Auditimi publik 1 kontrolli I lartë I shtetit

185
KLSH
Profil
Institucione Supreme të Auditimit (SAI)
ZYRA E AUDITIMIT TË SHTETIT TË MAQEDONISË
Statusi i SAO s
SAO është themeluar në vitin 1997 nga
Kuvendi i Republikës së Maqedonisë, në
bazë të Ligjit të Auditimit Shtetëror
(SAL). Deri në qershor të vitit 2006, SAO
ka pësuar katër amendime.
Dy amendimet e fundit, përfshijnë
dispozita që lidhen me mandatin e
auditimit mbi subjektet e sektorit publik,
kriteret
e
planifikimit
të
auditimit,
publikimin e rezultateve të auditimit,
shpërblimet, stafin, politikat etj. SAO ka
nisur të funksionojë në fillim të vitit 1999,
me nëntë punonjës nga Departamenti i
Auditimit në ish Zyrën e Operacioneve të
Pagesave. Zyra e Auditimit të Shtetit
drejtohet nga Audituesi i Përgjithshëm i
Shtetit dhe zëvendësi i tij, të cilët
zgjidhen
nga
Parlamenti
për
një
periudhë prej 10 vjetësh.
Fushat e auditimit
Buxheti i Republikës së Maqedonisë;
Buxhetet e njësive të qeverisjes
vendore; Buxhetet e fondeve;
Përdoruesit e fondeve të buxhetit dhe
shpenzimet
e
tyre;
Ndërmarrjet
shtetërore;
Banka Kombëtare e Republikës së
Maqedonisë;
Personat juridikë, në të cilën shteti
është aksioneri kryesor; Partitë politike
që financohen nga Buxheti;
Agjencitë dhe institucionet e tjera të
përcaktuara me ligj;
Institucione të tjera, të cilët financohen
nga fondet publike
Organet e para të kontrollit të qeverisë janë krijuar pas Luftës së Dytë Botërore.
Gjatë gjithë këtyre viteve ajo ka pësuar shumë reforma, derisa Zyra e Kontrollit të
Shtetit u shndërrua në Institucionin më të Lartë të Auditimit

AUDITIMI PUBLIK
Zyra e Auditimit të Shtetit të Maqedonisë
186
Nr.4, Janar – Prill 2013
Përfituesit e fondeve të BE së dhe
institucioneve të tjera ndërkombëtare.
Auditimi i Shtetit, në aspektin ligjor, ka të
bëjë me:
Shqyrtimin e dokumenteve, letrave
dhe raporteve gjatë kontrolleve dhe
auditimeve të brendshme
Shqyrtimin e procedurave financiare dhe
të kontabilitetit, si dhe të dhënave
elektronike
dhe
sistemeve
të
informacionit,
për
të
vlerësuar
vërtetësinë e pasqyrave financiare dhe
përputhshmërinë
me
standardet
e
kontabilitetit;
Shqyrtimin
e
transaksioneve
financiare
të
përcaktuara si shpenzime qeveritare,
nëse janë në respekt të shpenzimeve të
përcaktuara në ligj;
Vlerësimin nëse
fondet janë shpenzuar ekonomikisht, në
mënyrë efikase dhe efektive (auditimi
performancës).
Qëllimi i Auditimit
Kryerja e auditimeve përcaktohet në
programin vjetor të SAO s. Subjektet e
mëposhtme janë të detyrueshme të
auditohen, të paktën një here në vit.
Buxhetet (buxheti i RM, buxhetet e
njësive të qeverisjes vendore dhe
fondeve);
Shfrytëzuesit e Buxhetit të Republikës
së Maqedonisë;
Buxhetet e njësive të
qeverisjes vendore;
Ndërmarrjet shtetërore të themeluara
nga Republika e Maqedonisë
Partitë
politike të cilat financohen nga buxheti;
Subjektet e audituara që përfshihen
në
Programin
Vjetor
të
SAO s,
përzgjidhen në bazë të kritereve të
caktuara të tilla si madhësia, shuma e
fondeve publike të mbledhura, risqet
e menaxhimit, ose me kërkesë të
Parlamentit. Numri i përgjithshëm i
njësive
ekonomike,
të
cilat
i
nënshtrohen auditimit në të gjitha
nivelet, është rreth 2000.
Kuadri i metodologjisë
SAO kryen auditime financiare (rregullsinë)
dhe të performancës. Auditimi i qeverisë
kryhet në përputhje me dispozitat e SAO s,
standardet e INTOSAI t dhe IFAC it, Kodin e
Etikës së INTOSAI t, si dhe me legjislacionin
në fuqi të Republikës së Maqedonisë.
SAO ka krijuar Manualin e Auditimit
Financiar dhe të Performancës, të cilat
janë vazhdimisht në zhvillim, duke marrë
parasysh praktikat më të mira të
komuniteteve ndërkombëtare.
Publikimet
SAO paraqet në Kuvend një raport
vjetor mbi auditimet e kryera dhe
funksionimin e saj për vitin e kaluar, jo
më vonë se data 30 shtator. Ky raport
përfshin informacione mbi zbatimin
e
rekomandimeve,
mbi dobësitë
sistematike të identifikuara në kontrollet
e brendshme, si dhe raste të korrupsionit
raportuar nga Komisioni shtetëror Anti
Korrupsion. Në raport paraqiten edhe
raportet e auditimit për zbatimin e
Buxhetit të Republikës së Maqedonisë,
buxhetet e ministrive, si dhe fondet
dhe
ndërmarrjet
shtetërore
të
përcaktuara
me
ligj.
Raportet
e
auditimit që përmbajnë konstatime
për parregullsi të mëdha mund të
paraqiten në Parlament edhe para
paraqitjes së Raportit Vjetor. Këto
raporte vjetore, SAO i publikon edhe në
faqen e tij të internetit. Gjithashtu, SAO
publikon edhe buletinin e tij, i cili u
publikua për herë të parë në dhjetor
2005.
Audituesi
i
Përgjithshëm
i
Shtetit
informon
publikun
mbi
rezultatet e auditimit sipas rrethanave.
Financimi
Veprimtaria e SAO s financohet nga:

Profil
AUDITIMI PUBLIK
187
KLSH
Buxheti i Shtetit, (për përdoruesit e
buxhetit dhe përfituesit e fondeve të BE
së dhe fondet e tjera ndërkombëtare)
Tarifat nga subjektet e audituara, në
përputhje me Tarifat e SAO, miratuar nga
Parlamenti.
Struktura
SAO përbëhet nga 11 njësi organizative
dhe aktualisht ka 79 të punësuar.
Qëllimi i tij është të arrij në 125 të
punësuar, të cilët do të sigurojnë
performancë optimale në aktivitetin e tij.
Anëtarësimi
Zyra e Auditimit të Shtetit është anëtare
e:
INTOSAI t që nga data 29 Mars 2001;
EUROSAI t që nga data 31 Maj 2002,
Grupi i Punës për Auditimin e Mjedisit
(ËGEA), që nga Tetori
2002
Grupi i Punës për TI, që nga Dhjetori
2005.
Kontrolli i Lartë i Shtetit i Shqipërisë është
duke punuar për të realizuar së shpejti
një marrëveshje bashkëpunimi me Zyrën
e Auditimit të Shtetit të Maqedonisë, e
cila do të nënshkruhet në datën 24
qershor 2013
Përgatiti: Xhuljeta Çela Specialiste
në Drejtorine e marrdhënieve me
Jashtë dhe Publikun

Profil
AUDITIMI PUBLIK
189
KLSH
Profil
Institucione Supreme të Auditimit (SAI)
ZYRA E AUDITIMIT TË INSTITUCIONEVE TË BOSNJËS DHE
HERCEGOVINËS
Objektivat
Të sigurojë, me anë të auditimeve,
opinione
të
pavarura
për
ekzekutimin e buxhetit dhe të
pasqyrave
financiare,
si
dhe
përdorimin
dhe
menaxhimin
e
burimeve dhe pronave shtetërore
nga institucionet e B&H.
Zyra
njofton
institucionet
përkatëse dhe opinionin e gjerë
publik,
mbi
gjetjet
dhe
rekomandimet e auditimeve, me
anë të publikimeve të raporteve të
auditimit.
Zyra është një organizatë jo
politike
dhe
nuk
mund
të
mbështesë ose të bashkëpunojë
me ndonjë parti politike.
Kuadri Ligjor
Ligji për institucionet e auditimit të
Bosnjës dhe Hercegovinës
I. Dispozita të Përgjithshme
Neni 3
1.
Qëllimi kryesor i zyrës së
auditimit është që të sigurojë
mendime
të pavarura mbi
ekzekutimin
e
buxhetit
dhe
raportet
financiare,
si
dhe

