Andijon davlat universiteti tabiyatshunoslik va geografiya fakulteti ekologiya va botanika kafedrasi

Gazsimon xomashyolarni boyitish 

Gazsimon aralashmalar quyidagi usullar yordamida ajratiladi: 

1. 

Ketma-ketlik  bilan  kondensatsiyalash  (sekinlik  bilan  haroratni  pasaytirib, 

---

50 

 

bosimni esa oshirib borish orqali gazlarni suyuq holga o'tqazish). 

2. 

Suyultirilgan  gazlar  aralashmasini  ketma-ketlik  bilan  bug‘lantirish  yoki 

rektifikatsiyalash. 

3. 

Absorbsiyalash va desorbsiyalash. 

4. 

Adsorbsiyalash va desorbsiyalash. 

Ketma-ketlik 

bilan 

kondensatsiyalash 

usuli 

gazlar 

aralashmasi 

komponentlarining  suyuqlanish  haroratlari  har  xilligiga  asoslangan.  Bu  usul  bilan 

qattiq  yoqilg'ilarni  kokslashda  foydalaniladi.  Hosil  boMuvchi  uchinchi 

mahsulotlarni,  tabiiy  gazni,  neftni  qayta  ishlashda  hosil  bo'lgan  gazlar  qayta 

ishlanadi.  Keng  qo‘llaniladigan  usullardan  biri  absorbsion  —  desorbsion  usuldir. 

Bu  usulda  gaz  aralashmasi  tarkibidagi  komponentlardan  biri  sovuq  erituvchida 

tanlab  yuttiriladi.  So‘ngra  absorbsiyalangan  gaz  eritmani  qizdirish  yo‘li  bilan 

ajratib olinadi. 

Bunda  absorblovchi  suyuqlik  awal  absorberni  sug'oradi,  unga  qarama-  qarshi 

oqimda esa, ostdan gazlar aralashmasi kiritiladi. Absorbsiyalagan 

suyuqlik  issiq  almashtirgichga  oqib  o‘tadi  va  ancha  issiq  desorberning  tepasidan 

sachratiladi.  Undan  gaz  ajralib  chiqqach  desorberdan  erituvchi  avval  issiq 

almashtirgich orqali o‘tib soviydi. So‘ngra sovitgich orqali sovib, yana absorberga 

keladi.  Shunday  qilib,  erituvchi  suyuqlik  ketma-ket  bir  necha  marta  aylanadi 

(sirkulatsiyalanadi).  Bu  usulda  gazlarni  etanolamining  suvdagi  eritmasidan 

foydalanib,  H,S,  CO

2

,  SO,  lardan  tozalanadi.  Masalan,  rangli  metallurgiya 

gazlaridan  SO,  ni  ajratib  olishda,  koks  gazlaridan  xom  benzolni,  turli 

uglevodorodlarni  ajratib  olishda  va  boshqalar.    Adsorbsiya-desorbsion  usulda 

aralashmalar  qattiq  adsorbentga  yuttirib  ajratiladi.  Bu  usul  absorbsion-desorbsion 

usuldan adsorbentning agregat holati bilan farq qiladi. 

 

 

 

---

51 

 

 

 

 

 

 

 

Adsorbsiya-desorbsiya usulda gazlarni ajratish qurilmasining sxemasi: 

1  -absorber;  2  -sovitgich,  3  -  issiqlik  almashtirgich,  4  -desorber,  5  -isituvchi 

ko'ylak.