Anvar obidjon she’rlarini ifodali o’qish

8-AMALIY MASHG’ULOT
PO’LAT MO’MIN SHE’RLARINI IFODALI O’QISH
Mashg’ulot rejasi:

1. 
   P.Mo’min she’rlarida obrazlar
   
2. 
   P.Mo’min she’rlarini ifodali o’qish
   

Poʻlat Moʻmin yoshligidanoq adabiyotga havas qoʻydi. U Toshkent pedagogika bilim yurtida oʻqib yurgan vaqtida adabiyot toʻgaragiga faol qatnashdi. Adabiyotni qunt bilan oʻqidi, oʻrgandi. Hozirgi Nizomiy nomli Toshkent daviat pedagogika universitetining oʻzbek tili va adabiyoti fakultetiga oʻqishga kirib, uni muvaffaqiyatli tamomlagach, aspiranturada oʻqidi, maktablarda oʻqituvchilik qildi. Soʻngra Oʻzbekiston Davlat nashriyotida ishladi. P. Moʻmin qayerda ishlamasin, doimo adabiyotga muhabbat bilan qaradi. Birinchi sheʼrlar toʻplami 1949-yilda „Sayrang, qushlar“ nomi bilan nashr etildi.
Bolalar uchun ijod qilish, bu sohada muvaffaqiyat qozonish uchun qobiliyat va istakning oʻzigina yetmaydi. Belinskiy taʼrifi bilan aytganda, bolalar yozuvchisi boʻlib tugʻilish kerak. Bu bolalar yozuvchisi mohir pedagoglarday bola qalbining bilimdoni boʻlsin, nozik taʼb egasi, goʻzal tabiati va psixologiyasining bilimdoni, mehribon va bolajon, kamtarin va samimiy, bolalarcha soddadil hamda dono boisin, degan mazmunni anglatadi.
Oʻzbekiston xalq shoiri Poiat Moʻminning ijodiy mehnati tufayli „Hunardan unar“, „Toʻgʻri oʻsgan gul boʻlar“, „Aql qayerda boʻlar“, „Oʻrinbosarlar“, „0ltin nay“, „Bir yarim Karim“, „Endi adashmaydi“, „Barcha bola doʻst boʻlsa“, „Rahmatga rahmat“, „Gazpolvon ertak aytar“, „Chang yutar botir“, „Oftob va odob“, „Yaxshilarga oʻxshasam“, „Bu juda soz“, „Eson va Omon“, „0ltmish olti oltin qoʻl“, „Ustozlar izidan“, „Bolalarning baxti kulgan“, „Bir yuz bir oltin qoʻl“ sheʼriy toʻplamlari, „Chanoqvoy bilan Qovoqvoy“, „Bahodirning botirligi“, „Oq fil yoʻqoldi“, „Suqatoy-Konfetvoy“, „Ona bolam deydi…“ kabi ertaklari, pesalari yuzaga keldi. Bu kitoblarga kirgan eng yaxshi sheʼr va qoʻshiqlari, doston va ertaklari bolalar adabiyoti xazinasiga munosib hissa boʻlib qoʻshildi, uni boyitdi. Bu asarlardan bir qanchasi jahon xalqlari tillariga taijima qilingan.
PAPKA BILAN SIYOHDON
Siyohdon bilan papka
Tushibdi hasrat — gapga.
Gaplar choʻzilmish ancha,
Soʻzlashibdi bilgancha.
Papka debdi: — Siyohdon,
Bu ishing juda yomon.
Atrof toidi siyohga,
Arzga boray qayoqqa.
Bunaqangi boima bez,
Axir chiqib ketgin tez.
Shunda papka ichidan
Siyohdon debdi chindan:
— Hurmatli doʻstim, Papka,
Mendan qilmagin oʻpka,
Uyi tomon ketganda
Koptok qilib tepganda,
Toʻkilaman har yonga
Ayb qoʻyma sen menga,
Egamiz oʻzi nodon,
Bizni asraydi yomon.
Nima desa egamiz,
Unga boʻyin egamiz.
Egamdan koʻp hasratim,
Taqdirlamas xizmatim.
Ichim toʻla non uvoq,
Shu ham boʻldimi siyoh?
Papka debdi: — Siyohdon,
Topgin iloj va imkon.
— Qochgin, — debdi Siyohdon, —
Egamiz boisin sarson.
Papkadan kitob, daftar:
— Maʼqul, — debdi bu gaplar.
Papka bir kuni taqqa —
Qochmish nomaʼlum yoqqa…
Oʻsha papka egasi
Qarabsizki, ertasi,
Darsga kepti bepapka,
Rosa qolibdi gapga.
TISH CHOʻTKA, POROSHOK VA ATIRSOVUN ERTAGI
Oʻqib koʻring, doʻstlarim,
