Andijon mashinasozlik instituti I. M. Sirojiddinova o. X. Pulatova «kasbiy psixologiya»


Qaysi kursdoshingiz bilan suhbatlashishni aslo yoqtirmaysiz?


Download 4 Mb.
Pdf ko'rish
bet21/137
Sana29.10.2023
Hajmi4 Mb.
#1733075
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   137
Bog'liq
64745eedd17d9 Касбий психология укув кулланма (1)

7. Qaysi kursdoshingiz bilan suhbatlashishni aslo yoqtirmaysiz? 
Sotsiometriya metodi 
Bu tadqiqot metodiga AQSH lik Djon Moreno asos solgan boʻlib, kichik 
(birlamchi) guruh a‘zolari oʻrtasida emotsional, hissiy munosabatlarni bevosita 
oʻrganish va darajasini oʻlchashda qoʻllaniladi. Mazkur metod yordamida muayyan 
guruhdagi har bir a‘zoning oʻzaro munosabatlarini aniqlash uchun uning 
faoliyatida kim bilan ishtirok etishi soʻraladi. Olingan ma‘lumotlar matritsa, grafik, 
sxema, jadval, diagramma shaklida ifodalanadi. Ulardagi miqdor koʻrsatkichlari 
guruhdagi odamlarning shaxslararo munosabatlari mazmuni yuzasidan ma‘lum bir 
xulosa qiladi. Biroq ma‘lumotlar guruhiy munosabatlarning tashqi koʻrinishini aks 
ettiradi xolos. Uni takomillashtirish maqsadida hozirgi vaqtda psixolog olimlar Ya. 
L. Kolominskiy va I. P. Volkov tomonidan sotsiometriyaning kichik guruhlar 
psixologiyasiga moslab oʻzgartirilgan variantlari, koʻrinishlari ishlab chiqilganki
ular orqali shaxslarning bir – birini tanlashi motivlarini aniqlash mumkin. Ayniqsa, 
sotsiometriyaning Ya.L. Kolominskiy ishlab chiqqan oʻzgartirilgan varianti bolalar 
jamoasidagi shaxslararo munosabatlar toʻgʻrisida toʻla axborot berishga yordam 
beradi. 
Odatda oʻquvchilardn quyidagicha savollarga javob berish talab 
qilinadi: ―Sen sayohatga kim bilan borishni xohlaysan?‖, ―mashgʻulotlarga kim 
bilan birga tayyorlanishni istaysan?‖, ―Kim bilan qoʻshni boʻlib yashashni 
yashashni yoqtirasan?‖ sinaluvchi har uchta javobdan bittasini ―eng ma‘qul‖ deb 
tanlashi lozim. Unga ―avval, hammadan koʻra koʻproq kim bilan birga boʻlishini 
xohlasang, oʻshaning familiyasini yoz‖, ―aytilgan shartlarga binoan uchinchi 
shaxsning familiyasini yoz‖ deb uqtirish maqsadga muvofiq. Guruhiy 
tabaqalanishni koʻrsatish uchun sotsiogramma toʻrtta ―maydon‖ga ajratiladi. Qizlar 


50 
doiracha bilan, oʻgʻil bolalar esa uchburchaklar bilan belgilanadi. Doiracha va 
uchburchaklar soni familiyalar soniga toʻgʻri keladi. Guruh a‘zolarining oʻzaro 
munosabatlari doiracha va uchburchaklar strelkalar bilan bogʻlanganida oʻz 
ifodasini topadi. Eng koʻp munosabatga ega boʻlgan sinaluvchi doiraning 
markazidan oʻrin oladi. U guruh a‘zolarining eng yoqimtoyi hisoblanadi. SHaxslar 
bilan aloqa oʻrnatmagan sinaluvchi doiraning eng chetidan joy oldai. Oraliqdagi 
―maydon‖larga oʻrtacha va undan kamroq tanlangan tekshiriluvchilar 
joylashtiriladi. SHu yoʻl bilan birinchidan shaxslararo munosabatlarning darajasi 
va koʻlami aniqlanadi, ikkinchidan qizlar bilan oʻgʻil bolalar oʻrtasidagi 
koʻrsatkichlar taqqoslanadi. Natijalarga qarab guruhdagi munosabatlar va ularning 
oʻziga xosligi, psixologik birini taqozo etuvchanligi haqida xulosalar chiqariladi. 
SHu bilan birga nazariy va metodologik ahamiyatga molik gʻoyalar, qonuniyatlar 
ilgarisuriladi, amaliy koʻrsatmalar beriladi, aniq tavsiyalar bildiriladi, mavzuning 
tadqiqot istiqboli toʻgʻrisida muloxazalar yuritiladi. 

Download 4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   137




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling