Amosfera htt murodovSh doc


Атмосфера хавосига ифлослантирувчи моддаларни чикариб


Download 1.21 Mb.
Pdf ko'rish
bet42/74
Sana18.06.2023
Hajmi1.21 Mb.
#1554594
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   74
Bog'liq
Атмосфера хавосини мухофаза килиш технологияси

Атмосфера хавосига ифлослантирувчи моддаларни чикариб 
юбориш манбаси деб бевосита хавога ифлослантирувчи моддаларни 
чикариб юборувчи мосламалар (хаво кувури, аэрация ва цех чироклари, 
хаво алмаштириш шахтаси, сурувчи вентилятор ва бошкалар) га 
айтилади. 
Манба огзи конструкциясининг тузилишига ва бирлаштириш 
характерига караб манбалар куйидагиларга булинади: 
- якка (нуктали) булиб, уларнинг огзи доира, туртбурчак ва бошка 
шаклдаги кесимга эга; 
- гурухли бир-бирига якин ва бир умумий майдонда ёки томда мунтазам 
жойлашган нуктали манбалар мажмуаси; 
- майдонли бир нечта гурухли манбаларнинг ёки катта майдонларни 
эгаллаган якка манбалар (биологик ховузлар, тиндиргичлар юзалари) 
мажмуаси; 
- чизикли-аэрация ва цех чироклари хаво алмашиш шахталари, хаво 
кувурлари тизими, автомобиль йуллари ва шу каби чузилган манбалар
Ифлослантирувчи моддаларнинг чикариб ташлайдиган манба огзининг 
сатхидан баландлигига караб, бу манбалар куйидагиларга булинади: 
- ута юкори (баландлиги 100 м дан юкори); 
- юкори (баландлиги 50 м дан 100 гача); 
- урта (баландлиги 10 м дан 50 м гача); 
- паст (баландлиги 2 м дан 10 м гача). 
Саноат чикиндилари куйидаги туркумларга булинади: 
- хосил булиш сохаси буйича-асосий, кумакчи ва ёрдамчи корхона ишлаб 
чикариш ускуналаридан 
Саноат корхоналаридан атмосферага чикарилаётган зарарли моддаларни бохолаш 66


www.qmii.uz/e-lib 
- тармок белгиси буйича-технологик шамоллатиш, махаллий суриш, чанг 
газлардан тозалангандан ва зарарсизлантирилгандан сунги колдиклар. 
- иш тартиби буйича ялпи чикиндиларни бир текис узлуксиз чикариш, 
чикиндиларни маълум конунга мувофик вакти вакти билан чикарувчи ва 
авария холати, бу холатда хавога киска муддатда катта микдорда 
ифлосланган моддалар чикарилади ва бу бир лахзада чикариладиган 
чикиндиларга якинлашади. 
- чикариш усули буйича уюшган ва тартибсизга булинади. 
Тартибсиз чикариш усулига технологик ускуналар, аспирация ва газ 
тозалаш тизимида герметизация ёки тусикларнинг йуклиги, шунингдек 
махаллий сургичлар тизими ёки зонтлар билан жихозланмаган аппаратлардан, 
агрегатлардан, ускуналар, транспортлар ажралиб чикадиган очик холдаги 
суюклик сакланадиган хавза, идишлардаги бугланиш, казиш-портлаш, юклаш-
тушириш ишларидаги, сочиладиган ва инерт материалларни саклаш, 
жилдириш ва шу кабилар киради. 
Ишлаб чикариш корхонасидан атмосфера хавосига олдин чикарилган ва 
корхона худудида хамда ундан ташкарида утириб колган шунингдек 
атмосфера диффузияси кайта-кайта жалб килинган ифлослантирувчи моддалар 
инвентаризация вактида хисобга олинмайди. Ультратовуш майдонларини 
киритиш ва сикиш даражаларининг таъсирини курсатиш каби йуллар билан 
технологик жараённи такомиллаштириш зарур. Уз таркибида биргина 
тартибсиз чикинди манбасига эга булган хужалик объекти бир вактда 
атмосфера хавосини ифлослантирувчи моддалар ажратувчи манба булиб 
хисобланади. Чанг газ тозаловчи ускуналар, агар уладан колдик чанг газ 
аралашмаси бевосита цехга кирса, ифлослантирувчи манба хисобланади. 
Чанг газ тозаловчи аппарат газ тозалаш курилмасининг бир кисми 
булиб, унда ажралиб чикаётган окимдаги каттик, суюк ёки газ холатидаги 
ифлослантирувчи моддаларни бартараф этишнинг аник ишланган жараёни 
амалга оширилади. Лойихадаги тозалаш даражасининг камайишига олиб 
келувчи механик, электрик ёки бошка занжирлари бузилган чанг газ тозалагич 
курилмаларни носоз деб хисобланади. Газ ва чангларни лойихада, техникавий 
шарт ёки регламентда кузда тутилган концентрациягача тозалаш, 
таъминланган чанг газ тозалаш курилмалари самарасиз хисобланади. Тозалаш 
даражси чанг газ арамалашмасидан ифлослантирувчи моддалар таъсиридан 
ажралиб олинган массани тозалашгача булган шу аралашма таркибидаги 
модда массасининг нисбатидир ёки чанг газ тозалаш ва зарарсизлантирувчи 
ускуналарнинг ишлаган вактининг тегишли технологик ускуналар иш вактига 
нисбатидир. Ушлаб колинган ифлослантирувчи зарарли модда-чанг газли оким 
чикаётган манбадан ажратиб олинган ифлослантирувчи моддалардир. Йиллик 
ташландиклар-ифлослантирувчи моддаларнинг ташки мухит хавосига 
ташландик йигиндисидир. 
Ифлослантирувчи моддаларнинг солиштирма ташландиклари иш 
жараёнида ишлаб чикилаётган махсулотни тайёрлаш жараёнида чикадиган
Саноат корхоналаридан атмосферага чикарилаётган зарарли моддаларни бохолаш 67


