Қарши муҳандислик иқтисодиёт институти Магистратура бўлими

III bob. Neftli gazlardan suyultirilgan uglevodorodlarni olish 


qurilmalarini tadqiqotlash 

3.1. Neftgaz tarmog‘ida toza rivojlanish mexanizmi (TRM)dan 

foydalanishning strategik maqsadlarning ilmiy asoslari 

Korxona tarmog‘i faoliyatida ekologik yuklanmalarni kamaytirish; 

Respublikaning energiya mustaqilligini saqlab qolish va mustahkamlash;
Xususiy ehtiyojlar uchun kerakli bо‘lgan gazlarni va neftmahsulotlarini 
yо‘qotilishi kamayadi;
Qazib olingan mahsulotlardan foydalanishning samaradorligi oshadi. 
Toza taraqqiyot mexanizmidan foydalanish konsepsiyasi:
Tarmoq

faoliyatini

yо‘nalishlari 
bо‘yicha
TRMning

potensial

imkoniyatlaridan foydalanishni ro’yxatini tuzish. 
TRM loyihalarini tasdiqlangai loyiha asosida amalga oshirish.
Toza rivojlantirish mexanizmining pilot obyektini tarmoq faoliyatining har xil 
talablariga mos ravishda tasdiqlangan metodologiya asosida tanlash va ishlatish
amalga oshiriladi. 
Pilot loyihasini ishga qо‘shish natijalarini kо‘paytirish amalga oshiriladi.
Toza rivojlantirish mexanizmini ishlab chiqarishga qо‘shish va metodologik 
tarmoqlar bо‘yicha mutaxassislarni tayyorlash.
TRMning metodologiyasini qо‘llash va ishlatish bо‘yicha yetakchi 
kompaniyalar va halqaro tashkilot.
Tushuntirish xati 
Mavjud texnologiyalar asosida kichik konlardan neftni yig‘ish va
tayyorlash, yо‘ldosh gazlar esa mash’alaga berilib yoqiladi. Toza taraqqiyot 
mexanizmi loyihasida neftni yig‘ishni yopiq tizimiga о‘tib, past bosimli (0.4-2.0
MPa) gazlar bir nuqtaga yig‘iladi va gazni kompleks tayyorlash qurilmasiga 
uzatiladi. Toza taraqqiyot rivojlantirish loyixasi bо‘yicha 268 ming m
3
/kun xajmdagi 

yо‘ldosh gazlarni zararsizlantirish, shundan 262,6 ming m

3
/kun hajmidagi gaz esa 

Shо‘rtandagi GKTQ uzatiladi va qaytadan foydalaniladi.

---

35
Qо‘llaniladigan texnologiya 

Yopiq tizimga о‘tish kompressor agregatlarini, gaz uzatmalarini

biriktirishni, elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun gaz turbinali jihozlarni 
qurilmalarini qurishni talab qiladi.
Past bosimli gaz konlaridan gazni yig‘ish va foydalanishga qaytadan 
tiklash uchun quvurlar, quvurlarning armaturalari, ikki pog‘onali kompressor
stansiyasi hamda elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun GTS-larni qurish 
talab qilinadi.
Bunday texnologiyani yaratishning metodologiyasi amalda mavjud. 
"Shо‘rtanneftgaz"
UShKda

ishlab
chiqarish 

bosh

inshootini 

tashkillashtirish sxemasi.