Atmosfera xavosining ifloslanishi va uning salbiy okibatlari

Atmosfera xavosi ifloslanishining odam organizmiga ta`siri.
Bir kishi sutka davomida urtacha 12 kg.gacha xavo bilan nafas oladi. Natijada xavo tarkibidagi zararli chang, kurum v zaxarli gazlar kishi organizmida tuplanaveradi. Bu esa astasekin kishi organizmining zaiflashuviga olib keladi va okibatda inson organizmi turli ifekciyalarga etarli darajada karshilik kursata olmaydigan bulib koladi. Okibatda xar xil kasalliklarni, chunonchi astma, kuz usti suvlariga kushilib ularni ifloslaydi. Natijada
suv tarkibidagi tuz, organik moddalar mikdori oshishiga olib keladi.
Atmosfera xavosi iflosshining usimliklarga ta`siri.
Atmosfera xavosining ifloslanishi yangi usimliklarni va kishlok xujalik ekinlarini faol usish, rivojlanishiga salbiy ta`sir etadi.
Sanoatlashgan rayon va shaxarlardagi usimliklarning rivojlanishi va yashash muddati atmosfera xavosining ifloslanishi va antropogen energiya (issiklik) usimliklarga nisbatan kiskadir.Masalan, Kayragoch tabiiy sharoitda 350-400 yil yashasa, shaxar xiebonlarida 120-220 yil serkatnov yullari atrofida esa, 40-50 yil yashar ekan.
Atmosferaning ifloslanishi xayvonlarga xam salbiy ta`sir etib, ularning zaxarlanishiga, ba`zan esa nobud bulishiga sabab bulmokda. Atmosfera xavosining zaxarli chang va gazlar bilan ifloslanishi asalarilarning kirilib ketishidan tashkari, asalining sifatiga xam ta`sir etadi. Yirtkich kushlar zaxarlangan uljalar bilan ovkatlanib bepushtlik dardiga mubtalo bulgani olimlar to-
monidan kuzatilgan.
Atmosfera xavosining iktisodiy zararlari.
Atmosfera ning ifloslanishi turar joy va kommunal xujalikka, kishlok va urmon xujaligiga, sanoatga, tarixiy tibbiy edgorliklarga xam ta`sir etadi. Natijada xalk xujaligiga katta zarar etkazadi. Atmosfera ifloslanishining keltirgan zararlarini kuyidagi guruxlarga bulish mumkin.
a) atmosferaning ifloslanishi tufayli materianing emirilishi va temirni korroziyaga uchrashi. Bunda atmosferadagi chang, kurum, kattik zarrachalar va ba`zi gazlarning ta`sirida binolar, inshootlar, metallar emiriladi. Kiyim-kechak va gazmollarning bueklari buziladi, kadimiy tarixiy edgorliklar nuraydi. Ma`lumotlarga karaganda sanoat rivojlangan atmosfera iflos katta shaxarda temir korroziyasining tezligi kichik shaxarlarga nisbatan 3 barobar, kishlok joylariga nisbatan 20 barobar, alyuminiyda esa yuz barobar tez boradi. Kadimiy arxitektura edgorliklari jumladan, Uzbekistonda kadimiy obidalar marmar va bronzadan ishlangan obidalar emiriladi.
b) shaxarlarda ayniksa sanoatlashgan joylarda, atmosfera xavosining ifloslanishi korxona usbob-uskunalarining kapital remontiga foydalanish muddatini urta xisobda 1,5 barobar kamaytiradi.
v) atmosferaning ifloslanishi natijasida juda kup ogir kasalliklar vujudga kelmokda, kishilar jismoniy va ruxiy kasalliklarga duch kelmokda, achchik tuman (smog) dan kuplab odamlar kasal bulmokda.
Bular juda katta va tiklab bulmaydigan zarardir. Xavoning ifloslanishidan vujudga kelgan kasalliklar tufayli odamlarning ulimidan tashkari ularning davolashga kasallik varakasiga, ishga yaroksiz bulib kolganligi uchun nafaka berish xisobiga davlatlar katta zarar kurmokda.