Amirova shaxnoza eshali qizi

ll ne faut pas faire aux autres ce que vous ne voudriez pas qu'on vous fasse ...⁸⁷
Shunday qilib, Herkulning suhbatdoshiga qaratilgan pragmatik-argumentativ funksiya "ogohlantirishi" bilan inkor maqol o’ziga xos xulosadir va ilgari sodir bo’lgan voqealarga nisbatan ma’ruzachining pozitsiyasini ifodalaydi.
Quyidagi fragmentda hikoyachi, o’z fikrida, salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin bo’lgan vaziyatni tasvirlaydi va inkor maqoldan tegishli маънода bilan foydalanadi: Фақат шеърни орқасидан югуриб, насрни йўқотдик, айтишадику, кўзинг билан кўриб қўлинг билан тегмагунча ишиниш керак эмас, маъносида француз тилида “il ne fault marchander la peau de l'ours devant que la beste soit morte”⁸⁸, мақолини ишлатади.
Shunga qaramay, biz inkor maqolning qisqartirilgan versiyasidan foydalanish va ilgari tasvirlangan xususiyatlar bilan bog’liq holda unga kiritilgan pragmatik-argumentativ funksiya "ogohlantirish" ni to’liq amalga oshirish bilan duch kelamiz. Ushbu vaziyatda inkor maqoldan argument sifatida muvaffaqiyatli foydalanishning qo’shimcha tasdig’i shundaki, salbiy konstruktsiyani yo’q qilish bilan qisqarishiga qaramay, kontekstda inkor maqol tekshiruvi yo'q.
Boshqa bir misolda, hikoyachi keyingi xatolardan o’zini ogohlantirish uchun ma’lum komminikativ frazealogik birlikda inkor maqoldan foydalanadi: Эрта туриш тўғрисида, бирдан уйғониб, кўзларини катта катта очиб соатни тушдан ошганини кўради ва “Avant l'heure, c'est pas l'heure, mais après l'heure, tant pis”⁸⁹, мақолини келтиради. O’rganilgan materialga asoslanib, dialogik nutqda pragmatik-argumentativ funksiya "ogohlantirish" bilan inkor maqol ko’proq qo’llaniladi. Shunday qilib, pragmatik-argumentativ funksiya bilan inkor maqoldan foydalanishning asosiy maqsadlari "ogohlantirish"quyidagilar:
- ogohlantirish suhbatdosh yoki guruhlar shaxslar dan beparvoharakatlar/xavf haqida ogohlantirish;
- ilgari sodir bo’lgan vaziyatga (hodisalarga) munosabat bildirilganda xulosa qilish;
- vaziyatni yakuniy baholash.
Kontekstda ushbu pragmatik-argumentativ funksiya bilan inkor maqol ishlatilganda, strukturaning yengil o’zgarishlari (ko'pincha pasayish) kuzatilishi mumkin, bu stereotipiga bo’lgan munosabatga ta’sir qilmaydi. Inkor maqol haqiqiy argument bo’lib qolmoqda. Inkorni qisman ham, to'liq inkor qilish ham, kontekstda boshqa tekshiruvlar ham mavjud emas. Yuqorida aytib o’tilganidek, qisqartirilgan shaklda qo’llaniladigan inkor maqolni hikoya qiluvchi mutlaq haqiqat sifatida qabul qilishi mumkin, bu uning o’zgarmas shakli va ma’nosining ma’lumligi bilan bog’liq.
Pragmatik-argumentativ funksiya “maslahat”
Pragmatik-argumentativ funksiya "maslahati" kamroq ifodali dalillarga xosdir, shuning uchun fransuzinkor maqollar orasida u qadar keng tarqalgan emas. Umuman olganda, bu sozlamani amalga oshiruvchi maqollar o’z tarkibida ko’proq tasdiqlovchi gaplarda ifodalanadi. Biroq, "maslahat" funksiyasi bilan inkor maqolли misollar ham mavjud:
Сиз конларда ишлаш учун жуда заиф кўринасиз, деди у қизиқиш билан - мен оддий кончи емасман, деб жавоб берди ўспирин озгина семириш билан. Биз одамларни ташқи кўринишига қараб хулоса қилмаслигимиз керак. Мексика банкида бир неча минг долларим бор. Ва у овозини пасайтириб, қўшимча қилди, агар мен бу ерга келсам, бу менга айтилган кумуш ерларга ега бўлишдир. Ушбу маслаҳат махноли мақол қуйидаги француз мақолида ифодаланади: Il ne faut pas juger les gens sur la “mine”⁹⁰.
