Amaliy mashg‘ulot №3 kuchlanish og‘ishini hisoblash

AMALIY MASHG‘ULOT №3
_{KUCHLANISH OG‘ISHINI HISOBLASH}

Kuchlanishni og‘ishi korxona ETT ning hususiyatli nuqtalarida, ichkariga kirib boruvchi 6, 10, 35 kV li podstansiyaning seksiya shinalarida yoki tok o‘tkazgichlar yoki katta uzunlikdagi HL dan ta’minlanadigan bosh pasaytiruvchi podstansiyalar, 6, 10 kV li markaziy taqsimot qurilmalari, 0,387-0,66 kV li sex tansformatorlari shinalarida, shuningdek, sex transformatorlaridan uzoqda joylashgan taqsimlash punktlarida aniqlanishi kerak. Kuchlanishni og‘ishi ta’minlash markazining eng katta va eng kichik yuklamali tartiblari uchun hisoblanadi.

Tarmoqning xususiyatli nuqtalari uchun kuchlanishni og‘ishi quyidagi ifodadan aniqlanadi:

bu yerda, - KO ni yuqori (pastki) chegarasi, %; - elektr energiya iste’molchilarning qisqichlarida GOST 13109-97 bo‘yicha ruxsat etilgan kuchlanish og‘ishini yuqori (pastki) chegarasi, - quyilayotgan tugundan EI qisqichigacha bo‘lgan tarmoq uchastkasidagi kuchlanishni og‘ishi, %; E_K – kuchlanishni mahalliy rostlash vositalari yuzaga keltiradigan qo‘shimcha kuchlanish, %.
Xususiyatli EI bu, tarmoq tuguniga yaqin va juda uzoqdagi EI, shuningdek, GOST 109-97 ruxsat etganga nisbatan juda qat’iy chegarali EI va iste’molchilarning umumiy grafigidan tubdan farq qiladigan yuklamalar grafigi EI.
EI me’yoriy ishlashini ta’minlaydigan KO talablarini aniqlaydigan shartlarni ta’minlash markazi ma’suliyati yuklamalar tartibi uchun quyidagi shart bilan tekshirish zarur:

bu yerda, - eng katta (eng kichik) yuklama tartibida (2,1) ifoda bilan aniqlangan KO ni eng kichik (eng katta)si.
Agar sutkali yuklamaning qandaydir tartibida ushbu shart bajarilmasa, taqsimlovchi transformator shahobchalarini, taqsimlovchi tarmoqlarda kuchlanish yo‘qotilishini kamaytirish uchun mahalliy rostlashni qo‘llash kerak.
Shuningdek, sutkali yuklamani har xil tartibida KO ni kelishini quyidagi shart bilan tekshirish kerak:

Bu yerda, - hammasidan eng kichik (eng katta);
- yuklamani eng katta (eng kichik) tartibda har bir mas’uliyati iste’molchi uchun ta’minlash markazi shinasidagi ruxsatlangan chegaraviy KO quyidagicha aniqlanadi.

Bu yerda, - ta’minlash markazidagi KO ni yuqori (past) chegarasi, %; - o‘ziga xos iste’molchi talab qilingan KO ni yuqori (past) chegarasi, %; - energiya bilan ta’minlovchi tashkilot tarmoqlarida kutilayotgan kuchlanishni yo‘qotilishi, %; E_K – energiya bilan ta’minlovchi tashkilot tomonidan yuzaga keltirilgan mahalliy rostlashdan qo‘shimcha kuchlanish, %.
Bir-biriga mos kelish sharti tekshirilayotganda ko‘rilayotgan mavsum uchun ta’minlash markazida yuqori va pastki chegarasini aniqlash zarur.

bu yerda, ko‘rsatkichlar max(min) yuklamani eng katta va eng kichik tartiblarini ko‘rsatadi.
BPP shinalarida KO ni hisoblash ta’minlash markazining ikki, eng katta va eng kichik tartiblarida rostlash qurilmasining sezmaslik chegarasini hisobga olmasdan va elektr bog‘liklik ikki yaqin va uzoq joylashgan EI, shu bilan birga kuchlanish yo‘qotilishi tarmoqning hamma elementlarida hisobga olinib amalga oshiriladi. BPP ni 6. 10 kVli shinalarida KO ni ruxsatlangan pastki chegarasi 1 kV kuchlanishdan yuqori eng uzoq joylashgan elektr motorlarning eng katta yuklama tartibida va 0,4 kV li EI uchun podstansiyaning eng kichik transformatsiya koeffitsiyentida eng uzoqda joylashgan EI ta’minoti uchun aniqlanadi:

_{Bu yerda, 0,05Unom – eng uzoqdagi EI qisqichlaridagi ruxsatlangan kuchlanishni pasayishi, tarmoqni har xil elementlarida kuchlanish yo‘qotilishini yig‘indisi: PK liniyalaridagi yo‘qotish; taqsimlovchi transformatorlardagi yo‘qotish; 10/6 kV liniyalaridagi yo‘qotish; ∆UΣ -} 0,4 kV li tarmoq va TP dagi kuchlanishni yo‘qotilishi; eng uzoqda joylashgan EI ta’minlaydigan K_tr – 10/6/0,4 kV KTP ning eng kichik transformatsiya koeffitsiyenti;
Agarda 0,4 kV tarmoq to‘g‘risida ma’lumotlar yo‘q bo‘lsa, uzoqda joylashgan TP shinasidagi kuchlanish U_nom dan past bo‘lishi kerak emas. Unda ni aniqlaydigan ikkinchi ifoda quyidagi ko‘rinishni oladi.

