoq, Chun bo’ldi sabir, Tengri dodig’a yetar, Bil oni ato-onog’a ehson qilmoq. Sobir kishi oqibat murodig’a yetar. Chun sinsa ko’ngul zaxmi zabon og’rig’idin Uch qism ila imong’a bino fahm ayla, Kim, ermas anning og’rig’i jon og’rig’idin, Avvalg’isini anning hayo fahm ayla, Har neki sanga yetar lison og’rig’idin, Ikkinchisini dag’I vafo fahm ayla, Bilgilki, qatiqdurur sinon og’rigidin. Uchunchini bilmasang, saxo fahm ayla.
Ruboiylar aytilgach, buyuk shoirning qiyida nomlari keltirilgan g’azallari aytiladi. “Kelmadi” radifli g’azali “O’n sakkiz ming…” g’azali “Sanga” radifli g’azali “Yo’q” radifli g’azali “Kimga qildim bir vafokim…”g’azali
biror qahramonga o’xshagim kelib qoldi.
ikkimizni tillarda doston bo’lgan Farhod va Shiringa aylantir. Jin: Amringiz bosh ustiga, xojam.
“Farhod va Shirin” dostonidan kichik lavha ko’rsatiladi. Shirin: Ki:”Ey na’layning o’rni qiblagohim! Harami nazhating g’amdin panohim!
Necha kelgay manga ondin xijolat.
Bu so’z deguncha o’ltursang ne bo’lg’ay,
Uzorim xolidek o’t ichra tashla.
Sochimdek chiqqay ondin cnirmanib dud.
Tanim yuz ming balodin ham qutulsin.
Ko’zi oylar o’tub tushmay yuzumga.
Urub tosh uzra hardam seldek bosh.
Firoqim ichra umrin zoye aylab.
siqilganga oxshaydi.
“Dunyodagi ehg yoqimli hid” nomli sahna ko’rinishi. Husayin Boyqaro: Menga hoziroq dunyodagi eng yoqimli hid nimaning hidi ekanligini bilib kelinglar! Mulozimlar: Xo’p bo’ladi, Shaxanshoh.(chiqib ketadilar va Alisher Navoiy- ga bu xabarni aytadilar) Alisher Navoiy: (Ko’p o’ylanadi va o’zi bilmagan holda yo’lga tushadi. Bir deh- qonga duch keladi) Assallomu alaykum, bobo. Bobo: Voallaykum assalom, o’g’lim. Alesher Navoiy: Bobo, sizning suyagingiz mehnatda qotganligi ko’rinib turib- Siz ko’p narsani bilasiz, albatta. Dunyoda eng shirin hid nimaning hidi bo’lishi mumkin Bobo: Ha, menga otam dunyoda kishi ko’ngliga tegmaydigan hid nonning hidi degandi. Alisher Navoiy: Rahmat bobo,umringiz uzun bo’lsin,-deb shoh oldiga keladi. Sultonim, mulozimlar har tomonda dunyodagi eng shirin hid nimanikiligini bilishni istab yuribdilar.Agar meni bir qoshiq qonimdan kechsangiz,men aytsam. Husayin Boyqaro: Vaziri a’zam, siz tog’ri javob aytishingiga hech shubha yo’q. Marhamat, ayting. Alisher Navoiy: Bu yangi yopilgan nonning hididur. Husayin Boyqaro: Barakalla, xudaychi,vazirga boshdan oyoq sarpo keltiring. Alisher Navoiy: Sultonim, bunday mukofotga men emas, menga bu javobni aytgan dehqohbobo haqlidur. Husayin Boyqaro: Yana bir sarponi dehqonga beringlar. Malika Budur: Oloviddin, qarang-a, biz bilgan shoir nafaqat ijod kishisi,balki To’g’riso’z kamtarin ham bo’lgan ekan. Oloviddin: Har qancha ehtiromga, ardoqqa, ibratga loyiq shoir ekan. Malika, bugungi sayohat sizga yoqdimi? Endi qasrga qaytsak ham bo’ladi.Otangiz sizni qidirtirayotgan bolsalar kerak. Malika Budur: Sayohat tugadimi,afsus, mayli qaytsak qaytamiz-da.Boshlovchilar: Azizlar,buyuk shoir Alisher Navoiy tavalludiga bag’ishlangan Badiiy kecha o’z nihoyasiga yetdi. Yakuniy so’z…..
**************************************************************************** “Alisher Navoiy –g‘azal mulkining sultoni” mavzusidagi tadbir ishlanmasi Boshlovchi: Ona tili va adabiyot kursi tinglovchisi Hamdamova Shohida Yuksak tog‘lar oralab o`kirgan sherning, Na`rasiga tengdir aksi sadosi. Ko`krak suti bilan boqqan o`g‘lini, Ona yurt xalqlari qilmoqda qadr. O`zbek deb atalgan ozod ulusning, Otaxon shoiri qadrli ustod. Oshiqlar g‘azalin kuyga solganda, Ma`shuqlar dilining xonasi obod.
Besh yuz yil hurmating saqlagan o`zbek, Kecha tug‘ilding deb qiladi faraz. Etuk kishilarni yana ming yillar, Xalq farzand ataydi jondan beg‘araz. Alisher Mushtariy yulduzi kabi O`zbek osmonidan balqigan chog‘i Yana bir muhtaram o`g‘il ko`rganday Kattaroq ochildi olam qo`chog‘i.
Assalom, yurtimning shod nasllari, Navoiy avlodi gulgun chehralar. Baxtiyor avlodning sho`x o`g‘lonlari, Barchinoy qizlari mohichehralari.
9-fevral. Bu kun dunyodagi barcha taraqqiyparvar mamlakatlarda o`zgacha shukuh, o`zgacha fayz, o`zgacha quvonch Bilan o`tadigan kun. Ha, bundan 570 yil muqaddam 9-fevral tongida Hazrat Mir Alisher Navoiy dunyoga kelgan edi. Oradan besh asrdan ko`proq vaqt o`tibdiki, bu tabarruk nom tillardan tushmay, hamon ahli-adab dilidan chuqur joy olib kelmoqda. Ona tili va adabiyot kursi tinglovchisi Fayzieva Nazira. Alisher Navoiy poeziya sir-sinoatini o`rganib, etuk ustozlari ijod dengizidan injular terib, “Hamsa”, “Xazoyin ul-maoniy”, “Majolis un- nafois” kabi asarlarini yaratdi. To`qqiz yoshidanoq ijod olamiga sho`ng‘ib ketib, 10-12-yoshlarida ustozlari olqishiga sazovor bo`ldi. Umrni zoya ketgazma mehnat qil. Mehnatni soadating kaliti bil.
Download 299.23 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|