Andijon davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti ekologiya va botanika kafedrasi

Xaltachali zamburug‘lar meva tanasi (k/s. Euascomycetidae):
A - kleystotetsiy; В - peritetsiy; D - apotetsiy.

Ular qandli muhitda rivojlanib, karbonat angrid, etil spirti va issiqlik ajratib chiqaradi. Spirt hosil bo‘lish jarayoni quyidagi formula bilan ifodalanadi: C6H120 6 = 2C2H5OH + 2CO, glukoza etil spirt karbonat angidrid Topshiriqlar 1. Awal achitib qo‘yilgan achitqi zamburug‘idan preparat tayyorlanadi. 2. Achitqi zamburug4 ining qanday muhitda ko‘payishini hisobga olib, nonvoychilikda qo‘llaniladigan achitqi tayyorlang. 3. Preparatdan vegetativ hujayrada hosil bo‘lgan (qulay muhitda) 4 ta askospora topiladi. 4. Achitqining kurtaklanish yo‘li bilan ko’payishini kuzating va rasmlarini chizib oling. www.ziyouz.com kutubxonasi 23-rasm. Askomitsetsimonlar yoki xaltachali zamburug‘Iar jinsiy jarayoni (Ascomycetes): A - askospora; B, D - gaploid mitseliy; E - jinsiy ko‘payish organlari; F - anteridiyli trixoginaning o‘sishi, protoplasm ing askogenga o‘tishi, dikarionlarning hosil bo‘lishi; G - askogen gifalarining shakllanishi; H - askogen gifalari; M - meyoz; 1 - askogen; 2 - trixogina; 3 - anteridiy; 4 - askogen gifalari; 5 - zigota; 6 - askosporali xaltachalar. Ish tartibi Achitqi zamburug4 idan preparat tayyorlash uchun buyum oynasiga kulturaning ozgina loyqa tomchisi tomiziladi va qoplagich oyna bilan yopiladi. Tayyorlangan preparat mikroskopda ko‘rilib, dixotomik shoxlangan uzunchoq vegetativ hujayralar koloniyasi topiladi: bular vino achitqisi, oval shakldagilari non achitqisidir. Non achitqisi hujayralari orasidan kurtaklanuvchi hujayralar topiladi.

Tanasi yaxshi rivojlangan koʻp yadroli mitseliy. Hujayra devori xitin va xitozan, baʼzan glyukandan iborat. Jinsiy jarayoni — zigosporalar hosil qiladigan zigogamiya (nomi shundan olingan). 75% turi geteratillik. Jinssiz koʻpayish organlari morfologik jihatdan xilmaxil. Sporalari harakatsiz, endogen usulda sporangiylarda yoki ekzogen usulda konidiylarda rivojlanadi. 4 tartib: mogʻorlar (Mucorales), endogonallar (Endogonales), entomoftorlar (Entomophtorales), zoopagallar (Zoopagales) ga 500 dan ortiq tur kiradi. Keng Tapkalgan. Tuproq va goʻngda saprotrof yashaydi, bir qancha turlari yuksak oʻsimliklar, boʻgʻimoyoqlilar va b. hayvonlar, odamlar paraziti; oziqovqat mahsulotlarida koʻpincha oq mogʻor shaklida uchraydi. Mogʻor, fikomitses va b. urugʻlarning ayrim turlaridan mikrobiologiya va oziqovqat sanoatida, entomoftoral turlaridan esa zararkunanda hasharotlarga qarshi biologik kurashda foydalaniladi.