Atrof-muhitning zarb to'lqini cheklanmagan yassi yuzali

bog'liq tarzda ularning ta'siridan mexanik, termik, kimyoviy 
va boshqa turdagi shikastlanishlar yetkaziladi. Masalan, 
portlovchi moslamaga joylashtirilgan mix bo‘laklari, vint, 
bolt va shu kabi jismlardan turli xil mexanik jarohatlar, 
yonilg‘1 moddalardan termik jarohatlar, toksik moddalardan 
zaharlanishlar, biologik shikastlovchi omillardan turli 
infeksion kasalliklar, asoratlar vujudga kelishi mumkin. 
Portlash hollarida baroakustik travma asosan atrof-muhit 

---

zarb toTqini, ba'zan portlash gazlarining ta’sirida bosimning 
keskin o‘zgarishi hisobiga vujudga keladi. Bu holatda 
quloqning nog'ora pardasi, o‘pkalar shikastlanishi mumkin. 
Shartli ravishda portlashning to'rtta distansiyasi farqlanadi: 
1. Portlovchi moslamaning tana bilan kontakti - bu holatda 
jarohatlar portlovchi moddaning detonatsiyasi mahsulotlari 
hamda portlovchi moslamaning bo'laklaridan yetkaziladi. 2. 
Yaqin distansiya - bunda shikastlanishlar portlovchi 
moddaning detonatsiyasi mahsulotlari, portlovchi 
moslamaning boTaklari va atrof- muhit zarb toTqinining 
ta'siridan vujudga keladi. 3. Nisbatan yaqin distansiya - 
jarohatlar atrof-muhit zarb toTqini, portlovchi moslamaning 
bo'laklari hamda ikkilamchi snaryadlarta'sirida yetkaziladi. 
4. Yaqin bo’lmagan distansiya - ushbu holatda portlovchi 
moslamaning boTaklari hamda ikkilamchi snaryadlar asosiy 
shikastlovchi omillar bo'ladi. Yuqori qayd etilgan 
distansiyalarga to‘g‘ri keladigan muayyan masofa portlovchi 
modda va moslamaning xususiyatlari, zaryadning quwatiga 
bevosita bog'liq bo'ladi. Ayrim holatlarda zaryadsiz 
moslamalarning portlashi kuzatiladi. Bunda vujudga