Аммиакли селитра эртмасини

 
1. ЎҒИТЛАР КЛАССИФИКАЦИЯСИ 
 
Ўғитлар келиб чиқишига кўра, ноорганик — минерал, органик, органо-
минерал ва бактериал турларига классификацияланади. Улар қаттиқ, суюқ ва 
суспензияли холатда бўлиши мумкин. 
Минерал ўғитлар (ёки сунъий ўғитлар). Уларни саноатда — ишлаб 
чиқарилади: 
ноорганик хом ашёларни кимёвий ёки механик қайта ишлаш (масалан, 
агроқимёвий рудалар — фосфоритлар, калийли тузлар, доломитлар ва 
ҳоказоларни майдалаш) орқали тайёрланадиган ноорганик махсулотлардан 
ҳосил қилинади. Хом ашё сифатида хизмат қиладиган ҳаво азотидан ёки 
таркибида ўсимликлар учун озуқа бўладиган моддалар тутган айрим кимёвий 

---

ишлаб чиқариш корхоналарининг оралиқ маҳсулотларидан олинган моддалар 
ҳам минерал ўғитлар қаторига киради. Масалан, аммоний сульфат — 
кокслаш печи газлари ёки капролактам ишлаб чиқаришнинг оралиқ 
махсулотларидан олинади. Фосфор тутган рудалардан металларни 
суюқлатириб олинишида фосфорли ўғитлар сифатида қўлланиладиган 
томасшлаклардан ҳам олинади. Хом ашёни кимёвий қайта ишлаш 
натижасида олинадиган минерал ўғитлар таъсир этувчи моддаларнинг юқори 
концентрациялилиги билан ажралиб туради. 
Органик ўғитлар. Улардаги элементлар ўсимлик ва ҳайвонлардан 
олинадиган чиқинди моддалар таркибида бўлади. Бундай ўғитларга биринчи 
навбатда гунг, шунингдек ўсимлик ва хайвонлардан чиқадиган чиқиндилар 
(торф, кунжара, балик ва парранда чиқиндиси, суяк уни, ахоли чиқиндиси ва 
турли озик-овқат махсулотлари чиқиндилари) ни қайта ишлаш натижасида 
олинадиган маҳсулотлар ҳам киради, бунга яшил ўғитларни ҳам киритиш 
мумкин. 
Органо-минерал ўғитлар таркибида органик ва минерал моддалар 
бўлади; бундай ўғитлар торф, кўмир ва бошқалар каби органик моддаларни 
аммиак ёки фосфат кислота билан қайта ишлаш орқали олинади. Уларни 
шунингдек гўнг ёки торфни фосфорли ўғитлар билан аралаштириш йўли 
билан хам олинади.