Amaliy mashG’ulotlar texnologiyasi 1-mavzu. Nuqta kinematikasi, Qattiq jism kinematikasiga doir masalalar yechish
Download 1.24 Mb. Pdf ko'rish
|
n-iste’molchidagi tok kuchi I
n ,tarmoqdagi umumiy tok kuchi I UM quyidagicha: U P I U P I U U P P P P P P P УМ УМ n n n n n n УМ ; ' ; ' ; ' ; .... 3 2 1 O’lchov asboblarining o’lchash chegaralarini oshirish. 1.Ampermetrning o’lchash chegarasini oshirish uchun unga parallel holda shunt ulanadi (62- a,rasm). qo’shimcha ulanadigan shunt qarshiligi quyidagicha:
; 1 R shunt —shunt qarshiligi, R — ampermetr qarshiligi, I a — ampermetrdan o’tadigan tok kuchi. I—o’lchanadigan tok kuchi, n —sezgirlik koeffisienti. 62-rasm 2. Voltmetrga o’lchash chegarasini oshirish uchun unga ketma-ket qo’shimcha qarshilik ulanadi (62-b,rasm). qo’shimcha ulanadigan qarshilik kattaligi quyidagicha:
; ) 1 ( В
q ---qushimcha qarshilik, R V --- voltmetrning qarshiligi, U---o’lchanadigan qarshilik, U V --- volt-metrdagi kuchlanish tushuvi. Joul-Lens qonuni. O’tkazgichdan ajralib chiqayotgan issiqlik miqdori o’tkazgich tok kuchi kvadratiga, o’tkazgich qarshiligi va tok o’tish vaqtiga to’g’ri proporsional.
2 [J] O’tkazgichdan ajralib chiqqan issiqlik miqdorini I,R; I,U; U,R orqali ifodalash t R U t U I t R I Q 2 2 [J] O’tkazgichdagi quvvat issiqlik miqdorining vaqtga nisbatiga teng. R U U I R I t A P 2 2 [J] Agar 1-spiral choyni t 1 vaqtda, 2-spiral t 2 vaqtda, 3-spiral t 3 vaqtda va xokozo n-spiral t n vaqtda qaynatsa ular birgalikda qancha tum vaqtda qaynatadi? a) Ketma-ket ulaganda: n УМ t t t t t ... 3 2 1 [c]
b) Parallel ulaganda: n ум t t t t t 1 ...... 1 1 1 1 3 2 1 [1/c] Elektr yurituvchi kuch (EYuK) Tashqi kuchlarning ta’siri Elektr Yurituvchi Kuch deyiladi. Berk konturdagi EYuK tashqi kuchlarning zaryadni kontur bo’ylab ko’chirishda bajargan ishining zaryadga nisbatidir. q A КУЧ ТАШ. [J/Kl=V] To’liq zanjirda ish. Manbaning F.I.K. Manbaning to’liq bajaradigan ishi bu tashqi kuchlarning bajargan ishidir.
63-rasm 64-rasm
t I A КУЧ ТАШ .
