Ғarbiy turk xoqonligi markazlashmagan davlat bo’lib, 15ga yaqin mustaqil hokimliklardan, So’g’dda yuechji xalqidan chiqqan jabg’u, Buxoroda mahalliy buxorxudot, Farg’onada ixshidlar kabilardan tashkil topgan edi. - Ғarbiy turk xoqonligi markazlashmagan davlat bo’lib, 15ga yaqin mustaqil hokimliklardan, So’g’dda yuechji xalqidan chiqqan jabg’u, Buxoroda mahalliy buxorxudot, Farg’onada ixshidlar kabilardan tashkil topgan edi.
- Xoqonlik tarkibiga kirgan xalqlar bir qismi So’g’d, Xorazm, Toxariston, Farg’ona dehqonchilik, shahar aholisi hunarmandchilik va savdo-sotiq bilan, uning tog’li va cho’l tumanlarida istiqomat qiluvchi katta qismi esa chorvachilik bilan shug’ullangan.
- Arablar istilosi arafasida O’zbekiston mayda-mayda davlatlardan iborat edi. Sharq va xitoy tillarida yozilgan manbalar ma’lumotlariga qaraganda VIII asr boshlarida yurtimizda 15 yaqin mustaqil davlatlar bo’lib, bularning eng kattasi Xorazm, So’g’d, Buxoro, Chag’oniyon, Toxariston, Ustrushona, Choch va Farg’ona hisoblangan. Ularning podshohlari jabg’u (knyaz), xudot, ixshid va ispahbed deb atalardi.
- Arablar O’zbekiston hududiga 674 yildan boshlab bostirib kira boshladilar. Bosqinchi qo’shinlarga xalifalikning Xurosondagi noibi Ubaydulloh ibn Ziyod boshchilik qilar edi. O’shanda ular Poykent va Buxoro shaharlari hamda ularning tevarak-atrofidagi tumanlarni talon-taroj qildilar va katta o’lja (1 mln dirham pul, 4000 asir va boshqalar) bilan qaytdilar. Bundan keyin ham arablar O’zbekiston ustiga ko’p marta talonchilik yurishlarini uyushtirdilar.
XULOSA - XULOSA
- Miloddan avvalgi VI—V-asrlarda markaziy Iordaniyaning Petra shahri atrofiga shimoliy arab qabilalari koʻchib kela boshlashgan va ushbu hududda qirollikka asos solgan. Bu odamlar (hozirgi qabilalardan biri Nabatu nomidan Nabatiylar deb ataladi) arab tilining shevasi boʻlgan nabatiy arab tilida gaplashgan. Miloddan avvalgi II—I asrlarda [8] [9] Nabatiy alifbosining birinchi maʼlum boʻlgan yozuvlari oromiy tilida (bu aloqa va savdo tili boʻlgan) yozilgan boʻlsa-da, arab tilining ayrim xususiyatlarini oʻz ichiga olgan. Ular oromiy alifbosi shaklida yozganlar va u ikki shaklga boʻlingan: biri yozuvlar uchun („monumental nabatiy“ deb nomlangan) va ikkinchisi, koʻproq qiya, shoshilinch ravishda yozilgan va birlashtirilgan harflar bilan papirusga yozish uchun moʻljallangan[10]. Ushbu qiya shakldagi yozuv turi monumental shakldagi yozuvga tobora koʻproq taʼsir koʻrsatib, asta-sekin arab alifbosiga oʻta boshladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