AUDITIMI PUBLIK
Zyra e Auditimit të Institucioneve
të Bosnjës dhe Hercegovinës
190
Nr.4, Janar – Prill 2012
përdorimin
dhe
menaxhimin
e
burimeve dhe pronës shtetërore
nga Këshilli i Ministrave.
2.
Zyra e Auditimit informon
publikun
dhe
institucionet
përgjegjëse
për gjetjet dhe
rekomandimet nga publikimin në
kohë i raporteve
të auditimit dhe
me forma të tjera të informimit,
nëse këto janë të rëndësishme.
3. Zyra e Auditimit, është organizatë
jopolitike dhe nuk mbështet apo
krijon lidhje me asnjë parti politike.
Neni 11
(Korniza e Auditimit)
8. Sipas dispozitave të këtij ligji,
kompetencat
e
Zyrës
së
Auditimit zbatohen në të gjitha
institucionet publike të Bosnjës
dhe
Hercegovinës,
duke
përfshirë:
(a) Parlamentin
(b) Presidencën
(c) Këshillin e Ministrave dhe
institucionet e financuara
nga
qeveria
(d) fondet ekstra buxhetore që
mund të parashikohen nga ligji
9.
Kompetencat zbatohen si në
vijim:
(a) Fondet në formën e një kredie
ose të një granti, të cilat sigurohen
nga
agjencitë
dhe
organizatat
ndërkombëtare për një projekt të
caktuar apo institucion në Bosnjë
dhe Hercegovinë.
(b)
Fondet
e
siguruara
nga
buxheti
për
çdo
institucion,
organizate apo organ tjetër
(c) Çdo njësi, në të cilën shteti
zotëron më shumë se 50 për qind
të aksioneve.
(d) Të gjitha aktivitetet financiare,
administrative,
programet
dhe
projektet e menaxhuara nga një ose
disa institucione publike, duke
përfshirë edhe të ardhurat nga
shitja e pronave, privatizimit dhe
koncesionet
Neni 20
(Zyra e Auditimit)
1.
Zyra
e
Auditimit,
është
institucion
më
i
lartë
për
auditimet e institucioneve publike
të Bosnje dhe Hercegovinës, me seli
në Sarajevë.
2. Zyra e auditimit mund të
vendosë të ngrejë zyra rajonale kur
këto
janë
të
nevojshme
për
stabilitetin ekonomik të tyre.
3. Zyra për Auditim përbëhet nga:
Audituesi
i
Përgjithshëm,
deputetët, personeli i auditimit dhe
nëpunësit e zyrës.
Bashkëpunimi Ndërkombëtar
Bashkëpunimi
ndërkombëtar
i
Zyrës
së
Auditimit
të
Institucioneve të
Bosnjës& Hercegovinës praktikohet
nëpërmjet:
1) Anëtarësimit në bashkëpunime

Profil
AUDITIMI PUBLIK
191
KLSH
ndërkombëtare profesionale dhe
aktivitetet
brenda
këtyre
shoqatave. Zyra e Auditimit ka qenë
anëtare e
INTOSAI
t
(Organizata
Ndërkombëtare
e
Institucioneve
Supreme
të
Auditimit) qe nga viti 2001 dhe e
EUROSAI t (Organizata Europiane e
Institucioneve
Supreme
të
Auditimit) që nga viti 2002. Zyra
merr pjesë
në aktivitetet
e
këtyre organizatave ( kongrese,
programe
trajnimi,
aktivitetet kërkimore,
etj), të cilat synojnë përmirësimin
e
praktikave
të
auditimit
në
sektorin publik dhe nxitjen e
koordinimit midis institucioneve
shtetërore të auditimit;
2)
Zyra
e
Auditimit
zhvillon
bashkëpunime
të
suksesshme
dypalëshe me SAI t e tjerë në
formën
e
seminareve
të
përbashkëta,vizitave,
shkëmbimeve, përvojave, aftësive
dhe informacionit.
3)
Një
aspekt
shumë
i
rëndësishëm
i
bashkëpunimit
ndërkombëtar
të
Zyrës
së
Auditimit është bashkëpunimi me
Gjykatën
Europiane
të
Audituesëve
(ECA).
Zyra
e
Auditimit
të
institucioneve
të
B&H, së bashku me SAI t
e
Shqipërisë, Malit të Zi, Kroacisë,
Maqedonisë
dhe
Turqisë,
ka
përfaqësuesit e saj në Komitetin e
Oficerëve dhe rrjetin e vendeve
kandidate
dhe
kandidate
potenciale të BE së dhe merr pjesë
në mënyrë aktive në grupet e tyre
të punës.
4) Përveç bashkëpunimit me SAI t e
tjera dhe organizatat profesionale,
Zyra e Auditimit krijon dhe mban
kontakte
të
vazhdueshme
me
institucionet e tjera ndërkombëtare
të tilla si: Banka Botërore, USAID,
SIGMA, GRECO, etj.
Kontrolli
i
Lartë
i
Shtetit
i
Shqipërisë
do
të
vendosë
marrëdhënie bashkëpunimi gjatë
vitit 2013 me këtë SAI të rajonit.
Përgatiti: Xhuljeta Çela Specialiste
në Drejtorine e marrdhënieve me
Jashtë dhe Publikun