ni ikki qiymatidan kattasi olinadi.
Minimal yuklamada BPP shinasida KO ni ruxsatlangan yuqori chegarasi yuqori kuchlanishni motori va 1 kV gacha bo‘lgan EI uchun BPP shinasiga yaqin nuqtaga aniqlanadi. Bunda yaqin EI ni ta’minlaydigan TP transformatsiya koeffitsiyenti eng katta qabul qilinadi, tarmoq elementlarida kuchlanish yo‘qotilishi esa, faqat minimal yuklama tartibiga aniqlanadi:


_{Bu yerda, ∆UTP kuchlanish yoqoʻtilishini ikki qiymatidan kichigi,} ya’ni ko‘proq qat’iy shartligi qabul qilinadi.
Agar BPP shinasidagi KO ni ruxsatlangan oralig‘i ushbu shinadagi rostlash orasidan kichik bo‘lsa, unda talab qilingan tartibni ta’minlamoq uchun transformatorni yuklama ostida avtomatik rostlash yetarli.
BPP dan ta’minlanganda ta’minlash manbayini YuK shinasidagi ET minimal kuchlanishiga vaqt bilan mos keladigan BPP ni rostlanadigan transformatorini maksimal yuklama tartibida 10/6 kV li shinasidagi, ET maksimal kuchlanishiga vaqt bilan mos keladigan minimal yuklamada, ta’minlash manbayini yuk shinasidagi kuchlanishni aniqlash zarur. [10]


Bu yerda, U_c.max(min) – ta’minlash manbai shinasidagi maksimal (minimal) kuchlanish; - minimal(maksimal) yuklamada ta’minlovchi HLda kuchlanishni yo‘qotilishi; - BPP transformatorida shuning o‘zi; k_tr – transformatorlarni transformatsiya koeffitsiyenti.
Agar ta’minlash manbai shinasida kuchlanishni og‘ishi rostlash oralig‘i Ye_d dan chiqib ketsa, unda qo‘shimcha rostlash vositalarini qo‘llash zarur.
Radial va ikki tarafdan ta’minlanadigan berk zanjirli tarmoqlarda KO ni ko‘rib chiqamiz.
Tarmoqni har qanday nuqtasida qayd qilingan vaqtda kuchlanish og‘ishi bo‘ladi:

Bu yerda, - rostlovchi vosita yuzaga keltiradigan qo‘shimcha kuchlanishlar yig‘indisi; - radial tarmoqni ko‘rilayotgan uchastkasidagi kuchlanish yo‘qotilishini yig‘indiisi, ikki tarafdan ta’minlanadigan berk zanjirli tarmoqlarni ko‘rilayotgan zanjirni hamma uchastkalari.
Foiz hisobiga uchastkadagi kuchlanishni yo‘qotilishi:

Bu yerda, P va Q - aktiv va reaktiv quvvat, kVt; r, x – uchastkani aktiv va reaktiv qarshiligi , Om. U_nom - nominal kuchlanish, kV.
(2.12) dan


Bu yerda, l - liniya yoki uchastkaning uzunligi, km; r_o, x_o – uzunlik birligida aktiv va reaktiv qarshiliklar, Om/km.
Transformatorda kuchlanishni yo‘qotilishi soddalashtirilshga ifodadan aniqlanadi:

Bu yerda, U_a va U_r – kulanishni aktiv va reaktiv tashkil etuvchilari %;  - yuklamani faza burchagi; S_nom va S – transformatorning nominal va haqiqiy quvvatlari.
Har xil kuchlanishli tarmoqlarda kuchlanish yo‘qotishni aniqlashda ularni parametrlarini birlikga keltiriladi:

Kuchlanishning og‘ishi - bu kuchlanishning turg‘un og‘ish qiymati bilan tavsiflanadi. Elektr energiyasi iste’molchilari qisqichlarida kuchlanish og‘ishi elektr tarmog‘ining nominal kuchlanishidan ±5% va ±10 % ga teng miqdordagi me’yoriy va chegaraviy ruxsat etilgan turg‘un me’yor qiymati o‘rnatilgan.

Qisqichlardagi ko‘rsatkichlarning ruxsat etilgan qiymatlardan o‘zgarishiga quyidagilar ta’sir ko‘rsatadi:
- Yuklama tokining sutkali, mavsumli va texnologik o‘zgarishi;
- Generatorlar va kompensatsiya qurilmalari quvvatining o‘zgarishi;
- Elektr tarmog‘i sxemasi va parametrlarining o‘zgarishi.
Elektr tarmog‘ining har qanday tugunida kuchlanish og‘ishi quyidagi ifoda yordamida aniqlanadi:
_