Astronomiya

 

Geomagnit  bo’ronlar  va  qutb  yog’dudar.  Quyoshdan  otilib  chiqayotgan 

plazma  buluti  (u  toj  massasining  otilishi  deb  ataladi)  Yer  magnitosferasiga 

yaqinlashganda  (60    ming  km  balandlikda)  uning  bosim  qarshiligiga  uchraydi  va 

to’siqni aylanib o’tadi. Otilma plazma bulut magnit maydonga ega va bu maydon 

yerning  magnit  maydoniga  ta’sir  ko’rsatadi,  magnit  strelkasi  beqarorlik  ko’rsata 

boshlaydi. Bu magnit bo’rondir va ular magnitometrik stansiyalarda qayd qilinadi. 

Bunday  bo’ron  payti  magnit  maydon  kuchlanganligini  fluktuasiyalari  o’rta 

kengliklarda  kuchlanganlikning  16%  ni  tashkil  etadi.  Plazma  bulut  moddasi 

magnitosferani  aylanib  o’tadi  va  magnit  dum  ichdagi  tok  qatlam  orqali 

magnitosfera  ichiga  kirib  keladi  va  yerning  magnit  qutblari  tomon  harakat  qiladi. 

Magnit  qutblar  atrofida  bu  zarralar  oqimi  yer  atmosferasining  pastki  zich 

qatlamlarda kirib keladi va bu qatlamlarda qutb yog’dulari kuzatiladi. 

 

Qutb yog’dulari hosil qiladigan zarralar oqimining yuqori kuchlanishli elektr 

uzatish  tizimlariga  va  elektron  asboblar  ta’siri.Kuchli  qutb  yog’dulari  beradigan 

oqimlar kishilar yashaydigan 50-60 gradus geografik kengliklarda ham kuzatiladi. 

Bu  oqimlar  qosil  qilgan  kuchli  magnit  maydonning  elekr  uzatish  tizimlariga  va 

elektron qurilmalariga ta’siri qayd qilingan. Masalan, 1989  –yil martida Quvibek 

(Kanada) shahri 9 soat davomida elektrsiz qolgan. 

 

Quyoshdan  otilib  chiqqan  plazma  bulutlarning  Yer  yo’ldoshlariga  ta’sir 

xavfi.Biz internetda to’la bog’liq jamiyatmiz. Internet Yer aloqa yo’ldoshlari bilan 

bog’liq va bu kosmik radiatsion sharoitni muntazam kuzatib va tekshirib borishni 

taqozo  etadi.  Quyoshdan  otilib  chiqayotgan  kuchli  zaryadlangan  zarralar 

yo’ldoshlar uchun katta xavf tug’dirishi mumkin. Chaqnash paytida hosil bo’lgan 

10  MeV  energiyali  proton  yo’ldoshni  teshib  o’tishi  uning  elektron  priborlarini 

ishdan chiqishi mumkin.