Andijon mashinasozlik instituti mashinasozlik texnologiyasi fakulteti tmj yo`nalishi k 84-21 guruh talabalari

CHizig‘iy makromolekulalar qurilish sxemasi
YOn (bikin) zanjir vodorod atomini urnini ximik radikallar (-SH3 ;
-S3 H: - C6 H5 ) yoki funksional gruppalar (- SOOH: - OH: - NH2) olishi mumkin.
Agar polimerlarning asosiy zanjirlari bir xil atomlardan tashkil topgan bulsa, u gomozanjirli polimer deb ataladi. Agar uglerod atomlaridan tuzilgan bo‘lsa, karbozanjirli polimer deyiladi. Xar xil atomlardan tashkil topgan bo‘lsa,

geterozanjirli polimer deyiladi. Masalan : polikarbonat RS. Buning asosiy zanjirida kislorod geteroatomi bor.

• 
  geterozanjirli polimer deyiladi. Masalan : polikarbonat RS. Buning asosiy zanjirida kislorod geteroatomi bor.
  

Makromolekulalarining formasiga qarab polimerlar quyidagi xillariga bo‘linadi:

a) chizig‘iy;
b) shaxobchali;
v) pog‘anali;
g) setkasimon;
d) fazoviy;
e) parketli.

Kristallanuvchi polimerlar makromolekulalari muntazam strukturaga ega va etarli egiluvchanligi bilan ajralib turadi. Kristallarning fazoviy panjaralarini tugilishi va tashkil etilishi pachka ichidagi qayta qurilishdan boshlanadi. Egiluvchan pachkalar (a) bir necha marta 1800 ga aylaniblentaga (b) aylanadi.

• 
  Kristallanuvchi polimerlar makromolekulalari muntazam strukturaga ega va etarli egiluvchanligi bilan ajralib turadi. Kristallarning fazoviy panjaralarini tugilishi va tashkil etilishi pachka ichidagi qayta qurilishdan boshlanadi. Egiluvchan pachkalar (a) bir necha marta 1800 ga aylaniblentaga (b) aylanadi.
  

Trassa sharoitida polimer lentalarini yotqizish

• 
  Lentalar o‘z navbatida bir-biriga tekis tomoni bilan birlashib, plastikalarini (v) xosil qiladilar. Plastikalar birlashib kristalni xosil qiladilar.
  
• 
  Polimer kristallari to‘g‘ridan to‘g‘ri eritmadan xam xosil bo‘lishi mumkin (sovitish jarayonida). Bunda amorf struktura saqlanadi. Bu oynasimon xolat turg‘un bo‘ladi, chunki, issiklik xarakati kamaygan bo‘ladi.
  
• 
  Kelib chiqishiga qarab polimerlar quyidagi gruppalarga bo‘linadi: sintetik va sun’iy. Tabiiy polimerlarning-tipik vakillar oddiy mahsulotlarni sintez qilib, murakkablashtirib olinadi. Sun’iy polimerlar-tabiiy polimerlarni (masalan sellyulozani) qayta ishlab -modifikatsiya qilib, (sellyulozani) nitrotsellyulozaga aylantirish, makromolekulalarni ximiyaviy tarkibiga qarab, quyidagi gruppalarga bo‘linadi: organik, noorganik va element-organik.