Umuman olganda, “маслаҳат” inkor maqol маъносининг прагматик-аргументатив функцияси kiritilgan va kontekstning qo’shimcha ta’siri aniqlanmagan. Sharhda, shuningdek, inkorni yo’q qilish bilan inkor maqolning qisqartirilgan versiyasidan foydalanish misoli keltirilgan. Biroq, oxirgi holatda inkor etish va tekshirishlarni inkor etish kuzatilmaydi.
Quyidagi misollar o'xshash. Ular nutqda inkor maqolning фразеологик бирлик таркибида muvaffaqiyatli qo’llanilishini va мазкур kommunikativ frazealogik birlikningнинг матнда тўлиқ намоён бўлиши кўзга ташланади:
Кибер космосда маълумотларни узатиш тезлигини акс еттириш инсонларнинг ҳаракат тезлигидан фарқ қилади. Бу ерда икки хил вақт бор. Енди ёруғлик тезлиги инсонлар тезлигига боғлиқ бўлиши керак, чунки биз тезлик ва ёруғликни аралаштирмаслигимиз керак. Танловлар, тактикалар, стратегияларнинг таърифлари ҳар доим, ҳатто кибер конфликтда ҳам, инсоннинг вақт машинадан устунлигини белгилайди, ва асарда қуйидаги инкор маъноли мақолда кўринади: il ne faut pas confondre vitesse et précipitation⁹¹ .
Shunday qilib, pragmatik-argumentativ funksiya "maslahat" fransuz inkor maqollar orasida keng tarqalgan emas.
Pragmatik-argumentativ funksiya “motivatsiya”
aragmatik-argumentativ funksiya "motivatsiya" fransuz PNlar orasida keng tarqalgan emas. Ushbu Pragmatik-argumentativ funksiya suhbatdoshni harakatga undash va rag'batlantirish uchun ishlatiladi. Pragmatik-argumentativ funksiya "motivatsiya" "qo'zg'atuvchisi" ijobiy ma'noga ega, shuning uchun tasdiqlovchi konstruktsiyali maqollar, imperativ kayfiyat va il faut (Il faut battre le fer tandis qu'il est chaud) kabi shaxssiz konstruktsiyalar unga ko’proq xosdir. Biroq, bu Pragmatik-argumentativ funksiya bilan инкор мақоллар PNlar ham kam uchraydi. Masalan, hikoya nutqida:
Ўқиш ишини ўзига юкламаслик учун тез-тез ўйланадиган яна бир баҳона бу: “мен ўрганиш учун жуда ёшман!”. Ўрганиш учун жуда ёшим катта! Ҳеч қачон! Инсоннинг ўрганишини кечи йўқ, ҳечдан кўра кеч, яъни француз тилида: l’on n’est jamais trop vieux pour apprendre, мақоли келтирилади⁹².
Yuqoridagi misolda инкор мақол muallif tomonidan bir guruh odamlarning nuqtai nazarini rad etish uchun ishlatilgan. Muallif raqib ro’lini o‘ynaydi va o‘z tinglovchilarini hayotdagi mavqeini o‘zgartirishga chaqiradi (“…Trop vieux pour apprendre! Jamais! Car la dernière fin de l'homme est d'apprendre..."). Bu holda инкор маъно qarama-qarshilik vazifasini bajaradi va muallif o'z nuqtai nazarining ishonchliligini tasdiqlash uchun ishlab chiqishni rejalashtirgan keyingi muhokama uchun asosdir.
Boshqa bir parchada inkor maqol muallifning voqealarni qayta hikoyalashi va ular ichida yangragan хитобида paydo bo'ladi:
Ўрганган одатлари ва тушунчаларини ҳаёт тарзига айлантириб бўлган инсон учун янги ҳаёт бошлаш гўё қайта туғилиб ўз ҳаёт варағини қайта ёзишдек бир гап. Шунинг учун ҳам инсонни баъзан туш, орзулар ва хаёлот дуч келиши мумкин бўлган реал ҳақиқат билан тўқнашувдан қутқариб қолиши мумкин. Айниқса, улар тасаввурда аниқ шаклланган бўлса, бундай образга нисбат ишончли, баландпарвоз, чиройли нутқда намоён бўлади. Масалан, аслиятда: Elle se redresse. ‒ Moi, je ne me résigne pas! Je suis dans ce palais entourée de troupes qui me sont fidèles, dans une ville qui désormais m’appartient, je me battrai jusqu’au bout, et si je meurs, ce sera comme une sultane.