Ankara üNİversitesi fen biLİmleri enstiTÜSÜ
Download 1.39 Mb. Pdf ko'rish
|
|
2.2.1 Organik kirlenme
Birçok şehir ve endüstri atık suyu organik maddeler içerir. Organik bileşenlerin biyolojik kararlılık hızı, zaman ve sıcaklığın fonksiyonudur. Sıcaklığın artması, deoksidasyon hızını arttırır. Nehirde bulunan oksijen, atmosferden havalandırma ile kazanılır. Buna göre organik atıkların kendiliğinden temizlenmesine etki eden faktörler suyun debisi, akış hızı, su sıcaklığı ve tekrar havalandırma gibi parametrelerdir. Önemli bir organik madde kaynağından kirlenen akarsuda belirli 4 bölge görülür. I. Atık çıkışını izleyen degredasyon bölgesi: Bu bölgede BOİ (Biyolojik Oksijen İhtiyacı)’yi sağlamak için ÇO (Çözünmüş Oksijen) şiddetle azalır. II. Önemli kirlenme karakteristikleri gösteren aktif bozunma bölgesi: Bu bölgede ÇO minimum seviyededir. Tabanda özellikle aneorobik parçalanma ve kötü 7 koku oluşur. Özellikle balıklar, bu kirli çevrede bulunurlar. Bakteri ve mantarlar bu kirli bölgede gelişirler. BOİ ve amonyum azotu artar. III. Geri kazanma bölgesi: Havalandırma hızı oksijen tüketme hızından daha yüksektir ve ÇO seviyesi yavaş yavaş artar. Amonyum azotu biyolojik olarak nitrata dönüşür. Organik maddelerin stabilizasyonu sonucunda inorganik besleyicilerin artması ile yosunlar gelişir. IV. Berrak su bölgesi: Çeşitli su canlılarının ve hassas balıkların geliştiği bölgedir. ÇO, eski seviyesine yükselir. BOİ en aza iner. Güneş ışığı, pH ve sıcaklık gibi diğer çevre koşulları yeterli ise, bu besleyiciler daha fazla yosun gelişmesini destekler. Açıklanan bu 4 bölgedeki değişimler Şekil 2.1’de görülmektedir. Ayrışırken oksijen kullanan atıklar veya kısa ömürlü zehirli maddeler için, akım yeterli ve yük fazla olmadığı taktirde, seyreltme, su kirlenmesi problemlerinin çözümünü sağlayabilir. Ağır metaller ve çok yavaş ayrışan kimyasal maddelerle petrol v.s. için sulandırma bir çözüm değildir. Bu kimyasal maddelerin büyük miktarlarda nehir ve akarsulara girmesi engellenmelidir. Akarsu kirlenmesinin önlenmesi, sadece birkaç tesis veya deşarjdan ziyade, bütün havzayı göz önünde tutan bir sistem yardımıyla kirlenme probleminin ele alınması ile gerçekleştirilebilir. 8 Şekil 2.1 Nehirde organik kirlenmenin genel etkisi (Bildik 1992) Bakteri ve mantar yosun yosun Ba şlang ıç B O İ BOİ Amonyum azotu Nitrat azotu nitrat Akış yönünde zaman veya mesafe başlangıç havaland ırmas ız deoksidasyon Tekrar havalanma X X Degredasyon bölgesi Aktif ayrışma bölgesi Geri kazanma bölgesi Berrak su bölgesi ÇO azalma eğrisi 9 Akarsular birkaç haftada yenilendiği halde, göl sularında yenilenme zamanı birkaç yıldan birkaç yüzyıla kadar değişir. Özellikle sığ olan göllerde evsel, endüstriyel ve ziraat alanlarından yağış sularıyla gelen atıklar suda yaşayan canlıları aşırı bir beslenmeye maruz bırakır. Dolayısıyla, canlıların arzu edilmeyen bir gelişme ve değişme göstermeleri bu göllerdeki esas problemi oluşturmaktadır. Bu durum, yavaş akan akarsularda ve nehir ağızlarında da görülebilir. Endüstri tesislerinin, özellikle fosil yakıtla veya nükleer enerji ile çalışan santrallerin soğutulması için gerekli olan suyun, bir göl ya da akarsu yatağından çekilip, su sisteminde istenmeyecek ekolojik değişiklikler meydana getirecek yüksek bir sıcaklıkta geriye döndürülmesi termal su kirlenmesini meydana gelir. Bütün su kütlesi göz önünde tutulduğu zaman sıcaklık artışı fazla olmayabilir. Ancak, sıcak suyun çoğu, sahillerin yakınından deşarj edilecektir. Bu bölgeler, balıkların yumurtladıkları ve yavrularının hayatlarının ilk birkaç haftasını geçirdikleri yerlerdir. Balık yavruları sıcaklık artışına karşı özellikle hassastır. Ayrıca balıkların yumurta yapma kabiliyetleri, su sıcaklığından büyük ölçüde etkilenmektedir. Kirlilik değişkenleri derişimlerinin zaman ve mesafeyle değişimlerinin matematiksel olarak ifade edildiği su kalitesi modelleri, çeşitli etkilerle su kalitesinde meydana gelen bozulmaları belirlemek ve bu etkilerin doğuracağı sonuçları en aza indirgemek için alınması gereken önlemlerin belirlenmesinde önemli rol oynar. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde yer alan kıta içi su kaynaklarının sınıflarına göre kalite kriterleri Çizelge 2.1’de verilmiştir. 10 Çizelge 2.1 Kıta içi su kaynaklarının sınıflarına göre kalite kriterleri (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 1988) Download 1.39 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|