Аннақулов Исматулла

2.2.GIYOHVANDlIKKA QARSHI IJTIMOiY PEDAGOGIK FAOLIYATDA OILA MAHALLA VA TA`LIM MUASSASALARINING HAMKORLIGI.

O'smirning xatti-harakati asosan jamoada qabul qilingan qonunlarga bo'ysunadi. Shuning uchun uning asotsial elementlar va shubhali do'stlar bilan aloqasi jiddiy xavf omilidir. Ammo bunday aloqalarni bartaraf etishda bolaning qaysi yoshda bo'lganligi va qarama-qarshilikning tug'ma ruhini hisobga olish kerak. Mojarolarga borish va do'stlar bilan aloqa qilishni taqiqlash bilan ishlash o'smirga ta'sir doirasini kengaytirishni anglatadi. Bolani do'stlari bilan osishdan ko'ra ko'proq o'ziga tortadigan kasbni topish yaxshiroq bo'ladi. Bu har qanday sport, sayyohlik, ijodkorlik va bola sevadigan barcha narsalar bo'lishi mumkin. Ota-onalar ishtirokida va o'g'il yoki qizni ishg'ol qilishda ularning sevimli mashg'ulotlari tezda o'rnini bosishi va nosog'lom jamoada aloqani uzib qo'yishi mumkin.

Ota-onalar bilan ishonchli munosabatlar

Bolaning ota-onalar bilan munosabatlari qanchalik murakkab bo'lsa, har qanday muammo yuzaga kelsa, u do'stlaridan yordam so'rab murojaat qiladi. Va unga "tinchlantiruvchi" sifatida nima taklif qilishini - bir piyola pivo yoki ekstaz tabletkasini - oldindan aytib bo'lmaydi. Ota-onalarning vazifasi bola bilan eng ishonchli munosabatlarni shakllantirishdir. Bu, agar kerak bo'lsa, otasi va onasidan - uning salomatligi va farovonligi haqiqatan ham muhim bo'lgan odamlardan yordam so'rashga imkon beradi. Eng muhimi, esda tuting: o'smirlarga qaramlikning oldini olish bola bu qiyin yosh davriga kirishidan ancha oldin boshlanishi kerak. Giyohvandlik sizning tashqi ko'rinishingizga tayyor bo'lishingizdan ancha oldinroq zamin yaratishi mumkin. Giyohvandlikka qaramlik o'smir va uning qarindoshlari bilan suhbat asosida, shuningdek, bir qator toksikologik testlardan so'ng aniqlanadi. Tekshiruvda bolaning terisini tirsaklar va ichki sonlar (eng ko'p in'ektsiya joylari) va burun shilliq qavati (bu preparat in'ektsiya paytida ko'pincha azoblanadi) tekshiriladi. Giyohvandlikni tasdiqlovchi tashqi belgilar giyohvand moddalarni qisqa muddatli iste'mol qilishda bo'lmasligi mumkinligini inobatga olgan holda, toksik moddalar va antikorlarning mavjudligini qon tekshiruvi, shuningdek, giyohvand moddalarni iste'mol qilish uchun "vaqt jadvalini" yaratishga imkon beradigan sochlarni tekshirish diagnostik ahamiyatga ega. Giyohvandlik tashxisi qo'yilgan bolani uzoq vaqt kasalxonada yoki ixtisoslashtirilgan reabilitatsiya markazida davolash kerak. Ushbu muassasalarda o'spirin individual va guruhli psixoterapiya kursini o'taydi, uning davomida giyohvand moddalarga va umuman, nosog'lom odatlarga salbiy munosabat shakllanadi. Davolanishning barqaror natijalarini olish uchun, bolaning giyohvandlik bilan bog'liq yoki u bilan bog'liq bo'lgan do'stlari va do'stlari bilan aloqani to'xtatish juda muhimdir. Davolashning samaradorligi va kelgusi prognozlar vaziyatlarning uyg'unligiga bog'liq bo'lib, ular orasida bolada giyohvandlik davomiyligi, bog'liqlik uning aqliy va jismoniy sog'lig'iga qanday ta'sir qiladi, oila a'zolari o'spirinni tiklanish yo'lida qo'llab-quvvatlashiga va boshqa omillarga bog'liq. Giyohvand moddalar zamonaviy odamlar uchun haqiqiy ofat bo'lib, bu axborot texnologiyalarining jadal rivojlanishi uchun to'lanadigan narxga aylandi. Har yili giyohvand moddalar millionlab odamlarni hayotdan olib ketadi, odamlarni daromad va ijtimoiy mavqeiga qarab tanlamaydi. Shuning uchun "giyohvandlik" kasalligiga qarshi birgalikda kurashish kerak. Giyohvandlikning oldini olish eng samarali kurash usuli hisoblanadi. Ijtimoiy sabablar orasida o'smirlarning bo'sh vaqtlarini buzilishi, G'arbiy va Evropa mamlakatlarining yosh yigit va ayollarning ruhiyatiga haddan tashqari ta'siri. Ushbu kasallikning oqibatlarini ta'kidlab, giyohvand moddalarni profilaktika qilishning etarli emasligi muhim omil hisoblanadi. Giyohvand moddalarni profilaktikasi holatida ikkinchi guruhga giyohvand moddalarni iste'mol qiladigan yoki reabilitatsiyadan o'tgan odamlar kiradi. Bunga giyohvandlar (qarindoshlar) va giyohvand moddalardan eng ko'p zarar ko'rganlar (o'spirinlar) atrof-muhitining bir qismi bo'lgan fuqarolar kiradi. Giyohvandlikning oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirish nafaqat shaxslarning, balki butun nodavlat va nodavlat tuzilmalarning zimmasiga tushadi. Bularga quyidagilar kiradi:

