Amaliy mashg’ulot rejasi

Majburiy sug’urtada davlat tashabbuskor bo’lib chiqadi. Sug’urtachi va sug’urtalanuvchi 
qayta bitim talab qilinmaydi. Ammo har bir ishtirokchiga majburiylik printsipi amal qiladi, ya’ni 
sug’urtalanuvchi sug’urta badali to’lashi shart. Sug’urtachi esa ko’zda tutilgan sug’urta 
holatlarida ko’rilgan zararni to’lashi lozim. (Misol uchun havo, temiryo’l, dengiz, avtomobil 
transportlarida baxtsiz hodisalardan yo’lovchilar shaxsiy sug’urtasi majburiydir. Harbiy 
xizmatchilar harbiy xizmatga majburlar, Davlat soliq xizmati xodimlari, militsiya va yong’in 
xizmati xodimlari, bojxona organlari mansabdor shaxslariga davlat shaxsiy sug’urtasi majburiy; 
alohida xavfli sharoitda ishlovchi korxonalar xodimlariga ham sug’urtalash majburiy; 
fuqarolarga tegishli mulk (uy, garaj, bog’cha uylari) sug’urtalanishi majburiydir; ekologik 
sug’urta majburiy; radiatsiya zarari tavakkalchiligi va boshqalardan davlat shaxsiy sug’urtasi 
majburiy). 
Majburiy sug’urta bir qator printsip (tamoyil) larga asoslanadi. Majburiylik printsipida 
sug’urtachi va sug’urtalanuvchi o’rtasida qayta bitim talab qilinmaydi, chunki majburiy sug’urta 
qonun bilan belgilanadi. 
Butunlay qamrab oladigan sug’urta printsipi va qonunchilikda ko’rsatilgan ob’ektlar 
sug’urtalanuvchini majburiy sug’urtaga tegishli hamma ob’ektlarni sug’urtalashini, sug’urtachi 
esa ularni sug’urtaga qabul qilishini ko’zda tutadi. 

---

Ixtiyoriy sug’urta ixtiyoriy ravishda o’tkaziladi. Ya’ni u sug’urtachi va sug’urtalanuvchi 
o’rtasidagi shartnomaga asosan amalga oshiriladi. Chunki sug’urta o’tkazishning umumiy 
shartlari va tartiblarini belgilovchi ixtiyoriy sug’urta tartiblari, sug’urta faoliyatini tartibga 
soluvchi qonunchilikka muvofiq sug’urtachi tomonidan mustaqil ravishda belgilanadi. Bunda 
qonun bilan sug’urtaning ko’proq umumiy shartlari, sug’urtachi va sug’urtalanuvchi o’rtasida 
tuziladigan shartnomada kelishib olinadi.