[J] Agar manbaning ichki qarshiligi r va tashqi o’tkazgich qarshiligi R bo’lsa Joul-Lens qoidasiga ko’ra A tash.kuch =Q to’l bo’ladi va u quyidagiga teng. МАНБА ЎТКАЗ ТЎЛИК Q Q t r I t R I Q 2 2 O’tkazgichda Q o’tkaz va manba ichida Q manba ajralgan issiqlik miqdori quyidagicha:
U I t r I Q t U I t R I Q МАНБА МАНБА ЎТКАЗ ЎТКАЗ 2 2 Tok manbaining F.I.K. quyidagicha: % 100
% 100
% 100
r R R U Q Q ЎТКАЗ ТЎЛ ЎТКАЗ Bu yerda: U o’tkaz – o’tkazgich qismidagi kuchlanish tushuvi, U manba –manba ichida kuchlanish tushuvi. МАНБА ЎТКАЗ U U [V]
To’liq zanjir uchun Om qonuni To’liq zanjirdagi tok kuchi zanjir EYuKining uning to’liq qarshiligiga nisbatiga teng (65-rasm). r R I [A]
yoki
r I R I [V]
Manba ichida va o’tkazgichda tok kuchi bir xil bo’ladi. Manba ichida va o’tkazgichda kuchlanish tushishlari quyidagicha: ; ;
I U R I U МАНБА ЎТКАЗ
65-
EYuKi ε, ichki qarshiligi r bo’lgan manba tashqi R qarshilikka ulansa, manba ichidiga kuchlanish tushuvi U r va tashqi qarshilikdagi kuchlanish tushuvi U R quyidagicha:
R r U r R r U R r ;
Agar manbaga R 1 qarshilik ulanganda I 1 tok kuchi vujudga kelsa, R 2 qarshilik ulanganda I 2 tok kuchi vujudga kelsa manbaning EYuK ε va ichki qarshiligi r quyidagicha: ; ;
2 2 2 1 1 2 1 1 2 2 1
I R I R I r I I I I R R Agar manbaga biror qarshilik ulanganda I 1 tok kuchi vujudga kelib o’tkazgichdagi kuchlanish tushuvi U 1 bo’lsa va boshqa qarshilik ulanganda I 2 tok kuchi vujudga kelib o’tkazgichdagi kuchlanish tushuvi U 2 bo’lsa, manbaning EYuK ε va ichki qarshiligi r va o’tkazgich qarshiliklari R 1 , R 2 quyidagicha: ; ; ; ; 2 2 2 1 1 1 1 2 2 1 1 2 1 2 2 1 I U R I U R I I U U r I I I U I U Manbalar va qarshilik Manbalarni ulashda EYuK va qarshilik: Zanjirning to’liq EYuKi ayrim manbalarEYuKlarining algebraik yig’indisiga teng. Agar zanjirni musbat yo’nalish (soat strelkasiga teskari) bo’yicha aylanib chiqishda musbat qutbdan manfiy qutbga o’tilsa
deb, manfiy qutbdan musbat qutbga o’tilsa
deb hisoblanadi (66-a,rasm). Umumiy EYuK va umumiy qarshilik quyidagicha bo’ladi.
] [ ; ] [ ; 3 2 1 3 2 1 Ом r r r R R В УМ УМ
66-a,rasm Agar
chiqib qolsa tokning aylanish yo’nalishi biz tanlagan yo’nalishga teskari ekanligini bildiradi. Bir xil manbalarni ketma-ket ulash: n ta bir xil ketma-ket ulangan manbani R qarshilikka ulashda umumiy qarshilik R um , umumiy EYuK ε um va umumiy tok kuchi I um quyidagicha (66-b,rasm):
r n R n I r n R R n УМ УМ УМ 66-b,rasm Bir xil manbalarni parallel ulash: n ta bir xil parallel ulangan manbani R qarshilikka ulashda umumiy qarshilik R um , umumiy EYuK ε um va
umumiy tok kuchi I um quyidagicha (66-v, rasm): n r R I n r R R УМ УМ УМ / / 66-v, rasm
umumiy EYuK ε UM , umumiy qarshilik R UM quyidagicha (66-g,rasm):
УМ УМ УМ n n УМ УМ r r r r r r R R r r r r r 1 ... 1 1 1 1 ....
