Amaliy mashg’ulot-13 mavzu: Bir yo‘la olish va quyush tartibida kechadigan yusunda sulfidli boyitmalarni bakterial tanlab eritishni o‘rganish

AMALIY MASHG’ULOT-13

MAVZU:Bir yo‘la olish va quyush tartibida kechadigan yusunda sulfidli boyitmalarni bakterial tanlab eritishni o‘rganish.

АсОСИЙ флотация
концентрат
чиқит
I ТоЗАЛАШ
чиқит
концентрат
НАЗОРАТ ФЛОТАЦИЯСИ
Десорбция
Олтин бириктирувчи эритма
Нодир металларни ажратиш учун
2
3
4
6
9
11
CaO
5
концентрат
чиқит
чиқит
концентрат
БАКТЕРИАЛ ОКИСИДЛАШ
1
7
8
10
12
ii ТОЗАЛАШ
Ташланадиган чиқитлар
ҚАРАМА-ҚАРШИ ДЕКАНТАЦИЯ
слив
Кек
МИШЯК ВА ТЕМИРНИ ЧУКТИРИШ
РЕПУЛПАЦИЯ ВА НЕЙТРАЛЛАШ
ФИЛТИРЛАШ
Мишякли чўкмалар чиқитхонага
Филтрат
СОРБЦИАЛИЦИАНЛАШ
Тўйин.кумирр
Чиқитлар ташланмага
КУМИР
РЕГЕНЕРАЦИЯ
NaCN, CaO
ҚУЙУЛТИРИШ
ЯНЧИЛГАН РУДА
1-rasm A. Ferrooxidans xo‘jayrasining tuzilishi
1 – shilliq kapsula; 2 – xujayra devorchasi; 3 – mezosomalar; 4 – sitoplazmatik membrana; 5 – sitoplazma; 6 – nukleoid; 7 – ribosomalar; 8 – dumcha.

Chanlardagi BTE jarayonlarini jadallashtirishning asosiy usullarini , hozirgi vaqtda ma’lum bo‘lgan shartli to‘rt asosiy manbaga - ta’sir ko‘rsatish guruhlariga ajratish mumkin:

Chanlardagi BTE jarayonlarini jadallashtirishning asosiy usullarini , hozirgi vaqtda ma’lum bo‘lgan shartli to‘rt asosiy manbaga - ta’sir ko‘rsatish guruhlariga ajratish mumkin:

qattiq fazaga;

suyuq fazaga;

gazsimon fazaga;

bakterial ekmaga (kultura).

Chanlarda bakterial tanlab eritish usulida, mahsulot o‘lchamining yirikligi muhim ahamiyatga ega bo‘lib, u jarayon kinetikasi hamda sulfid mineralllari yuzasini ochilishi to‘liqligini belgilaydi.

Asosan oltin mishyakli boyitmani BTE dastlabki tayyor boyitmaning yirikligi 90-95% foizining minus 0,074 mm sinfini tashkil etishi (80-85% foizi minus 0,044 mm) bakterial tanlab eritishda yetarli darajada tezlikni taminlaydi, yanchishni kam xarajatliliga erishiladi bu iqtisodiy nuqtai nazardan maqsadga muvofiqdir. Ayrim hollarda, boyitmalarni qayta yanchishga ehtiyoj tug‘ilib, ularning yirikligining 80-85% foizini minus 0,032 mm yetkazishga to‘g‘ri keladi.

Oxirgi yillarda tanlab eritishning samaradorligini oshirish uchun boyitmalarni o‘ta yuqori mayin qilib yanchish ya’ni eritishning mexanokimyoviy usuli bilan jarayonni faolligini oshirish ham ko‘rib chiqilgan. Boyitmalarni mexanokimyoviy faollashtirilganda, tarkibida 9,5% foiz mishyak tutgan, Q:S= 1:10, biomassaning miqdori 10 g/l bo‘lganda, 22 soatdan so‘ng qoldiq meshyak miqdori 1,7% foizga pasaydi, lekin faollashtiruvsiz esa, margumush miqdori atigi 3,8% foizgacha pasaydi.

Suyuq fazaga ta’sir ko‘rsatilganida - pH ko‘rsatkichi, oksidlanish-qaytarilish potensiali, ikki- va uchvalentli temir miqdori , temperatura, ozuqa moddalarining miqdori, mikroelementlar va boshqa parametrlar birinchi navbatda optimallashadi.

Bakteriyalarning o‘sishi uchun muhim bo‘lgan muhit kislotaligini yetarli darajada saqlab turilishi, ularning faolligini taminlaydi va jarayon kinetikasini belgilaydi.

BTEda asosiy ro’l oksidlangan temir ishtirokida kechadigan sulfidlarning kimyoviy oksidlanishiga to‘g‘ri keladi. Shuning uchun muhitning kislotaligini ushlab turish shart emas va biomassaning faolligi va miqdori kamaygan holda ham, sulfidlarning oksidlanishi faol kechib, muhit pH - 1,0-1,2 –gacha pasayadi. Muhit rpH –ning shunday sekin pasayishi, kulturaning potensial faolligini yo‘qotmasdan, yuqori kislotalikka moslashishini ta’minlaydi.

mMeSO4+2mFeSO4+nS
MemSn +mFe2(SO4)3
Дастлабки маҳсулотни эритишга тайёрлаш
Бўтанани тайёрлаш
Бактериал танлаб эритиш
Танлаб эритиш маҳсулотларини қаттиқ ва суюқ фазаларга ажратиш;
Бактериал танлаб эритиш кекига ишлов бериш;
Металларнинг ажратиш
Регенерация
Суюқ фаза
Қаттиқ фаза
Қаттиқ маҳсулот махсулот
Металлар ва уларнинг бирикмалари
Бактериал эритмалар