• Narkotiklarga qarshi kurash bo'yicha davlat qo'mitasi;

  
  

• Narkotiklarni nazorat qilish bo'yicha federal xizmatlar;

  
  

• Ichki ishlar organlari;

  
  

• ta'lim vazirligi vakillari;

  
  

• sog'liqni saqlash vazirligining vakillari;

  
  

• yoshlar xizmatlari;

  
  

• ijtimoiy xizmatlar;

  
  

Profilaktik tadbirlarni amalga oshirishda ko'plab turli xizmatlar jalb qilinganga o'xshaydi. Ammo ularning soni giyohvandlar sonining kamayishiga yordam bermaydi. Aksincha, ularning soni yil sayin ortib bormoqda. Yuqorida sanab o'tilgan xizmatlar faol emas deb hisoblash mutlaqo noto'g'ri. Ular o'z ishlarini vijdonan bajaradilar, giyohvandlikka qarshi kurashning yangi profilaktik usullarini ishlab chiqmoqdalar. Muammo shundaki, giyohvand moddalarni noqonuniy aylanishiga katta moliyaviy mablag'lar jalb qilingan. Shu sababli, giyohvand moddalar sotuvchilar psixotrop moddalarni sotishning yangi usullarini izlamoqda.

O'smirlar orasida giyohvandlikning oldini olish
12-17 yoshdagi o'spirinlar o'smirlar deb tasniflanadi. Ushbu davrda bolalar o'rta va oliy o'quv yurtlarida o'qitish bilan shug'ullanadilar. Shu sababli, giyohvandlikning oldini olish o'qituvchilarning yelkasiga tushadi. Va uning sifati to'g'ridan-to'g'ri ma'lumotni taqdim etish usuliga bog'liq.O'smirlik eng xavfli hisoblanadi. O'smirlar, boshqalar kabi, salbiy ta'sir ko'rsatmoqda. Bunga ularning organizmida sodir bo'layotgan o'zgarishlar yordam beradi. Yoshlar ota-onalariga va umuman jamiyatga qarshi isyon ko'tarib, o'zlarining munosibligini isbotlashga intilishadi. O'tgan asrning boshlarida giyohvandlik kasallik sifatida Rossiyada mavjud emas edi. Psixotrop moddalarni iste'mol qiladigan odamlarni barmoqlarga ishonish mumkin edi. Ushbu hodisaning sabablaridan biri G'arbning zararli ta'siridan ajralib chiqish edi. Ikkinchisi esa boshqalarning nafratidir. Endi giyohvandlar odatda kasal deb nomlanadilar va o'sha kunlarda - tashqarida. Olingan yagona dori morfin edi. Morfin gidroxlorididan faqat tibbiy maqsadlarda foydalanish mumkin edi. Va shuning uchun giyohvand moddalarni unga asoslangan odamlar va ularning yaqin doiralari unga qaram bo'lib qolishdi. O'tgan asrning oxiriga kelib, opiy va efedringa asoslangan sedativlar kundalik hayotda paydo bo'la boshladi. Ammo o'sha paytda ham "qo'shadi" so'zi sharmandali deb hisoblangan. Giyohvandlar sonining keskin ko'payishiga olib keladigan ushbu muammoni hal qilishni istamaslik.