3 2 1 3 3 2 2 1 1
66- g,rasm
2.2-ulash (67-g,rasm) 2 1 2 2 1 1 2 1 2 2 2 1 1 1 I I I r I r I R I r I R I r I
67-g,rasm *********** 1.1-ulash (68-a,rasm)
2.1-ulash (68-v,rasm) ) (
R I U
1.2-ulash (68-b,rasm) r I U
2.2-ulash (68-g,rasm) ) (
R I U
Qarshiligi 84 Om bo’lgan reostatning cho’lg’ami ko’ndalang kesim yuzi 1 mm 2 bo’lgan nikelin simdan qilingan. Shu simning uzunligini aniqlang. Berilgan R =84 Om
S=1 mm
2
mm Om 2 2 * 10 * 42
? l
Echish S l R ;
R l * Hisoblash m m mm Om mm Om l 200
* 10 * 42 1 * 84 2 2 2
[7]dan 195, 197, 199, 261,263, 265 masalalarni birin ketin yechtiradi 5- ilova Mustaqil ish uchun vazifa: [7]dan . 196, 198, 200, 262, 264, 266 6-mavzu. Elektromagnetizmga doir masalalar yechish. 6.1. Amaliy mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi Vaqti – 2 soat Talabalar soni: 25-30 nafar
O’quv mashg’ulotining shakli Amaliy, aqliy hujumdan foydalangan holda Amaliy mashg’ulotining rejasi
1. Tokning magnit maydoniga doir masalalar yechish. 2. Magnit induktsiyasi. Magnit oqimiga doir masalalar yechish. 3. Amper qonuni. Lorents kuchiga doir masalalar yechish. 4. Moddalarning magnit xossalariga doir masalalar yechish. O’quv mashg’ulotining maqsadi: Elektromagnetizmga doir masalalar yechish va nazariy olgan bilimlarini mustahkamlash. Pedagogik vazifalar: - Tokning magnit maydoniga doir masalalarni tushuntirish va yechish; - Magnit induktsiyasi. Magnit oqimiga doir masalalarni tahlil qilish; - Amper qonuni. Lorents kuchiga doir massalarini hisoblashni o’gatish; - Moddalarning magnit xossalariga doir masalalar yechishni o’rgatish;
Talaba:
- Tokning magnit maydoniga doir masalalarni tushunadi va yechadi; - Magnit induktsiyasi. Magnit oqimiga doir masalalarni tahlil qiladi; - Amper qonuni. Lorents kuchiga doir massalarini hisoblashni o’ganadilar;
- Moddalarning magnit xossalariga doir masalalar yechishni o’rganadi; O’qitish uslubi va texnikasi Amaliy, aqliy hujum texnikasi O’qitish vositalari Fizikadan masalalar to’plami, proektor, tarqatma materiallar, grafik organayzerlar. O’qitish shakli Jamoa, guruh va juftlikda ishlash. O’qitish shart-sharoiti Doska, bo’r, proektor, kompyuter bilan jihozlangan auditoriya
Bosqichlar, vaqti Faoliyat mazmuni O’qituvchi talaba 1-bosqich. Kirish (10 min). 1.1.Mavzu, reja, uning maqsadi va o’quv faoliyatining natijalari ma’lum qilinadi (1- ilova). 1.1. Eshitadi, yozib oladi.
2-bosqich. Asosiy
(60 min.) 2.1. Talabalar e’tiborini jalb etish va bilim darajalarini aniqlash uchun aqliy hujum savol javob o’tkazadi (2 -ilova) 2.2. O’qituvchi vizual materiallardan foydalangan holda masalalar yechishga doir asosiy formulalar bilan tanishtiradi va auditoriyada [7]dan 134, 136, 138, 140, 142, 144, 146 masalalarni
birin ketin yechtiradi (3-,4-ilovalar) 2.3. Talabalarga masalalarning asosiy tushunchalariga e’tibor qilishni va yozib olishlarini ta’kidlaydi. 2.1. Eshitadi. O’ylay di, javob beradi.Jav ob beradi va to’g’ri javobni eshitadi 2.2. Ilovada berilgan ma’lumotlarni asosiy joylarini yozib oladi lar berilgan masala larni yechadilar. 2.3. E’tibor qaratadi, yozib oladi. 3-bosqich. Yakuniy
(10 min.) 3.1. Mavzuga yakun yasaydi va talabalar e’tiborini asosiy masalalarga qaratadi. 3.2. Mustaqil ish uchun vazifa: [7]dan . 135,
137, 139, 141, 143, 145, 147, 149, 151, 153 masalalarni yechishni vazifa qilib beradi, baholaydi. (5-ilova) 3.1. Eshitadi, aniqlashtiradi. 3.2.
Topshiriqni yozib oladi, baholarni eshitadi.
Download 1.24 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling