Aqlli shaharni tashkil etishda Amazon kompaniyasini aws iot platformasi

2.1 Aqlli shaharni tashkil etishda Amazon kompaniyasini AWS IOT
platformasi
Internet qurilmalar platformalarining tahlili
Zamonaviy "smart" ishlab chiqarishda Internet qurilmalarning joriy etishda asos avtomatlashtirish platformalari hisoblanadi. Ko'pincha ular har bir alohida korxonaning talablari va infratuzilmasi asosida ishlab chiqiladi - bu holda faqatgina mahalliy mutaxassislar bunday ichki tuzilishining samaradorligini baholaydilar. Biroq, turli xil vazifalarga moslashish qobiliyatiga ega bo'lgan ko'plab umumiy maqsadli platformalar mavjud. Platformani yaratish maydoni bozorning asosiy ishtirokchilari o'rtasida taqsimlangan, General Electrics, IBM, Intel, Jasper va boshqa kompaniyalarning yechimlari ommabop deb tan olingan.
Platformaga bo'lgan asosiy talablari:

• 
  Qurilmalar: Barcha platformalar nafaqat buyruqlarni qabul qilishi, balki ulangan qurilmalarga ham buyruq yuborishi imkoniyati mavjud bo'lishi kerak;
  
• 
  Himoya: buyruqlar almashinuvi shifrlangan bo'lishi kerak;
  
• 
  Aloqa: Wi-Fi yoki Ethernet orqali ulanishdan tashqari, u uyali yoki sun'iy yo'ldosh aloqasini yoki qisqa masofalardagi aloqalarni (Bluetooth, ZigBee va boshqalar) qo'llab-quvvatlashi kerak;
  
• 
  Protokollar: HTTP, MQTT, xabarlar navbatini qo'llab-quvvatlash;
  
• 
  Tahlil: Katta ma'lumotlarni maxsus texnologiyalar yordamida tahlil qilish, masalan, Apache Hadoop, shuningdek, ularga asoslangan o'zgarishlarni bashorat qilish.
  
• 
  Hodisalarni qayta ishlash: Qurilmalar ishlash uchun qoidalarni yaratish qobiliyatiga ega bo'lishi kerak.
  

Quyida bir nechta mashhur platformalarning imkoniyatlarini ko'rib chiqamiz.

Amazon kompaniyasi platformasi.AWS IoT deb nomlangan platforma 2015 yil dekabr oyida ishlab chiqilgan. Platforma qurilmalarni AWS xizmatlari va boshqa qurilmalar bilan bog'laydi, ma'lumotlarni himoyasi va aloqa xavfsizligini taminlaydi.Ilovalar Internetga ulanmasdan ham qurilmalar bilan ishlashi mumkin. AWS IoT qo'shimcha qurilmalar va mobil dasturlarni ulash uchun SDK taqdim etadi, bu MQTT, HTTP yoki WebSockets protokollari orqali AWS IoT platformasi bilan xabar almashishnida qo'llaniladi. SDK paketi C, JavaScript va Arduino Sketch dasturlash tillarini qo'llab-quvvatlaydi va mijoz kutubxonalari va dasturchilar uchun qo'llanmani o'z ichiga oladi.

Qurilma shlyuzi e'lon qilish va yozib olish modellarini ishlatgan holda xabar almashishni qo'llab-quvvatlaydi, bu esa "birga-bir" va "birga-ko'p" sxemalar bilan ishlashni ta'minlaydi va avtomatik ravishda ishlaydi.
Reestr sizga qurilmalarni aniqlash va ularning meta-ma'lumotlarini, masalan, atributlar, parametrlar yoki xususiyatlarni kuzatish imkonini beradi.
Har bir qurilmaning "soyasi"ni yaratish imkonyati mavjud bo'lib, bu uning doimiy virtual versiyasi hisoblanadi va qurilmaning eng so'nggi aktual holatini o'z ichiga oladi va ilovalar yoki boshqa qurilmalarga xabarlarni o'qishni va ushbu qurilma ulanmagan bo'lsa ham o'zaro aloqada bo'lishga imkon beradi.
Qoidalar mexanizmi sizga har qanday infratuzilmani boshqarib o'tirmasdan, ulangan qurilmalar tomonidan global miqyosda olingan ma'lumotlarni yig'ish, qayta ishlash va tahlil qilish uchun IoT ilovalari bilan harakatlarni amalga oshirishga imkon beradi.
Raqamli texnologiyalar vazirligi va Amazon Web Services (AWS) oʻrtasida oʻzaro anglashuv memorandumi imzolandi
Raqamli texnologiyalar vazirligi va Amazon Web Services EMEA SARL oʻrtasida oʻzaro anglashuv memorandumi imzolandi. Hujjatni imzolash marosimi 2-may kuni Berlinda boʻlib oʻtgan Oʻzbekiston-Germaniya biznes-forumi doirasida boʻlib oʻtdi. Memorandumga koʻra, tomonlar Oʻzbekistonda davlat sektorining raqamli transformatsiyasi, raqamli savodxonlik, raqamli koʻnikmalar va tadqiqotlar sohasidagi bilim va ilgʻor tajribalar, innovatsiyalar, fundamental siyosat va bulutli texnologiyalarni qoʻllab-quvvatlovchi boshqa sohalarda qoʻshma muhokamalar tashkil etish imkoniyatlarini baholashni maqsad qilishgan. Memorandum doirasidagi hamkorlik bilim almashish va AI/ML taʼlimi va tadqiqotlari uchun umumiy Amazon Web Services (AWS) yoʻriqnomalarini oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, “Raqamli Oʻzbekiston – 2030” milliy strategiyasi hamda bulutli texnologiyalar va maʼlumotlar toʻgʻrisidagi qonun hujjatlariga oid sohaviy maslahatlashuvlar doirasida ikki tomon tajriba va ilgʻor tajriba almashadi. AWS eng yaxshi AWS global amaliyotlariga asoslangan maslahatlar, takliflar va maslahatlar beradi. IT Park direktori Farhod Ibragimov Memorandumni imzolash muhimligini qayd etib, qoʻshma loyihalarni amalga oshirish dolzarbligini taʼkidladi: “Amazon vakillari bilan uchrashuvlar va muzokaralar chogʻida biz koʻplab oʻxshash maqsadlar va ambitsiyalarimiz borligini angladik. Biz muloqotimizni AWS kompaniyasining EMEA mintaqasidagi moliya direktori Shohrux Joʻraev koʻmagida boshladik. Bugun esa Oʻzbekiston IT tarixidagi yana bir muhim sana boʻldi. Amazon kabi kompaniyalar bilan hamkorlik IT-loyihalarni rivojlantirishning yangi toʻlqinini boshlab beradi. Biz sheriklik salohiyatiga qatʼiy ishonamiz va hamkorlikdagi hamkorlikdagi saʼy-harakatlar Oʻzbekistonga IT sohasini rivojlantirishning yangi bosqichiga koʻtarilishi va qator muammolarni hal qilish imkonini berishiga ishonamiz”. “Oʻzbekiston tadbirkorlar, jamoat tashkilotlari va korxonalar zamonaviy raqamli jamiyat haqidagi qarashlarni baham koʻrgan innovatsiyalarning yangi davriga qadam qoʻymoqda. Biz Oʻzbekiston hukumati bilan ushbu anglashuv memorandumini imzolaganimizdan mamnunmiz va innovatsiyalarni ragʻbatlantirish, raqamli iqtisodiyotni rivojlantirishga koʻmaklashuvchi, eskirgan IT-tizimlarni modernizatsiya qilishni qoʻllab-quvvatlovchi va kelajak uchun raqamli koʻnikmalarni rivojlantiruvchi tashabbuslar orqali ushbu qarashni qoʻllab-quvvatlashdan mamnunmiz”, – dedi Amazon Web Services EMEA davlat siyosati direktori Franko Spissiariella.