Yozdim sizga bir ertak.
Yaxshi payqab oladi
Boʻlib tursa kim sergak.
Afsona deb oʻylamang
Yozganimni tagʻin siz.
Eshmat degan bolani
Siz ham yaxshi tanirsiz.
Ha, men uning ishlarin
Sizga taʼrif etaman.
Bilganimning koʻpini
Bitta-bitta bitaman.
Eshmat nima boʻpti-yu
Yalqovlashib qolibdi.
Keyin ancha darslardan
„2“, „3“ ham olibdi.
Maktabiga kechikib,
Borar emish baʼzida.
Vazifani bajarmay
Qizararmish darsida.
Tongda badantarbiya
Qilmoq juda ham foyda.
Lekin barcha ishida
Yoʻq-da tartib-qoida.
Ozodalik odamning
Tani-joniga malham.
Hammom degan joyga-chi
Bormabdi uch oyda ham.
Ustidagi kiyimin
Yurmas tozalab, taxlab,
Hatto odat boʻyicha
Yuvinmasmish yaxshilab.
Qarang, bir kun Eshmatning
Tishi ogʻrib qoldi-ku.
Kuni bilan voy-voylab
Borolmadi darsga u.
Xoʻsh, oshnalar, Eshmatni
Hozir yozmay turamiz.
Nega bunday boiganin
Sababini koʻramiz.
Eshmatvoyda bor edi
Poroshok, choʻtka, sovun.
Yuvinganda bulami
Ishlatmapti u nechun?
Shundan keyin poroshok,
Sovun bilan tish choʻtka
Rosa suhbat qilishdi,
Oʻtirishib bir chetga.
Qani, keling, bilaylik,
Uchalasin didini.
Sovunxon gap boshlabdi
Gurkiratib hidini:
— Sizga aytsam rostini,
Juda asl narsaman.
Atirgullar husnidan
Yashnab turar keng chaman.
Mening atir hidimni
Chamanzordan olishar.
Xizmatimga hamisha
Koʻplar qoyil qolishar.
Agar gapni choʻzvorsam,
Doʻstlar meni kechiring,
Fikr-u yodim tozalik,
Dushmaniman kir-chirning.
Kimki meni ishlatsa
Boʻlar sogʻlom, ozoda.
Shu ishimdan tarqatdim
Yurtga yaxshi ovoza.
Lekin mening qadrimga
Eshmat sira yetmaydi.
Qolib ketdim chang-chungda
Qarang, parvo etmaydi.
Oldinlari Eshmatning
Yuzini koʻp yuvardim.
Uning tani-jonidan
Kasallikni quvardim.
Koʻrdingizmi Eshmatning
Qochip qopti mazasi.
Qildi oʻziga oʻzi,
Tortmoqda u jazosin. —
Bor-yoʻq gapni gapirdi,
Sovun rosa koʻpirdi.
Tingladi ham tish choʻtka
Va poroshok oitirib.
Shu paytda toʻsatdan
Jimlikni buzdi choʻtka.
Soqolini silkitib,
Oʻmidan turdi tikka.
— Qarang, bizning Eshmatni,
Uxlolmaydi voy-voylab.
Poroshok va men bilan
Tish yuvmadi bir oylab.
Oldinlari tishlari
Koʻrinardi dur kabi.
Bajarilardi nuqul
Eshmatning har talabi.
Fabrikada men uchun
Talay mehnat qilishgan.
Keyin dorixonaga
Тcзда olib kelishgan.
Men ham sizday aslman,
Gavdam toza suyakdan.
Qadrlashar har yerda
Doʻstlarim chin yurakdan.
Poroshokvoy maʼqullar
Choʻtkavoyning soʻzini,
Ulugʻsifat tutardi
Poroshokvoy oʻzini.
Shunday qilib uch oʻrtoq
Rosa uzoq soʻzlashdi.
Eshmatvoyga har gapda
Yaxshilikni koʻzlashdi.
Endi, yana, eshiting,
Eshmatvoydan gapni siz.
Tish ogʻrigʻi tuzalib,
Ketgan emish bilsangiz.
U boribdi doktorga
Ushlab olib lunjini
Kiribdi yurib zoʻrgʻa,
Tishlariga doktor ham
Achinganday boʻlibdi.
Koʻrsa Eshmat tishlarin
Kir-chirlarga toʻlibdi.
Doktor opa Eshmatga
Koʻp nasihat qilibdi.
Maslahatni maʼqullab,
Eshmat uyga kelibdi.
Tishlarini yuvibdi
Poroshok-la choʻtkalab.
Badantarbiya qilibdi
Ertasiga ertalab.
Bu ishlarni Eshmatvoy
Odat qilib olibdi.
Koʻrgan tanish-bilishlar
Xursand boʻlib qolibdi.
Eshmat barcha ishida
Saqlar tartib-qoida.
Oʻqishi ham sogʻligi
Boʻlib qolgan joyida.