Arxeologik topilmalarni sanasini aniqlashning
Download 34.08 Kb. Pdf ko'rish
|
Kuzibayev Ravshanbek
|
Arxeologik topilmalarni sanasini aniqlashning asosiy usullari 211-Arxeologiya guruhi Kuzibaev Ravshanbek Arxeologik topilmalar sanasini aniqlash Arxeologik sanalash — arxeologik yodgorliklarning • yoshini aniqlash. Ularning sanasi yil, yuz yillar, ming yillarda mutlaq, aniq koʻrsatilishi hamda boshqa yodgorliklarga nis-batan aniqlangan nisbiy (ilgari, soʻnggi) boʻlishi mumkin. Ax. arxeologik usullar (stratigrafik, tipologik) va tabiiy fanlar usullari (radio-uglerod usuli bilan sanalash va boshqalar) bilan aniqlanishi mumkin. Arxeologlar-5300 yil bo'lgan u yoki bu artefaktni kashf • etganini eshitganimizda, biz buni tabiiy deb qabul qilamiz, garchi olimlar bu topilma yoshini qanday aniq belgilashganini bilmasak ham. Turli xil usullar mavjud va biz sizga beshta haqida ma’lumot beramiz. Stratigrafiya Arxeologik tarixlashning eng mumtoz usuli bu stratigrafiya. U asosan uzoq vaqtdan beri mavjud bo'lgan aholi punktlarini qazish ishlarida qo'llaniladi.Haqiqat shundaki, odamlar yashaydigan joylarda tuproq qatlami doimiy ravishda oshib boradi - qurilish loyihalari, tuproq ishlari va inson faoliyatining boshqa elementlari bilan bog'liq. Ushbu qatlam madaniy qatlam deb ataladi, bu qatlamli pirojniyga o'xshaydi. Va undagi har bir qatlam shahar hayotining ma'lum bir davrining aksidir.Unda qadimiy inshootlar, qurilish va maishiy chiqindilar, yong'in izlari mavjud. Bundan tashqari, yer bizga ma'lum bir oilaning taqdiri haqida aytib berishi mumkin. Qadimgi rus aholi punktlarini qazish • paytida siz tez-tez o'z vaqtida qochib qutulolmagan egalari bilan yonib ketgan uyni topishingiz mumkin.Tanishuvning o'zi qanday amalga oshiriladi? Darhaqiqat , ma'lum bir davrga xos topilmalarga, shuningdek, tuproqning tuzilishi va rangiga va tarkibiga qarab topilgan ma'lumotlarga ko'ra, yozma manbalardan ma'lum bo'lgan boshqa yodgorliklarning qatlamlari bilan taqqoslash orqali. Masalan, mo'g'ul-tatar bosqinidan omon qolgan • Volga Bolgariyasining shaharlarida mo'g'ulgacha bo'lgan qatlam tarkibi jihatidan va ko'pincha keyingi qatlamdan rang-barangligi bilan ajralib turadi. Bundan tashqari, stratigrafiya xronologik ketma-ketlikni o'rnatishga imkon beradi, chunki bezovtalanmagan madaniy qatlamda pastki qatlamlar yuqoriroqlardan kattaroqdir.Shuning uchun, bu juda muhim bo'lgan tegmagan madaniy qatlam. Qurilish paytida yoki qora qazuvchilar tomonidan vayron qilingan narsa nafaqat stratigrafik tahlil uchun mos emas, balki umuman bu erning tarixi haqida gapira olmaydi, chunki barcha madaniy qatlamlar va shunga ko'ra tarixiy davrlar aralashib ketadi. Afsuski, vayron qilingan madaniy qatlamlar odatiy ko'rinishdir. Qiyosiy usul Taqqoslash usuli qarindoshlikni ham, ayrim hollarda ham aniq uchrashuvni aniqlashga imkon beradi. Bu mutlaqo tarixiydir: qatlamlar sanalari topilmalar va tangalardagi qadimiy yozuvlarga ko'ra belgilanadi. Ushbu usul arxeologik ma'lumotlarning o'rganilayotgan hududdagi hayotni yoki ma'lum bir odamlarning Download 34.08 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|