Ushbu masal quyidagi vaziyatga yaqinlashadi: "Daryo bo'ylab sayohat qilgan sayyoh bolalarning faryodlarini eshitdi. U qirg'oqqa yugurib borarkan, daryoda cho'kayotgan bolalarni ko'rdi va ularni qutqarishga shoshildi. Yo'ldan o'tib ketayotgan odamni ko'rib, u yordamga chaqirdi va u yordam berayotganlarga yordam berishni boshladi. Uchinchi yo'lovchini ko'rishganda, ular yordamga chaqirishdi, lekin u qo'ng'iroqlarni e'tiborsiz qoldirib, qadamlarini shoshib qo'ydi. " bolalarning taqdiri haqida qayg'urayapsizmi?" - deb so'radi qutqaruvchilar. Uchinchi yo'lovchi ularga javob berdi: "Men va siz birga ekanligingizni ko'rib turibman engish. Men navbatga boraman, bolalar daryoga nima uchun tushayotganini bilib olaman va uni oldini olishga harakat qilaman. "Ushbu masal giyohvandlik muammosini hal qilishning mumkin bo'l.Gap alohida fuqarolarning sog'lig'i haqida emas, balki ushbu yangi va chinakam murakkab muammo hal qilinmaguncha o'zini xavfsiz deb bilmaydigan jamiyat haqida. Giyohvandlik haqidagi fikrlarni umumlashtirish uchun. Ma'lumotlar mening bilimlarimni boyitdi va men "oq zahar" xavfini yaxshiroq tushuna boshladim va giyohvandlikning haqiqiy manbalari nimadan kelib chiqqanini tasavvur qila olaman. Giyohvandlikka qarshi insoniyat yordamga muhtoj emasligiga ishonch bor. Chunki siz nafaqat giyohvand sotuvchilar bilan, balki giyohvand moddalarni iste'mol qilish istagini keltirib chiqaradigan sabablar bilan ham kurashishingiz kerak.
Giyohvandlikning oldini olish: muammoni hal qilishning ikki darajasi mavjud. Bir tomondan, giyohvandlik jamiyat va davlatning kasalligi. Boshqa tomondan, bu har bir bemor va uning qarindoshlari uchun individual halokat. Shuning uchun, giyohvandlikning oldini olish ikki bosqichda amalga oshiriladi: davlat va oila. Davlat giyohvandlikka qarshi kurashda ikki yo'l bilan kurashmoqda. Birinchidan, bu taqiqlangan moddalarning noqonuniy savdosining oldini olish choralari. Shu tarzda ularning tarqalishini kamaytirish mumkin deb taxmin qilinadi. Aslida, taqiqlash usullari ko'pincha o'zgaruvchan tarkibi va oldindan aytib bo'lmaydigan ta'sirga ega bo'lgan yanada xavfli dorilarning paydo bo'lishiga olib keladi - masalan, shafqatsiz ziravorlar kabi. Ikkinchidan, faol targ'ibot ishlari olib borilmoqda. Bu ommaviy axborot vositalari va turli xil ijtimoiy institutlar, shu jumladan maktablar, kollejlar, universitetlar orqali amalga oshiriladi. Targ'ibotning vazifasi yosh avlodga giyohvand moddalar xavfini anglash, sog'lom qadriyatlar va jamiyatda moslashish ko'nikmalarini shakllantirishdan iborat. Giyohvandlikni oldini olish choralari tizimida ijtimoiy jixatlar asosiy, eng muxim va serkirra jixat bo’lib xisoblanadi. U giyohvandlikning oldini olish bo’yicha davlat organlari va muassasalari, jamoat tashkilotlari tomonidan umumiy va yakka tartibda amalga oshiriladigan turli xil faoliyatni uz ichiga oladi. Ular katoriga kuyidagilarni kiritish mumkin: tarbiyaviy; giyohvandlarga nisbatan davolash-reabilitatsiya qilish va ijtimoiy-reabilitatsiya qilish choralari,giyohvandlikka qarshi tashviqotning profilaktik choralari: aholining ma`naviy sog’lomligini saqlashga karatilgan va ijtimoiy-ruhiy inqirozning profilaktik chora-tadbirlari; giyohvandlikning oldini olishga karatilgan tegishli dasturlarning boskichma-bosqich ishlab chiqilishi va amalga oshirilishi. Gasanovning fikricha, giyohvandlikni oldini olishning huquqiy jihati qonunlarda, boshqa me`yoriy hujjatlarda ko’rsatilgan giyohvandlik vositalari bilan bog’lik bo’lgan noqonuniy xarakatlarni man etuvchi va bu >-chun yuridik javobgarlikni belgilovchi, giyohvandlik bilan kasalanganligi oqibatida yoki giyohvandlik vositalarini Giyohvandlikni oldini olishning ijtimoiy va huqukiy jihatlari kriminologik jihatlar bilan bogliq. U kuyidagilarni o’z ichiga oladi: giyohvandlik bilan bog’liq jinoyatlar darajasi holati, tuzilishi va dinamikasini o’rganish, taxlil qilish va umumlashtirish; giyohvandlikka qarshi kurash soxasida huquqiy ongni mustaxkamlash va rivojlantirishga imkon beruvchi, ularning kelajakda amalga oshirilishini taqazo qiluvchi o’ziga xos kriminogen xolatlarni aniqlash; giyohvandlik vositalari bilan bog’liq bo’lgan xuqukbuzarliklarni sodir etishda aybdor bo’lganlarning tipologiyasini aniqlash va qayd qilish, ularning oldini olish bo’yicha choralarni ishlab chiqi. Giyohvandlik vositalari bilan bog’liq noqonuniy harakatlarning oldini olshp va to’xtatish bo’yicha faol choralar majmuasi giyohvandlikning va giyohvandlik vositalari noqonuniy muomalasining tarqalishi oldini olishning muhim vositasi sifatida ko’rilishi lozim.
Fikrimizcha, kuyidagilar giyohvandlikni oldini olishning ustuvor choralari sifatida kayd etilishi lozim.
-tashkiliy-huqukiy chora-tadbirlar;
-giyohvandlik vositalarini su`istemol qilishning profilaktikasi;
-giyohvandlik vositalarini notibbiy maqsadlarda iste`mol qiluvchi
shaxslarni reabilitatsiya qilish va mexnatga layoqatini tiklash, davolash;
-giyohvandlik vositalari, psixotrop moddalar, ularning prekursorlarini
ishlab chiqarish va tarqatish ustidan kat`iy nazoratni ta`minlash;
-giyohvandlik vositalari, psixotrop moddalar, ularning prekursorlari noqonuniy muomalasining oldini olish. Giyohvandlik tarqalishining, giyohvandlik vositalari noqonuniy muomalasining xakikiy ko’lamini aniqlash giyohvandlik darajasi, uning sifat va mikdor ko’rsatkichlari, giyohvandlik vositalarining noqonuniy muomalasi bilaan bog’liq jinoyatlarning tarkibi va dinamikasi bo’yicha kompleks tadkikotlar o'tkazishni talab qiladi.

