Amaliy mashg‘ulot – Metall konstruksiyalarini loyihalash asoslari

Amaliy mashg‘ulot – 8,9. Payvand birikmalarning hisobi

Masala. CHo‘zilishga ishlayotgan uchma-uch biriktirilgan payvand chokni hisobiy uzunligini aniqlang

Tasmasimon universal po‘latni qalinligi t₁ 10mm va t₂ 8mm, cho‘zayotgan
hisobiy kuch 560 kN ga teng. Po‘lat markasi St 3ps 5.
Echim: Payvand chokni hisobiy uzunligi quyidagi formula orqali aniqlanadi.

Demak, eni 340mm li universal tasmasimon po‘latni birikmaga ishlatishimiz kerak.

Rasm 4.4. Tutash biriktirilgan payvand chok.

4.2. Masala. CHo‘zilishga ishlayotgan burchak chok bilan payvandlangan birikmani hisoblash.
Xisob uchun berilganlr:qisim ikkita L 80x7 burchakdan iborat, fasonkaning qalinligi t10mm, cho‘zuvchi hisobiy kuch 500 kN ga teng. Po‘lat markasi St 3ps 5.
Echim: Burchak chok ikkita kesim bo‘yicha hisoblanadi: po‘lat chok kesimi bo‘yicha va erish chegarasidagi metallning kesimi bo‘yicha. Burchak yuzaning asosdagi chokning uzunligini quyidagi formulalar bilan aniqlaymiz.


R_wf –po‘lat chokning hisobiy qarshiligini aniqlaymiz.

R_wz – erish chegarasidagi metallning hisobiy qarshiligi.

Demak, asosdagi chokning uzunligi 22,9sm ga teng.


Rasm 4.5. Burchak chok, fermani yukori kamarini ustunga biriktirilishi

Burchak yuzaning uchidagi chokning uzunligini quyidagi formulalar bilan aniqlaymiz.

Demak, burchak yuzaning uchidagi chokning uzunligi 10,4sm ga teng
Amaliy mashg‘ulot – 10,11. Egilishga ishlaydigan elemenlar hisobi

Egilishga ishlaydigan elementlarning birinchi guruhiga taalluqli chegaraviy holat deganda ularning yuk ko‘taruvchanlik qobiliyatini yo‘qotish deb tushuniladi. Bunda elementda plastik buzilishi, ustivorlik yo‘qolishi hamda haddan ziyod plastik deformatsiya sodir bo‘lishligi tushuniladi.

SHuning uchun egilishga ishlaydigan elementlar quyidagi shartlarni qanoatlantirishi zarur:

bu erda: «M» va «Q» - hisobiy yuklardan hosil bo‘layotgan eng katta eguvchi moment va kesib o‘tuvchi kuch,
- kesimning eng kichik bo‘lgan qarshilik momenti,
- kesimning statik momenti,
- to‘sin devorchasining qalinligi,
- po‘latning qirqilishga bo‘lgan hisobiy qarshiligi.
SHu shart bajarilsa po‘lat materiali elastik holatda ishlashi ta’minlanadi va atom aro bog‘lanish tizimi buzilmaydi.

Rasm 1. To‘sinning ishlash holatlari;

1. 
   elastik holatda ishlashi, 2 - elastik - plastik holatda ishlashi,
   
2. 
   3 - plastik holatda ishlashi.
   

Agar element ikkala bosh tekisliklar(X vaU o‘qlar) bo‘yicha egilsa:

bu erda: X va U - hisoblanayotgan nuqtani koordinatalari,
I_x va I_u – x va u o‘qlarga nisbatan kesim yuzaning inersiya momentlari.
YUklar ortishi bilan to‘sin kesimining chetki tolalaridagi kuchlanish oquvchanlik chegarasiga etadi. YUklanishning yanada oshirilishi tolalardagi kuchlanishga katta ta’sir ko‘rsatmaydi. Qo‘shimcha yukni qabul qilish uchun to‘sinning eng zo‘riqqan tolalari yaqinidagi tolalarda ham kuchlanishlar asta-sekin _oq ga tenglasha boradi va pirovardida ko‘ndalang kesimning kuchlanishlar epyurasi to‘g‘ri to‘rtburchak shaklga keladi. Bu holat eng katta eguvchi moment qiymatiga mos kelib, plastiklik sharniri deb ataladi. Gohida egilishga ishlayotgan elementlarni materiali elastik- plastik holatida ishlashi bo‘yicha hisoblash ruxsat etiladi. Boshqa so‘z bilan aytganda birinchi va ikkinchi chegaraviy holatlar shartlariga javob berish sharti bilan eguvchi elementlarda plastik deformatsiyaning rivojlanishiga ruhsat etiladi:

Ikkinchi chegaraviy holat bo‘yicha tekshirishdan maqsad qurilmadan mo‘‘tadil foydalanishga imkoniyat bermaydigan elastik deformatsiyalar sodir bo‘lishining oldini olishdir. SHuning uchun me’yoriy yuklar ta’sirida vujudga keladigan solqilik ruxsat etilgan solqilikdan oshmasligi lozim: