Atrofimizdagi olam tabiatshunoslik

8-BO`LIM TIL VA DIL

1.”Yoshlikda o`qigan kitoblarim”-Abdurahmon Akbar-yoshlikda o`qigan kitoblari va hozirda shaxsiy kutubxonasida 1000 ga yaqin badiiy kitob borligi haqida

2.”So`zning ta`mi”-matn-Abdurahmon Akbar –so`zning mazasi,ta`mini his qilish har kimning o`zida qoladi.Siz qancha ko`p kitob o`qisangiz,she`r va qo`shiqlar yod olsangiz shuncha tez va ko`p so`zlarning ta`mini his qilasiz.

3.”So`zboyloqchi”-Dilshod Rajab-“So`z sehrli”,deydilar,Demak,tilchi-sehrgar.”S” o`rniga “M” qo`ysa,”Sehr” do`nar “mehr” ga…

4.”Harflarga hazil (lashma)”-Dilshod Rajab-“Nina” ga “chi” ni qo`shdim… 9-BO`LIM TARIX XAZINALARI
1.Borish kerak bo`lgan shahar-Bolalar ensiklopediyasidan-Samarqand o`rta asrlarda-“Yer yuzining sayqali”deya e`tirof etilgan.Qadimgi nomlaridan biri”Smarakansa”(ulug` shahar),Turkiy tilda “Semizkent” deb atalgan.Qadimda Samarqand baland devor bilan o`raglan ulkan qal`a
edi,uning 3 ta darvozasi bo`lgan.Bundan 650 yil oldin A.Temur Samarqand shahrini o`z davlatining poytaxti deb e`lon qilgan,shahar kengaytirilib 6 ta darvoza qurilgan,Registon maydoni ham o`sha davrda qurilgan,hozir”Sharq taronalari” xalqaro festivali o`tkaziladi.1925-yildan 1930-yilgacha Samarqand davlatimiz poytaxti edi,Samarqandning yoshi 2700 yildan oshgan,Samarqand albatta borish kerak bo`lgan 50 shaharning biri hisoblanadi.

Samarqandda-Registon majmuasi,Go`ri Amir maqbarasi,Ulug`bek rasadxonasi,Afrosiyob yodgorligi bor.

2.”Bu –bizning O`zbekiston”-Kavsar Turdiyeva-“Qaysi yerning nonlari, Kiritadi jonlarni?”

3.”Yozuvning tarixi”-“Jajji akademik” jurnalidan

Yozuv ixtiro qilinmagan vaqtlarda odamlar ”buyumli yozuvda”dan foydalanishgan:Masalan:ovchi yo`lda ustma-ust terilgan toshlarni ko`rgan va yaqin atrofda yirtqich hayvon uyasi borligini bilgan,chunki bu toshlarni oldinroq boshqa ovchi xabar berish uchun qo`yib ketgan.

Yozuv 10000 yil oldin hozirgi Suriya davlatida yashagan odamlar tomonidan ixtiro qilingan,dastlabki yozuvlar rasmli edi.Ularda gap va so`z biror narsaning surati bilan ifodalangan.Bu yozuvlar tosh,suyak,yoki g`or devorlariga yozilgan.

Keyinroq Qadimgi Misr va Xitoyda iyeroglifli yozuv paydo bo`lgan.Bu yozuvda so`z biror shakl bilan ifodalangan,bu yozuvni o`rganish juda qiyin edi, chunki mingdan ortiq iyegofliflarni yodda saqlash hammaning ham qo`lidan kelavermaydi.

Shundan so`ng so`zni emas,tovushni yozuvda ifodalash qulay bo`lishini tushunib yetgan odamlarharfli yozuvni o`ylab topishadi.

Ilk harfli yozuvni finikiyaliklar ixtiro qilishgan,finikiy alifbosi 22 ta harfdan iborat edi.Bu yozuvni o`rganish va yozish qulay bo`lgan,shuning uchun butun dunyo bo`ylab tarqalgan.Hozirgi yozuvlarning deyarli barchasi qadimgi finikiy yozuvi asosida shakllangan.
4.”Yozuv”,”Yovuz” bo`lmasin-Dilshod Rajab-Q o`rniga F yozsang,”Qil”dan “Fil” paydo bo`lar …

5.”Harflar nimaga o`xshaydi?”-Anvar Obidjon-“M”-mushukdek dingquloq,”Miyov-miyov pochcha”dir…