Audit” kafedrasi “audit” fanidan O’quv-uslubiy majmua

4-jadval.
Muhimlik darajasini balans aktiviga nisbatan taqsimlash

AKTIV	SO‘MMA, (ming so‘mda)	Salmoq, %	Muhimlik darajasi, ming so‘mda
Asosiy vositalar	28655
Nomoddiy aktivlar	2073
Materiallar	4373
Xaridor va buyurtmachilar	145016
Kassadagi pul mablag‘lari	6862
Qisqa muddatli moliyaviy investitsiya­lar	3500
Hisob-kitob schetidagi pul mablag‘lari	5079
Jami	195558

Talab qilinadi:

1. 
   Muhimlik darajasini aniqlash uchun bazaviy ko‘rsatkichlarni shakllantiring;
   
2. 
   Umumiy muhimlik darajasini aniqlang;
   
3. 
   Barcha hisob-kitoblarni auditorning ishchi hujjatida aks ettiring.
   

Masala. Moliyaviy hisobot uchun umumiy muhimlik darajasi 400 ming so‘m. Auditor kassa operatsiyalarini tekshirishda quyidagi holatlarni aniqladi:

1. 
   Kassadagi pul mablag‘lari belgilangan limitdan ko‘p chiqqan: 100 ming so‘m;
   
2. 
   Jismoniy shaxslar bilan asossiz hisob-kitob ishlari amalga oshirilgan NKM dan foydalanilmagan holda.
   

Talab qilinadi:
1. Yo‘l qo‘yilgan xato va kamchiliklarni muhimligini aniqlang.
2. Aniqlangan xato va kamchiliklar bo‘yicha korxona rahbari va kassirga qanday choralar ko‘riladi.
3. Auditorlik hisoboti uchun ma’lumot tayyorlang.
Masala. Keltirilgan ma’lumotlar asosida umumiy muhimlik darajasini aniqlang.
5-jadval.
“Nur” OAJ 31- dekabr 2013- y. holatiga buxgalteriya balansi

Ko‘rsatikich	So‘mmada ming so‘mda.
AKTIV
1. Uzoq muddatli aktivlar – jami	45 282,3
shu jumladan:
Asosiy vositalar	45 282,3
2. Joriy aktivlar – jami	2 832,6
shu jumladan:
Materiallar	675,9
Debitorlar	1 823,1
Pul mablag‘lari	40,1
Boshqa joriy aktivlar	293,5
BALANS	48 114,9
PASSIV
1. O‘z mablag‘lari manbalari – jami	28 975,1
shu jumladan:
Ustav kapital	19 000,0
Qo‘shilgan kapital	7 362,1
Rezerv kapital	981,3
Taqsimlanmagan foyda	1 631,7
2. Majburiyatlar – jami	19 139,8
shu jumladan:
Kredit va qarzlar	1 275,6
Kreditorlik qarzlari	17 864,2
BALANS	48 114,9

6-jadval.
“Nur” OAJ 31 - dekabr 2013 - y. holatigaMoliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot

Ko‘rsatikich	So‘mma ming so‘mda.
1. Sotishdan sof tushum	7 135,6
2. Sotilgan mahsulotlar ishlab chiqarish tannarxi	5 971,3
3. Yalpi foyda	1 164,3
4. Boshqa daromadlar	1 472,3
5. Boshqa xarajatlar	656,5
6. Sof foyda	1980,1

7-jadval.
Quyida keltirilgan jadvallar asosida ma’lumotlarni shakllantiring bazaviy ko‘rsatkichlar hisob-kitobi

Bazaviy ko‘rsatkich	Bazaviy ko‘rsatkichni moliyaviy hisobotdagi ko‘rsatkichi, so‘mmada.	Muhimlik darajasi, %	Muhimlik darajasi, so‘m.

8-jadval.
Muhimlik darajasini balans aktiviga nisbatan taqsimlash

Balans aktivining moddalari	So‘mma, ming. so‘m.	Salmoq, %	Muhimlik darajasi, ming so‘mda.
1. Uzoq muddatli aktivlar – jami	45 282,3
shu jumladan:
Asosiy vositalar	45 282,3
2. Joriy aktivlar – jami	2 832,6
shu jumladan:
Materiallar	675,9
Debitorlar	1 823,1
Pul mablag‘lari	40,1
Boshqa joriy aktivlar	293,5
BALANS	48 114,9

Talab qilinadi:

1. 
   Muhimlik darajasini aniqlash uchun bazaviy ko‘rsatkichlarni shakllantiring.
   
2. 
   Umumiy muhimlik darajasini aniqlang.
   
3. 
   Barcha hisob-kitoblarni auditorning ishchi hujjatida aks ettiring.
   
4. 
   Aniqlagan ko‘rsatkichlaringiz bo‘yicha umumiy xulosa bering.
   

Masala. Auditorlik firmasi mijozining 3 ta katta magazinlari mavjud. Uning har birida bir nechta bo‘limlari bo‘lib, ular kamida 5 yilda bir marta hujjatli tekshirishdan o‘tishi kerak. Auditor oldiga risk yuqori bo‘lgan bo‘limlarni mukammal tekshirish vazifasi qo‘yilgan. Magazinlarning har birida ichki nazorat bo‘limi mavjud. O‘tgan yili magazinlarda auditorlik tekshiruvi o‘tkazilgan.

Talab qilinadi:

1. 
   Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim.
   
2. 
   Auditor riskni baholash uchun nimalarga e’tibor berishi kerak?
   

Masala. «ODIL-AUDIT» firmasi sizning auditorlik firmangizga tekshiruv o‘tkazib berish yuzasidan murojaat qildi. Avvalgi auditorlik firmasi bilan shartnomaning buzilish sababi auditorlik xulosasining o‘z vaqtida taqdim qilinmaganligidir.

«ODIL-AUDIT» firmasining ikkita bo‘linmasi mavjud bo‘lib, ularning birinchisi bosh ofis bilan bir joyda joylashgan. Birinchi bo‘lim korxona va tashkilotlarga isitish va sovitish sistemasini o‘rnatib beradi. Barcha ishlar iste’molchilarning talablariga binoan shartnoma asosida amalga oshiriladi. Ikkinchi bo‘linma bosh ofisdan 25 km uzoqda joylashgan bo‘lib, elektr buyumlarini ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi.
Ikkala bo‘limda ham buxgalter mavjud bo‘lib, moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot alohida tayyorlanadi va bosh ofisda konsolidatsiyalashgan hisobot tuziladi. Oxirga yillarda birinchi bo‘lim daromadli bo‘lib, ikkinchi bo‘limda rentabellik pasaygan. Direktorlar Kengashi ikkinchi bo‘limni sotib yuborish uchun xaridor izlamoqda. Birinchi bo‘limning menedjerlari yuqori malakali bo‘lib, ishni to‘g‘ri tashkil qilishgan. Shuning uchun direktor aksiyalar kursini ko‘tarish maqsadida tezroq auditorlik xulosasini olishni rejalashtirgan.
Talab qilinadi:

3. 
   Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim.
   
4. 
   Auditorlik riskiga ta’sir qiluvchi omillarni aniqlang.
   

Masala. Ichki xo‘jalik riski 80%, nazorat riski 50%, aniqlanmaslik riski 10% bo‘lganda auditorlik riskining maqbul to‘plamini aniqlang. Holatlarga baho bering, ko‘rsatkichlarni mohiyati tushuntiring.
Masala. Quyidagi keltirilgan ko‘rsatkichlar asosida aniqlanmaslik riskini aniqlang.
Auditorlik riskining maqbul to‘plami 0,05, ichki xo‘jalik riski 0,75, nazorat riski 0,30. Holatga baho bering, ko‘rsatkichlar mohiyatini tushuntiring.


ASOSIY ADABIYOTLAR

1. 
   Karla M.Johnstone, Audrey A.Gramling, Larry E.Rittenberg. Auditing a risk-based approach to conducting a quality audit. USA, 2014 910 pages
   
2. 
   Advanced Auditing and Assurance by Louise Kelly, March 2013
   
3. 
   Wally Smieliauskas, Kate Bewley. Auditing: An International Approach Hardcover. McGraw-Hill Ryerson; 6 edition. 800 pages
   
4. 
   David O'Regan. International Auditing: Practical Resource Guide 1st Edition, Wiley; 1 edition, 312 pages.
   
5. 
   Audit /darslik/ Sh.N.Fayziev , R.D.Dusmuratov, A.A.Karimov, I.N.Kuziev, A.Z.Avlokulov -T.: IQTISOD MOLIYA 2015. 420 bet.
   
6. 
   «Audit» o‘quv qo‘llanma (amaliy mashg‘ulot o‘tish uchun) Meliyev I.I., Qo‘shmatov O.Q., Sherimbetov I.X., Avazov I.R. (i.f.n., dotsent I.Qo‘ziyev tahriri ostida) – T.:IQTOSOD MOLIYA, 2015. – 212 b.
   

QO’SHIMCHA ADABIYOTLAR

7. 
   Advanced Auditing and Professional Ethics - CA Final Paperback – 2015 by CA Surbhi Bansal (Author), Bestword Publication Pvt.Ltd; 11 edition (2015)
   
8. 
   Rick Hayes, Philip Wallage, Hans Gortemaker. Principles of auditing. An introduction to international standards on auditing. Edingburh Gate, Harlow CM20 2JE UNITED KINGDOM. Prentice Hall; 3 edition (March 30, 2015), 736 pages
   
9. 
   Audit: uchebnoe posobie/ V.A.Erofeeva, V.A. Piskunov, T.I. Bityukova. – 2-e izd. pererab. i dop. – M.: Izdatelstvo Yurayt, Visshee obrazovanie, 2010. -638 s.
   
10. 
    Bichkova S., Itigalova E. Audit: uchebnoe posobie. – M.: “Magistr”, 2009 g. -463 str.
    
11. 
    Audit bezopasnosti firmi: Teoriya i praktika. Uchebnoe posobie dlya studentov. - M.: Paradigma, 2005. - 352 str.
    
12. 
    Auditorlik faoliyati buyicha uslubiy kullanmalar tupalami./ X.Kosimov, L.Yugay, A.Xoshimova, B.Pardaev, B.Abdunazarov.-Toshkent, 2010.-320 b.
    
13. 
    Sbornik metodicheskix ukazaniy po auditu/ X.Kosimov, L.Yugay, A.Xoshimova, B.Pardaev, Sostavitel: B.Abdunazarov.-Tashkent, 2009.-304 s.
    
14. 
    Gracheva M.E. Mejdunarodnie standarti audita (MSA): Uchebnoe posobie. - M.:
    

Internet saytlari:
www.ziyonet.uz,
www.lex.uz
www.iasc.org.uk,
www.aicpa.org