Asosiy qism 1 “Kiberxavfsizlik markazi” duk haqida umumiy ma’lumot

Simli va simsiz tarmoq xavfsizligi ularga bo`ladigan asosiy hujum turlari
Simli va simsiz tarmoq xavfsizligi xavfsizlik hujumlariga uchun asosiy hujum turlari mavjud. Quyidagi hujum turlariga misollar keltirilishi mumkin:

Simli tarmoq xavfsizligi hujum turlari:

1. Denial of Service (DoS) hujumlari: Bu hujum turi tarmoqni yo'qotish orqali ma'lumotlarni yetkazishni to'xtatishga yo'naltiriladi. Hujum qiluvchilar tarmoqdagi resurslarni, serverlarni yoki tarmoq vositalarini o'zlariga to'g'ri keladigan trafik yoki so'rovlar bilan to'ldirish orqali tarmoqni buzishga urinishadi.

2. Distributed Denial of Service (DDoS) hujumlari: DDoS hujumlari bir nechta botnet (robotlar) yoki kompyuterdan o'tkazilgan hujum komandalaridan foydalanib tarmoqga massiv so'rovlarni yo'naltirish bilan amalga oshiriladi. Bu hujum turi qo'llanilgan resurslar, serverlar va tarmoq vositalarini yo'qotish orqali tarmoqni buzish maqsadida ishlatiladi.

3. Man-in-the-Middle (MITM) hujumlari: MITM hujumlari xavfsizlik nusxalaridan foydalanib, foydalanuvchilar orasida o'zaro aloqalarni bevosita nazorat qilishga imkon beradi. Hujum qiluvchi foydalanuvchilar orasida o'zaro aloqani tuldirib, ma'lumotlarni o'qish, o'zgartirish yoki so'rovlarni o'zgartirish imkoniyatiga ega bo'ladi.

Simsiz tarmoq xavfsizligi hujum turlari:

1. Eavesdropping (Ma'lumotlarni eshitish): Hujum qiluvchilar tarmoq trafikini eshitib o'zlashtirish orqali foydalanuvchilarning ma'lumotlariga kirishishga urinib bo'ladilar. Ular shifrlanmagan ma'lumotlarni o'qish va foydalanish imkoniyatiga ega bo'ladi.

2. Packet Sniffing (Paketlarni topish): Hujum qiluvchilar tarmoq trafikini uzish orqali ma'lumotlarni o'qishga imkon beradigan vositalardan foydalanish orqali ma'lumotlarni to'plab olishadi. Ular foydalanuvchilar tomonidan tarmoqda jo'natilayotgan paketlarni topib olishadi.

Tarmoqlararo ekran va ularning turlari
"Brandmaur" deb ataladigan tarmoqlararo ekran (VPN) xavfsizlik vositalari, tarmoqdagi ma'lumotlar almashishini shifrlash va himoyalash uchun ishlatiladi. Ular foydalanuvchilar va tarmoq administratorlari uchun xavfsiz va maxfiy uzluksiz kanallar yaratishga imkon beradi. VPN turlari quyidagilarga bo'linadi:

1. Remote Access VPN: Ushbu VPN turida, foydalanuvchilar uzoq masofadagi tarmoqlarga (masalan, kompaniya tarmog'iga) xavfsizlikli uzib kirishlari mumkin bo'ladi. Ular o'zlarining kompyuterlari yoki mobil qurilmalari orqali VPN-ga ulanish orqali masofaviy tarmoqga xavfsizlikli kirishni amalga oshirishlari mumkin.

2. Site-to-Site VPN: Bu VPN turida, bir tarmoqdan boshqa tarmoqqa uzluksiz kanal yaratiladi. Masalan, ikki va undan ko'p filiallari bo'lgan kompaniyalarda, har bir filial tarmoqi o'rtasida xavfsizlikli aloqa o'rnatish uchun site-to-site VPN tuziladi.

3. Mobile VPN: Ushbu VPN turida, mobil aloqalar orqali foydalanuvchilarning mobil qurilmalari (telefonlar, planshetlar) bilan tarmoqlarga xavfsiz kirish ta'minlanadi. Mobil VPN, foydalanuvchining istalgan internetga ulanishdan oldin o'ziga xos VPN-ning o'rnatilgan tarmoqiga ulanishini amalga oshiradi.

4. SSL/TLS VPN: SSL/TLS protokollari orqali yaratilgan bu VPN turida, brauzerlar orqali ishlaydi. SSL/TLS VPN tarmoqda shifrlanmagan trafikni o'zlashtirmaydi va ma'lumotlar almashishini shifrlab o'tkazishni ta'minlaydi. Bu VPN turida, foydalanuvchilar web-brauzerlar orqali ma'lumotlar almashishiga imkon beradi.