Андижон машинасозлик институти

 
5. Фаолиятни туркумларга ажратиш 
«Инсон-муҳит», «инсон-ишлаб чиқариш» ва бошқа тизимлар мураккаб 
кўп таркибли уюшмалардан (тизимлардан) ҳисобланади. Хавфларни ўрганиш 
ва таҳлил жараёнида таркибларга ажратилади (4, 5-расмлар). 
4-расм. Фаолият модели: 1-инсон; 2-муҳит; 3-акс таъсир қилувчи 
алоқалар. 
Аниқ фаолият шароитида бу туркумлар (элементлар) янада 
равшанлашади. Шунинг учун фаолиятни лойиҳалашда унинг туркумларини 
(элементларини) етарли даражада аниқлаб, тўғри келадиган ахборот 
манбаларидан фойдаланиб, уларнинг хавфли хусусиятлари топилади. 
Инсон 
Муҳит 
Салбий 
оқибат 

---

 
5-расм. Фаолиятни туркумларга ажратиш: 
1-инсон; 2-меҳнат қуроли; 3-меҳнат воситалари; 4-қувват (энергия); 5-меҳнат 
маҳсулотлари; 6-технология; 7-флора; 8-фауна; 9-маълумот; 10-табиий иқлим; 
11-меҳнатни ташкил этиш; 12-жамоа; n-бошқалар. 
1.-жадвал 
ҲФХ ни лойиҳалашнинг тахминий тизимлари 
 
Т/Р 
Лойиҳалаш ишларининг кетма-
кетлиги 
Ишларнинг натижалари 
1 
Лойиҳаланаётган ёки мавжуд 
объектни қисмларга ажратиш 
Аниқланади:
1.Иш буюмлари
2.Иш воситалари: ускуна, иморат, 
иншоотлар
3.Қувват
4.Иш маҳсулотлари
5. Технологик жараёнлар 
6. Табиий иқлим омиллари 
7.Флора-фаўна
8. Ишчилар
9. Иш жойи, цех
2 
Ҳар бир элементнинг вужудга 
келтириши мумкин бўлган 
хавфларнинг идентификациялаш
Хавфлар руйхати 
3 
Сабаблар ва хавфлар «Шажараси» 
ни тузиш 
Хавфлар сабаблари 
4 
Хавфларнинг миқдорий ва 
сифатий баҳоси, ЙҚБ ва «Т» 
даражаси билан солиштириш 
Ҳимоя қилиниши керак бўлган 
хавфлар ва сабаблар руйхати 
5 
Мақсадни аниқлаш 
Эришиш керак бўлган иш 
шароитининг параметрларини 
аниқлаш 

---

6 
Хавфсизлик кўрсаткичлари 
бўйича объектларни умумий 
баҳолаш 
Қабул қилинган интеграл ёки балл 
кўрсаткичлари
7 
Бўлиши мумкин бўлган асослар, 
усуллар ва хавфсизликни тамин 
этадиган воситалар 
Асослар, усуллар ва 
алтернативларни тўплаш 
8 
Ҳар бир алтернативнинг авзаллиги 
ва камчилигини, зарар ва 
фойдасини таҳлил этиш
Тўғри келадиган хилини танлаб 
олиш 
9 
Қабул қилиниши мумкин бўлган 
асосларни, усулларни ва 
воситаларни таҳлил этиш
Тўғри келадиган хилини танлаб 
олиш 
10 
Ҳисоб-китоб 
Масалани аниқ ечиш 
11 
Фойдасини баҳолаш 
Техник, ижтимоий, иқтисодий 
фойдасининг кўрсаткичлари