193
Nr.4, Janar – Prill 2012
CONTENT
Title
AUTHOR
PAGE
Editorial: The Al SAI Performance in 2012,
towards a modern public audit institution
Dr. Bujar Leskaj
The Role of Supreme Audit Institutions in
developing Public Financial Management
Speech by TCA President, As. Prof.
Dr. Recai AKYEL in the IV th
EUROSAI/ARABOSAI Conference
INTOSAI
22nd Symposium
Audit and Counselling by Supreme Audit
Institutions: Opportunities and Risks.
Dr.Josef Moser, Secretary General
of INTOSAI
Responsibilities of Supreme Public
Authorities arising from challenges of UN
General Assembly Resolution, A/66/209,
22 december 2011
Speech by Vice/President of NIK,
Mr. Wojciech Kutyla in the IV
EUROSAI/ARABOSAI Conference
Optimization of the dynamic resources
a national policy pillar
Academician Prof.Dr. Skënder
Osmani
Faculty of Geology Mine
Polytechnic University
Professional education, an ongoing
necessity
Prof. Dr. Jorgji Bollano, Chairman
of National Accounting Council
Prof. As.Dr. Hysen Çela
Chairman of IEKA’s Executive
Board
"Issues of Contracting and Procurement of
Social Services for Non Profit
Organizations."
Academician Prof.Dr. Aurela
Anastasi
Faculty of Law
University of Tirana
Analysis of Financial Statements
Prof. Dr. Halit Xhafa
Member of BoA’s Supervisory
Board

194
Nr.4, Janar – Prill 2012
Accounting for concession agreements 
under international accounting standards 
for the public sector 
Prof. As.Dr. Hysen Çela
Chairman of IEKA’s Executive
Board
Acca. Kleidi Kodra
“Price Waterhouse and Coopers”,
Albania
Cost Benefit Analysis in the public
investments evaluation
Prof.As.Dr. Manjola Naço
Msc. Blerta Zilja
University of Tirana
Faculty of Economy
Governance Integrity and SAI
Fatos Çoçoli
Irena Islami
Al SAI
Making SAI’s Twinning Projects successful
Practice Guide
Interviewing : An essential communication
skill for SAI’s auditors
International Journal of
Government Auditing, Nicholas M.
Zacchea
The Role of SAI in maintaining financial
stability
INTOSAI Journal
Events and activities of AL SAI during
January– April 2013
INFO
INTOSAI
The 63rd meeting of the INTOSAI
Governing Board
INFO
Court of Accounts of France
Profile
Bulgarian National Audit Office
Profile
State Audit Office of the Former
Yugoslavian Republic of Macedonia
Profile
Audit Office of the Institutions of BIH
Profile

PUBLIC AUDIT
195
THE AL SAI PERFORMANCE IN 2012
TOWARDS A MODERN PUBLIC AUDIT
INSTITUTION
by Dr. BUJAR LESKAJ*
As a Supreme Audit Institution (SAI), we
have many stakeholders who support
us in the fulfillment of our mission. We
have the citizens, the Parliament, the
audited entities, the Government and
the civil society organizations. The
stakeholders’ confidence and trust in us
as a SAI is fundamental for the
implementation
of
our
recommendations and the safeguard of
public interest in the use of public
money. Therefore, it is crucial that our
work as SAI be professional, reliable
and useful to stakeholders, primarily to
the
Parliament
as
the
supreme
legislative body of the country.
Our Annual Performance Report for
2012 is a direct response to the
Parliament,
and
also
a
full
and
accountable
response
to
other
stakeholders’
expectations.
In
particular, this Report focuses on our
findings and recommendations, as well
as on the methods that I, as AL SAI
Chairman and the other managers of
SAI have implemented to better use our
human and financial resources, which
are entrusted to us to carry out our
mission as SAI. It summarizes the
results
achieved
during
2012,
by
comparing them with the results of the
previous budgetary year 2011.
The more deepened strategic objectives
create new opportunities for us as SAI
and for our main stakeholders as well,
the legislature and the executive. The
amendments adopted in recent years in
country’s legal framework for the public
financial management bring a strong
commitment to use public money with
economy, effectiveness and efficiency
and to deliver the proper services to
citizens.
The
audit
of
the
implementation
of
this
new
legal
framework
in
a
transparent
and
accountable manner is a challenge for
us and we take it with full dedication,
energy and confidence.
As we all know, independence is a
prerequisite for a good public external
audit. A new legal framework for AL
SAI, among others, respecting also the
requirements of the new internal public
The stakeholders’ confidence and trust in us as a SAI is fundamental for the
implementation of our recommendations and the safeguard of public interest in
the use of public money. Therefore, it is crucial that our work as SAI be
professional, reliable and useful to stakeholders, primarily to the Parliament as the
supreme legislative body of the country.

PUBLIC A
196
No.4
financial
already
Parliamen
the years
framewo
accordan
internatio
properly
be billed
approach
work, as
current a
us in th
INTOSAI’s
Omnibus
On my op
used all t
you, to i
with aud
and reco
steadily in
We
hop
contribut
accounta
Parliamen
of audits
irreplacea
AUDIT
4, January – A
managemen
been
subm
nt. One of my
s to come, is t
rk, which has
ce
wit
onally recogn
implemented
d by the
h will be highl
well as in the
and new partn
he future, o
s motto "Ex
prodest".
pinion we can
he financial m
increase qual
it. The impac
ommendation
ncreasing.
pe
that
th
te not only t
bility, but a
nt's awarenes
carried out b
able and dete
April, 2013
t legislation
mitted
to
y top priorities
o ensure that
s been drafte
th
INTO
ized standard
d, if it is goin
Parliament.
y reflected in
agreements
ners who will
on the basis
xperentia mu
say that we h
means provide
ity and cove
ct of our find
s on auditee
his
Report
o strengthen
lso to raise
ss on the ben
by AL SAI and
errent role aga
towar
has
the
s, for
t this
ed in
OSAI
ds, is
g to
This
n our
with
help
s of
utua
have
ed by
rage
dings
es is
will
our
the
efits
d the
ainst
corr
insti
Ove
impl
Parl
Parl
2012
of St
finan
inter
obje
high
We
it, b
year
com
Thes
cent
dire
12
prog
from
regis
and
insti
The Al SA
rds a modern
uption and fi
itution plays.
r the past yea
lement the
iament
ex
iament's Res
2 that "AL SA
tate Budget fu
nced
by
th
rnational fina
ectivity, profes
h efficiency".
believe that w
y performing
r, out of 1
mpleting 158 a
se audits we
tral institutio
ctories, tax a
joint stock
grams, 11 unit
m foreign ass
stration and
8
enviro
itutions.
AI performanc
public audit in
nancial fraud
ar, we have w
recommend
xpressed
i
olution of A
AI should audi
unds and proj
he
EU
and
ancial institut
ssionalism, qu
we have imp
177 audits d
153 planned
udits
ere conducte
ns, 64 local
nd customs b
companies a
ts and project
sistance, 11
administrati
onmental
p
ce in 2012
nstitution
that the
worked to
ation of
n
the
April 26
th
,
it the use
ject funds
by
the
ions with
uality and
lemented
uring last
and by
ed in 40
units, 12
branches,
and joint
ts funded
property
ion units
protection

ALSAI
Transpare
two main
in
the
responsib
contribut
and acc
managem
been the
audits. Th
has been
professio
audits an
order to
As an e
have tri
standards
ency and acco
n principles of
public
se
bility as a S
tion we give
countability o
ment. This c
e focus of al
he most impo
to provide an
onal and qua
nd to preserv
be guided by
external audit
ed to stick
s and at the sa
ountability are
good governa
ector
and
SAI stays at
to transpare
of public fu
contribution
ll our perfor
ortant issue fo
nd maintain a
ality level in
ve this quality
y good examp
t institution,
to the qu
ame time, our
e the
ance
our
the
ency
unds
has
med
or us
high
the
y, in
ples.
we
ality
r
audi
fully
prof
of p
Duri
(aud
audi
foun
viola
expe
entit
unit
Stat