www.qmii.uz/e-lib 
атмосфера хавосига ташланадиган ифлослантирувчи моддаларнинг 
сонига тенгдир. 
Республика худудида атмосфера хавосини ифлослантирувчи манбалар 
инвентаризациясини утказиш ишларини ташкил килиш ва унга услубий 
рахбарликни Узбекистон Республикаси табиатни мухофаза килиш давлат 
кумитаси ва унинг жойлардаги ташкилотлари амалга оширадилар. 
Инвентаризацияни мулк формаси, расмий идорага мансублиги ва 
жойлашиш урнидаги катьий назар, мустакил балансда турувчи корхона уз 
молиявий маблаги хисобидан утказади. Уз балансида шахарнинг турли 
худудларида жойлашган ишлаб чикариш худудлари ёки бошка шахарлардаги 
филиаллари булган ишлаб чикариш бирлашмаларида инвентаризация хар бир 
ишлаб чикариш бирлигида алохида утказилади ва кейинчалик маълумотлар 
бирлашма буйича умумлаштирилади. Узи мустакил балансда турган, бирок 
бирор корхона худудида жойлашган кушма ижара, кооператив, кичик ва 
бошка корхоналар инвентаризацияни уз молиявий маблаги хисобидан 
утказишлари керак. Корхоналар инвентаризацияни уз кучлари билан ёки 
бунинг учун ихтисослаштирилган ташкилотни жалб килиб утказадилар. Хар 
икки холда хам бундай ишларни бажаришга хукук берувчи махсус хужжатга 
эга булишлари керак. Инвентаризация утказишга гувохномани аттестация 
комиссиясининг ижобий хулосасига асосан Узбекистон Республикаси 
табиатни мухофаза килиш давлат кумитаси томонидан берилади. 
Атмосфера хавосини ифлослантирувчи манбалар инвентаризация шу 
корхона иш фаолияти даврида бир марта утказилади. Корхона кенгайган 
пайтда, кайта курилганда, ихтисосий узгарганда, ускуналарни, цехларни 
капитал ва жорий таъмирлаш вактида, корхона ускуналарини демонтаж килиш 
муносабати билан тармок, цехлар ёпилганда, аввал утказилган инвентаризация 
маълумотлари кайтадан аникланади. 
Инвентаризация ишлари куйидаги тайёрлаш ишлари, улчаш ва хисоблаш 
ишлари, инвентаризация натижаларини аниклаш ва олинган маълумотларни 
ёзиш ва тасдиклаш тарзида утказилади. Биринчи боскичда техник лойихалаш 
меъёрларига мувофик корхонанинг манзилгохи, инвентаризация килинадиган 
корхона структураси тугрисида маълумот тупланади, технология урганилади, 
хамда асосий ва ёрдамчи корхоналарнинг баланс схемалари тузилади. 
Материаллар: ёкилги сифати ва микдор таркиби, чикариладиган махсулот 
номенклатураси ва хажми, технологик ускуналарнинг иш режими, чанг-газни 
тозалаш, ифлослантирувчи моддаларни зарарсизлантириш тизимлари хакидаги 
маълумотларни корхона томонидан расмий маълумот тарзида такдим этилади. 
Иккиламчи боскичда ифлослантирувчи моддалар чикариладиган ва 
ташланадиган манбалар, аспирация, чанг, газ тозалаш тизимлари 
текширилади. Уларнинг жойлашиш урни ва параметрлари аникланади. 
Учинчи боскичда тегишли хисоблаш ишлари ва олинган маълумотларни 
тартибга солиш, шунингдек инвентаризация хужжатларини тулдириш ишлари


www.qmii.uz/e-lib 
Саноат корхоналаридан атмосферага чикарилаётган зарарли моддаларни бохолаш 68  
бажарилади. 
Туртинчи 
боскичда 
инвентаризация 
натижалари 
расмийлаштирилади, мувофиклаштирилада ва тасдикланади. 
Атмосфера хавосини ифлослантирувчи, чикинди манбаларини, 
шунингдек чанг газ тозалаш ва зарарсизлантириш ускуналарини текшириш 
ишлари маълум тартибда, технологик жараён буйича асосидан бошланиб, 
кушимча 
корхонада 
тугалланади. 
Ифлослантирувчи 
ва 
чикинди 
манбаларининг номлари техник-ишчи лойихасига тугри келиши лозим, 
чикариш манбалари эса ускуналар махсуслигига, шунингдек чанг, газдан 
тозалаш ва зарарсизлантириш курилмалари ва уларнинг паспортларига мос 
келиши керак. Корхонада ишлаб чикариладиган махсулот номли шу корхона 
технологик ва регламентида (технологик схема, технологик ва режим картаси) 
курсатилган номига тугри келиши керак. 

Download 1.21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   74




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling