Архитектура распределенных систем программного обеспечения Tarqalgan dasturiy ta'minot tizimlari arxitekturasi

2.5.2. Xabar navbati modeli
Modelni tavsiflashda ko'pincha "mijoz" va "server" atamalari qo'llaniladi, ammo xabar almashish bilan bu farq hech bo'lmaganda tizim platformasi nuqtai nazaridan yo'qoladi. "Mijoz" va "server" ("xizmat ko'rsatuvchi") o'rtasidagi farq sof qo'llaniladi va uni faqat xabarlar semantikasi va ularni almashish jarayoni bilan tanish bo'lganlar his qilishlari mumkin. Bu yuqorida tavsiflangan o'zaro ta'sir shakllaridan farqli o'laroq, mijoz sifatida ishlaydigan ob'ektlar server sifatida ishlaydigan boshqa ob'ektlar tomonidan taqdim etilgan kirish usullaridan farq qiladi.
Xabarlarni navbatga qo'yish modeli ko'plab foydali tushunchalar va xususiyatlarni ishlab chiqish uchun asos bo'lib, bir-biri bilan aloqa o'rnatishi mumkin bo'lgan ilovalarni ishlab chiqishni sezilarli darajada soddalashtiradi va xato holatlari va tizim nosozliklarini boshqarish uchun yordam beradi. Bunday tushunchalar ichida eng muhim abstraksiyalardan biri bu “xabar navbati” abstraksiyasidir.
Xabarlarni navbatga qo'yish tizimlarining asosiy g'oyasi shundaki, ilovalar xabarlarni maxsus navbatlarga joylashtirish orqali bir-biri bilan muloqot qiladi. Navbatlar odatda ularning nomlari bilan aniqlanadi va odatda ma'lum bir qabul qiluvchi bilan bog'lanadi. Ushbu xabarlar aloqa serverlari zanjiri orqali uzatiladi va qabul qiluvchi jo'natish vaqtida harakatsiz bo'lsa ham, oxir-oqibat o'z manziliga etib boradi. Qabul qiluvchi yangi xabarni qayta ishlashda erkin bo'lishi bilanoq, u MOM tizimining kerakli funksiyasiga o'tadi va navbatdan birinchi xabarni chiqaradi (2.16-rasm). Navbatni faqat unga bog'langan ilova orqali o'qish mumkin va bir nechta ilovalar bir xil navbatni bo'lishishi mumkin.
Xabarlarni navbatga qo'yish tizimlarida muhim jihat shundaki, jo'natuvchi odatda faqat xabarni qabul qiluvchining navbatiga tushishini kafolatlay oladi, zarba vaqtiga kafolat bermaydi. Xabarni qabul qiluvchi tomonidan o'qilishi va qayta ishlanishi haqida hech qanday kafolatlar ham berilmaydi, bu faqat qabul qiluvchining o'ziga bog'liq. Xabar navbatga kirgandan so'ng, jo'natuvchi yoki qabul qiluvchi faol bo'lishidan qat'i nazar, u o'chirilguncha navbatda qoladi.