Асарнинг бошида муқаддимага ўхшаш нарса, аммо ҳикматлар билан берилади. Айтайлик, муҳтожнинг

Бормасдан қабул бўлган ҳаж 
Биз тижорат билан турли мамлакатларда бўламиз. Уйда кам турамиз. 
Шунинг учун ҳам атрофдаги одамлар билан тез – тез борди – келди қилолмаймиз. 
Бу сафар Абдуллоҳ уйга келгач, савдо ишларини менга топшириб, ўзи ҳазга 
кетишга тайёргарлик кўра бошлади. У ҳажга борадиган бўлса, катта маблағ 
тўпларди. Кетиш олдидан бир эҳсон қилиб, сафарда ҳам садақалар берарди. 
Маккада ҳам муҳтожларни эсидан чиқармасди. Бир куни унинг ўғли Абдураҳмон 
йиғлаб келиб қолди. Сабабини сўраган отасига: “Қўшнимиз қозонида гўшт 
қайнатаётган экан, менга бермади. Шунга изза бўлдим”, деди. Абдуллоҳ 
таажжубланиб қўшниникига чиқиб кетди.
Қўшнимиз бева бир аёл эди. Абдуллоҳ эшикни тақиллатди. Мен девор оша 
қараб тургдим. Аёл эшикни очгач, уялиб савол берди.

---

-Ассалому алайкум!, хуш келибсиз. 
-Ваалайкум ассалом, яхшимисиз?, - дея алик олди Абдуллоҳ. Кейин 
қалбларни ўртайдиган суҳбат бўлди. – Сизни мусулмон деб, биламан. 
Меҳрибонлигингиз фарзандларингизнинг тарбиясида сезилади. Аммо бир 
англашилмовчилик бўлганга ўхшайди. Ўғлим қизиқ гап айтиб чиқди. 
Болаларингиз билан ўйнгани кирганида гўшт қайнатаётган экансиз, аммо 
ўғлимни изза қилиб бермасдан уйга чиқариб юборибсиз.
-Минг бор узр. Ўғлингизни қаттиқ ранжитдим. Аммо бесабаб дилозорлик 
қилмайман. Эрим вафот этганидан кейин қийналиб қолдик. Биласиз илгари пулга 
муҳтожлик сезмаганмиз. Қўшниларга билдирмай уйдаги нарсаларни сотдим. 
Қўлга илинадиган бирор нима қолмагач, уч кун оч қолдик. Мен иш қидирдим, 
аммо тополмадим. Яқин атрофдаги жарлик олдидан туш пайти ўтаётсам, бир 
катта буқа харом ўлиб ётган экан. Қош қорайганда бориб, бир бўлак кесиб 
келдим. Аммо эрта тонгача пиширолмай ўйлаб ўтирдим. Болаларимнинг ноласи 
юрагимни эзгач, қозонга солдим. Тушгача қайнади. Абдураҳмон болларим билан 
ўйнаётганди. Улар тез – тез қозон олдига келиб, қват қачон пишишини 
сўрашарди. Охири тайёр бўлгач, ўғлингизга жавоб бериб юбордим. Чунки бизга 
ҳалол у гўшт. Сизнинг ўғлингизга эса харом бўлади.
-Мени кечиринг. Сизни нотўғри тушунибман. Шундоқ ёнқўшним 
муҳтожлигини билмаган одамни кечиринг. Мен ҳозир. У қайтиб чиқдид-да ҳажга 
йиққан пулларинг ҳаммасини аёлнинг олдига олиб келди. Унга: 
-Сиз муҳтож бўла туриб мен ҳажга борсам, ибодатим мақбул бўлмайди, - 
дея пулларни унга берди. Аёл қўллари қалтираб узоқ дуо қилди.
-Садақага берган пулларингизнинг ҳар сафар икки баравар бўлиб тўлиб 
қолаверсин. Аллоҳим сизни дўзахига туширмасин... 
Абдуллоҳ уйга келгач, кечги таомни емади. Тонг отгунча йиғлаб чиқди. 
Йиғи аралаш “қўшнисининг ҳолидан бехбар мен ғофилни кечир Аллоҳим”, 
дерди. Мен ҳам ухлолмай чиқдим. Орадан маълум вақт ўтгач, ҳожилар қайта 
бошлади. Улар бир тўп бўлиб Абдуллоҳникига келди. Бирин кетин табриклаб 
кетди. 
-Устоз ҳажингиз қабул бўлсин! 
-Устоз ибодатлар қабул бўлсин! 
-Ҳазрат, нега биз билан бирга келмадингиз? Қанай қилиб биздан олдин 
келишга улгурдингиз? 

---

Шу каби саволлар, англашилмовчиликлар ўла бошлади. Табиийки биз 
таажжубда эдик. Абдуллоҳ уларга ҳажга бормаганини такрор – такрор айтди. 
Шунда бир кексарқ қўшнимиз сўз қотди. 
-Эй, Абу Абдураҳмон, сиз билан биз бир сафда ҳаж қилдик. Сизнинг 
ростгўйлардан 
экнингизни 
биламиз, 
аммо 
нега 
бу 
сафар 
ёлғон 
гапираётганингизни тушунмаяпмиз. 
Охири Абдуллоҳ уларга ўша воқеани айтиб берди. Кейин кўрган тушини 
ҳам сўзлади.
-Қўнига ҳажга йиққан пулимни берганимдан кейин туш кўрдим. Тушимда 
бир нидо қилувчи “муборак бўлсин, ҳажингиз қабул бўлди”, деди. Ҳозир 
сизларнинг сўзларингизни охиригача эшитганимдан кейин Аллоҳнинг қудрати 
олдида ожизлигимни яна бир бор ҳис қилиб, марҳаматини сўзлаб беришдан ўзга 
чорам қолмади. Шу қўшнимнинг баракаси ва дуосидан шу ишлар бўлди. Унга 
Холиқ Зот икки дунё саодатини насиб этсин. Қани ичкарига киринглар, 
меҳмоним бўлинглар. Сизларнинг дуоларингиз биз учун ғанимат. 
Ўша кунигўзал суҳбат бўлди. Ҳожилар хурсанд бўлиб уйларига тарқалди. 
Биз бўлган ишлардан ҳамон қаттиқ таъсирда эдик. Шу кундан бошлаб савдо 
ишларимз баттар авж олди. Пуллар ақлни шоширадиган даражада оқиб кела 
бошлади.