XULOSA
Xulosa qilib, shuni e’tirof etish kerakki, bugungi kunda jamiyat , ta’lim masalalari, pedagog-psixologlar giyohvandlikning oldini olish strategik yo'nalishini hamда tegishli profilaktik chora-tadbirlarni ishlab chiqish lozim. Ushbu masal giyohvandlik muammosini hal qilishning mumkin bo'lgan yondashuvlarini ko'rsatadi. Siz "cho'kayotgan" bolalarni kasalxonalar va reabilitatsiya markazlari qurish, giyohvand moddalar sotuvchilarga qarshi kurash va hokazolar bilan qutqarishingiz mumkin. Ammo, giyohvandlikka moyil bolalarning mavjud o'sish sur'ati, davolashning yuqori narxi va mavjud davolash usullarining past samaradorligi bu ishlarni samarasiz qiladi. Ota-onalar, o'qituvchilar va mutaxassislarning vazifasi ikkinchi bobda ba`h qilingan "daryoning burilishiga yugurish va bolalarning daryoga tushishining oldini olish"dir. Yoshlar o’rtasida giyohvandlikning oldini olishning ustuvor choralari sifatida quyidagilarni e’tirof etish lozim: -tashkiliy-huquқiy chora-tadbirlar;
-giyohvandlik vositalarini su`istemol qilishning profilaktikasi;
-giyohvandlik vositalarini notibbiy maqsadlarda iste`mol qiluvchi
shaxslarni reabilitatsiya qilish va mexnatga layoqatini tiklash, davolash;
-giyohvandlik vositalari, psixotrop moddalar, ularning prekursorlarini
ishlab chiqarish va tarqatish ustidan kat`iy nazoratni ta`minlash;
-giyohvandlik vositalari, psixotrop moddalar, ularning prekursorlari noqonuniy muomalasining oldini olish. Giyohvandlik tarqalishining, giyohvandlik vositalari noqonuniy muomalasining xakikiy ko’lamini aniqlash giyohvandlik darajasi, uning sifat va mikdor ko’rsatkichlari, giyohvandlik vositalarining noqonuniy muomalasi bilaan bog’liq jinoyatlarning tarkibi va dinamikasi bo’yicha kompleks tadqiqotlar o'tkazilishini talab qiladi.