Amaliy mashg’ulot №2 Mavzu: Tеrmоkimyo. Kimyoviy kinеtikа vа muvоzаnаt. Elеktrоlit eritmаlаr vа tuzlаrning gidrоlizi. Оksidlаnish qаytаrilish rеаktsiyalаri

Konsentratsiyaning reaksiya tezligiga ta’siri yani massalar ta’siri qonuni. Kimyoviy reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishadigan moddalar konsentratsiyalari ko’paytmasiga to’g’ri propartsiyanal. Bu hulosa massalar ta’siri qonuni deyiladi.
Gomogen kimyoviy reaksiyalar tezligi bilan reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyasi o‘rtasidagi bog’lanish massalar ta’siri qonuni bilan ifodalanadi. Masalan, A modda B modda bilan o’zaro reaksiyaga kirishib, bir xil fazada C moddani hosil qilsa: aA + bB = cC. Ushbu reaksiya uchun massalar ta’siri qonunining matematik ifodasi quyidagichadir:

bu reaksiyadan, -reaksiya tezligi, [A], [B]-A va B moddalarning molyar konsentratsiyalari, a,b-moddalarning koeffisienti, k-tezlik konstantasi (proporsionallik koeffitsiyenti) kimyoviy reaksiyaning tezlik konstantasi reaksiyaga kirishayotgan moddalar konsentratsiyasiga bog’liq emas, aksincha reaksiyaga kirishaayotgan moddalarning moddalar tabiatiga va reaksiyaning borosh sharoiti temperatura, bosim, katalizatorga bog’liq..
Geterogen sistemada kimyoviy reaksiyalarning tezligiga qattiq moddalarning umumiy konsentratsiyasi ta’sir etmaydi. Chunki, geterogen sistemada gaz va qattiq modda molekulalarining to’qnashuvi faqat fazalar chegarasidagina sodir bo’ladi. Shuning uchun, bu kattalik massalar ta’siri qonuni tenglamasiga kiritilmaydi.
Quyidagi reaksiyalar uchun reaksiya tezlini topamiz.
tarzida bo’ladi chunki qattiq moddalarning konsentratsuyasi olinmaydi. Chunki ularda faqat reaksiya sirt yuzasida bo’ladi. ko’rinishiga ega bo’ladi. Sistemadagi bosmning ozgarishi konsentratsiyaga to’g’ri proportsiyanal shuning uchun reaksiya tezligi bosim orqali ifodalaymiz. , hajmning o’zgarishi esa konsentratsiyaga teskari proportsiyanaldir.
Masalalar:
1. reaksiyada tezlik konstantasi 0.5 mol/lsek, N₂ ning konsentratsiyasi 0.2 M, H₂ ning konsentratsiyasi 0.3 M bo’lganda reaksiya tezligini aniqlang?

Berilgan: k=0.5mol/lsek =0.2 M =0.3 M V=?

Yechish: Fo’rmuladan foydalanib topamiz. ga teng.

2. Quyidagi reaksiyaning NO + O₂ = NO₂ reaksiyaning tezligi 0.3 mol/lsek ga teng. NO va O₂ laening konsentratsiyalari 0.5 va0.6 M bo’lganda tezlik lonstantasini aniqlang?

Berilgan: V=0.3mol/lsek =0.5 M =0.6 M k=?

Yechish: NO + O2 = NO2 quyidagi reaksini tenglashtiramiz. 2NO + O2 = 2NO2 va reaksiya tezligi quyidagicha bo’ladi.

3. Quyidagi reaksiyaning 2NO + O₂ = 2NO₂ reaksiyada NO va O₂ larning konsentratsiyalari 2 martadan oshirilgan bo’lsa, reaksiy tezligi qanday o’zgaradi?
Yechish:
Agar moddalarning konsentratsiyalari 2 martadan oshirilgan bo’lsa, k ni berilmasa 1 ga teng deb olamiz.

4. 2H₂ + O₂ = 2H₂O quyidagi sistemada bosim 3 marta ortirilsa, reaksiya tezligi necha marta ortadi?