Mijozlarga qurilmalari, ulanishlari va maʼlumotlarini himoyalashda yordam berish uchun IoT xizmatlari toʻplamini taklif etadi . Ushbu xizmatlar mijozlarga qurilmani himoya qilishdan tortib, tranzit va dam olish vaqtidagi maʼlumotlargacha toʻliq xavfsizlikdan foydalanish imkonini beradi. Shuningdek, ular xavfsizlik mezonlarini qondirish uchun zarur bo'lgan xavfsizlik siyosatlarini qo'llash va amalga oshirish imkonini beruvchi xavfsizlik xususiyatlarini ta'minlaydi. AWS IoT keng va chuqur funksionallikni ta'minlaydi; mijozlar keng doiradagi qurilmalarda deyarli har qanday foydalanish holatlari uchun IoT yechimlarini yaratishlari mumkin . AWS IoT sun'iy intellekt xizmatlari bilan integratsiyalashgan bo'lib, mijozlar qurilmalarni hatto internetga ulanmasdan ham aqlliroq qilishlari mumkin. AWS Cloud-da yaratilgan va 2021-yil sentabr holatiga ko‘ra 245 mamlakatda millionlab mijozlar tomonidan qo‘llaniladigan AWS IoT mijozlarning qurilmalar parki o‘sib borishi va biznes talablari o‘sishi bilan osonlikcha kengayishi mumkin. AWS IoT shuningdek, keng qamrovli xavfsizlik xususiyatlarini taklif etadi, shuning uchun mijozlar profilaktik xavfsizlik siyosatini yaratishi va yuzaga kelishi mumkin bo'lgan xavfsizlik muammolariga darhol javob berishlari mumkin.
AWS IoT bulutli xizmatlar va chekka dasturiy ta'minotni taqdim etadi, bu esa mijozlarga qurilmalarni xavfsiz ulash, ma'lumotlarni yig'ish va hatto internetga ulanish uzilib qolganda ham mahalliy darajada aqlli harakatlarni amalga oshirish imkonini beradi. Bulutli xizmatlar mijozlarga katta va xilma-xil flotlarni tezda bortga joylashtirish va xavfsiz tarzda ulash, flot salomatligini saqlash, parklarni xavfsiz saqlash, IoT sensorlari va ilovalaridagi hodisalarni aniqlash va ularga javob berish imkonini beradi . AWS IoT-dan ma'lumotlarni tahlil qilish va murakkab ML modellarini yaratish uchun ham foydalanish mumkin. Qurilmalarni aqlli qilish uchun ushbu modellar bulutda yoki mahalliy mijozlar qurilmalarida joylashtirilishi mumkin. Joriy AWS IoT xizmatlari innovatsion va keng qamrovli IoT yechimlarini taqdim etish uchun keng assortimentga ega bo'lsa-da, ushbu hujjat IoT xavfsizligi uchun asos bo'lgan quyidagi oltita xizmatga qaratilgan :
• FreeRTOS mikrokontrollerlar uchun ochiq kodli operatsion tizim bo‘lib, u kichik, kam quvvatli chekka qurilmalarni dasturlash, joylashtirish, himoyalash, ulash va boshqarishni osonlashtiradi.
• AWS IoT Greengrass mijozlarga ulangan qurilmalarda mahalliy hisoblash, xabar almashish, maʼlumotlarni keshlash, sinxronlash va ML xulosa chiqarish imkoniyatlarini ishga tushirish imkonini beruvchi dasturiy taʼminotdir.
• AWS IoT Core – ulangan qurilmalarga bulut ilovalari va boshqa qurilmalar bilan oson va xavfsiz o‘zaro ishlash imkonini beruvchi boshqariladigan bulut xizmati.
• AWS IoT Device Management — bulutga asoslangan qurilmalarni boshqarish xizmati boʻlib, u keng miqyosda IoT qurilmalarini xavfsiz bortga joylashtirish, tartibga solish, kuzatish va masofadan boshqarishni osonlashtiradi .
• AWS IoT Device Defender – mijozlarning IoT konfiguratsiyasini doimiy ravishda kuzatib boradigan va tekshirib turuvchi IoT xavfsizlik xizmati bo‘lib , ular xavfsizlikning eng yaxshi amaliyotlaridan chetga chiqmasligiga ishonch hosil qiladi.
• AWS IoT SiteWise - sanoat korxonalariga bir nechta sanoat ob'ektlari bo'ylab minglab sensorli ma'lumotlar oqimini yig'ish, saqlash, tartibga solish va vizualizatsiya qilish imkonini beruvchi boshqariladigan xizmat. Xizmat tavsiflari va xavfsizlik xususiyatlari keyingi bo'limlarda batafsil ko'rib chiqiladi.