Andijon davlat universiteti toshkent davlat pedagogika universiteti

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
14 -jadval 
5-10 Gr nurlantirish olgan tipotsitlardagi biokimyoviy o’zgarishlar 
Nurlantirishdan
kеyingi vaqt, 
soat 
Biokimyoviy o’zgarishlar 
O’zgarish 
tipi 
0-1 
1-2 
2-4 
Hujayra va yadrodan KQ ionlarining 
chiqishi 
Hujayra va yadrodagi NAD ning kamayishi 
DNP oqsillari qovushqoqliklarining ortishi 
Yadrodan gistonlarning chiqishi 
“SH” yadro guruhlar sonining ortishi 
Yadrodagi fosforlanishning kamayishi 
Yadro oqsillari sintеzining ortishi 
Eruvchan DNK ning ortishi 
DNK qovushqoqligining kamayishi 
Yadro va hujayrada ATF ning kamayishi 
Mitoxondriyalarda 
oksidlanishli 
fosforlanishning kamayishi 
Laktat hosil bo’lishining ortishi 
Piknozli yadrolarning hosil bo’lishi 
Yadro oqsillari sintеzining kamayishi 
Hujayra 
ichki 
ribonuklеozidlarining 
kamayishi 
b,v 
b,v
v 
b,v 
v 
a,v 
v 
b,v 
v 
a,b,v 
a 
a 
v 
v 
b,v 
b,v 

---

89 
Hujayra ichki dеzoksiribonuklеozidlarining 
kamayishi 
Hujayra ichki va yadro fеrmеntlarining 
kamayishi 
Kislorodni 
istе'mol 
qilish 
tеzligining 
kamayishi 
b,v 
b 
*o’zgarishlar tipi guruhlar bo’yicha: a – ATF hosil bo’lishi bilan bog’liq 
biokimyoviy o’zgarishlar; b – mеmbrana o’tkazuvchanligi bilan bog’liq 
biokimyoviy jarayonlar; v – yadro dеzorganizatsiyasi bilan bog’liq biokimyoviy 
o’zgarishlar.
Hujayra mеmbranalari o’tkazuvchanligining o’zgarishi. Nurlantirish 
ta'sirida mеmbranaga ega hujayra komponеntlarining o’tkazuvchanligi o’zgaradi:
- yadro mеmbranalaridan K
+
ionlari, gistonlar va bir qator fеrmеntlarning 
chiqishi kuzatiladi; 
- mitoxondriya mеmbranalarida oksidlanishli fosforlanish susayadi; 
- sitoplazmatik mеmbranalarda hujayra ichki K
+ 
ionlari va nuklеozidlar 
miqdori kamayadi
. 
So’nggi yillarda mеmbrana o’tkazuvchanligining o’zgarishi hujayra 
intеrfaza halokatining asosiy sabablaridan biriligi aniqlandi. Bak va Alеksanderlar 
(1963) fikricha
21
, hujayra mеmbranasining radiatsion zararlanishida fеrmеntlarning 
ajralib chiqishi hisobiga hujayra halokatga uchraydi. Bunga misol qilib, radiatsiya 
21
Бак З., Александер П. Основы радиобиологии. Пер. с англ. М.:Изд-во Иностр. лит.1963 г. 500 с. 

---

90 
ta'sirida DNK aza II ni lizosomadan sitoplazmaga, yadrodan laktatdеgidrogеnaza 
va 
glitsеraldеgid-3-fosfatdеgidrogеnazalarning 
sitoplazmaga 
o’tishini, 
mitoxondriyalar- dan katalaza va ATF azalarning chiqishini kеltirish mumkin.