Ashuroxunova irodaning umumiy psixologiya va pedagogika

GULISTON DAVLAT UNIVERSITETI
IJTIMOIY-IQTISODIYOT FAKULTETI
MG’, MA VA HT YO’NALISHI
77-21 GURUH TALABASI
ASHUROXUNOVA IRODANING
UMUMIY PSIXOLOGIYA VA PEDAGOGIKA
FANIDAN
Guliston 2023
TAQDIMOTI
MAVZU:

TEMPERAMENT VA XARAKTER
REJA:

• Xarakter va temperament.

2. Tarbiya va kishining o’z xarakterini o’zi
tarbiyalashi.
3. Inson xarakteri va shaxs kamoloti.
4. Flegmatik temperamenti haqida tushuncha.

KIRISH
Har bir inson tarbiya mahsuli bo‘lish bilan birgalikda, tabiat tomonidan ato etilgan tug‘ma biologik xususiyatlarga ham ega. Mazkur biologik xususiyatlar fan tilida temperament deb ataladi. Temperamentga xos sifatlar keyinchalik taraqqiyot jarayonida shakllanadigan boshqa xususiyatlarga asos bo‘ladi. Ya’ni, temperament – shaxs faoliyati va xulqining o‘zgaruvchan hamda emotsional-hissiy tomonlarini aks ettiruvchi individual xususiyatlar majmuidir.
Абдулҳай АБДУЛЛАЕВ
Har bir odamning xarakteri temperamenti asosida, ijtimoiy muhit ta’siri bilan, tarbiya, amaliy faoliyat jarayonida va kishi o’z-o’zini tarbiyalash bilan taraqqiy qilib, o’zgarib boradi.
Agar temperament va uning tug’ma xususiyatlari o’z holicha qolaver-sa, odamda yomon xarakter xislatlari tarkib topishi mumkin.
!
Xarakterni tarbiyalash, jumladan, temperamentning ijobiy tomonlarini o’stirishdan, uning salbiy tomonlarini va bu salbiy tomonlarni xarakterning ijobiy hislatlari bilan «almashtirishdan» iboratdir.
ADD YOUR TEXT
ADD YOUR TEXT
ADD YOUR TEXT
Xarakterni tarbiyalashda pedagog, avalo muayyan idealni yoki davrimizning oliyjanob kishilari obrazini asos qilib olmog’i lozim. Bu ma’naviy boylikni, axloqiy soflikni va jismoniy kamolotni o’zida garmonik holda mujassamlashtirgan yangi odamlardir.
Xarakterning o’sishida tarbiya va o’z-o’zini tarbiyalash asosiy rol o’ynaydi.
O’z kamchiliklariga o’zi iqror bo’lish kishi xarakterining ijobiy, progressiv hislatidir. O’z kamchiliklariga iqror bo’lish kishini o’z-o’zini tarbiyalash yo’liga boshlaydi.
Inson xarakterini tarkib toptirishning muhim omili tariqasida vaziyat (situatsiya) yetakchi rol o’ynaydi va regulyatorlik funksiyasini bajaradi. Bizning fikrimizcha, vaziyat uzluksiz ruhiy holatlar (qaysi muhitda bo’lishdan qat’i nazar) vujudga kelib turishini ta’minlashi mumkin.
Vaziyatlar
#ekstremal (favqulodda);
#kazusli (tasodifiy),
kazual (sababiy) kabi ko’rinishlarga ega bo’lib, ularning har qaysisi o’ziga xos xususiyatlari bilan o’zaro muayyan darajada ajralib turadi.
Bunday vaziyatlarni keltirib chiqaruvchi omillardan biri — bu tolerantlikning vujudga kelishi bilan neyrofiziologik, psixofiziologik mexanizmlardan iboratdir. Bizning ta’birimizcha, uni keltirib chiqaruvchi omillar, asosan, ikki qutbga taalluqli bo’lib, biri tasodifiy, yondosh qo’zg’atuvchilar ta’sirida y o’zaga kelib, tolerantlikka asoslanadi, ikkinchisi esa ichki qo’zg’ovchilar «rsakpiyalar» («aksiyalar») orqali ifodalanib, ko’proq sub’yektiv omillar mahsuli hisoblanadi, armonning har xil shakllari funksiyasini bajaradi.
TEXT
TEXT
TEXT
Flegmatik temperament turlaridan biri. Flegmatik temperamentli odamni sekin, xotirjam, barqaror intilishlari bilan yoki ozmi-koʻpmi doimiy kayfiyat bilan, ruhiy holatning zaif tashqi ifodasi bilan tavsiflash mumkin. Flegmatik asab tizimining kuchli, muvozanatli, inert turi bilan ajralib turadi. Bunday odamlar ishonchli xotiraga ega va ularning qarori puxta oʻylangan, muvozanatli va xavf-xatarsiz.
Flegmatik odamda tinch, hatto kayfiyat hukmron; uning his-tuygʻulari va hissiyotlari odatda doimiydir. Flegmatik faoliyatning bir turidan ikkinchisiga oʻtish qiyin va yangi vaziyatga moslashadi. Xarakterli ravishda, flegmatik odamlarda xatti-harakatlarning yangi shakllari sekin rivojlanadi, ammo uzoq vaqt saqlanib turadi. U kamdan-kam hollarda chiqib ketadi, mojarolarga moyil emas; u tinchlik, xotirjamlik, chidamlilik, ba’zan boshqalarga befarqlik, dangasalik bilan ajralib turadi.
I.Pavlov Flegmatik temperament turini kuchli turga ajratdi
Flegmatik shaxslar tinch, tinch va osoyishta boʻlishga moyil. Ular boshqalarga hamdardlik va gʻamxoʻrlik qilishadi, ammo ular oʻzlarining his-tuygʻularini yashirishga harakat qilishadi. Flegmatik shaxslar, shuningdek, dunyodagi gʻoyalar yoki muammolarni umumlashtirishda va murosaga kelishda yaxshi
XULOSA:
Temperament - bu insonlarning xulqiga ongli ta’sir qiluvchi jinslari, madaniyatlari va boshqa omillari asosida genetik ta’sir qilingan merosiy qirralarning tug‘ma moyilliklari, tendensiyalari, taxminlari hamda yo‘llaridir.
Insonlar to‘rt xil temperament xususiyatlariga bo‘linadilar:
@ Xoleriklar (kuchli, irodasiz);
@ Melanxoliklar (ojiz, irodasiz);
@ Sangviniklar (kuchli, irodali, harakatchan);
@ Flegmatiklar (kuchli, irodali, bosiq).
Har bir temperament o‘ziga xos xarakter xususiyatiga ega. Shu bilan birgalikda har birida bir-biriga teskari bo‘lgan xususiyatlari ham bor. Psixologlarning ta’kidlashicha inson faqatgina uchtagacha temperamentga mansub bo‘lishi mumkin ekan. Lekin, ayrim psixologlar tajribasida to‘rttagacha temperamentga mansub insonlarni ham uchratishgan. Bu vaqtinchalik holat bo‘lib, inson ijtimoiy muhit, vaqt davomida aynan ma’lum bir tipga moslashib boraveradi. Ya’ni o‘ziga xos xarakter xususiyat shakllanadi.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!