Auditorlik faoliyati to’g’risida

Xulosa

1. Axloq kodeksi aholining professionallardan kutish huquqiga ega bo‘lgan xulq-atvor turini belgilaydi va shu bilan aholining ko‘rsatilayotgan professional xizmatlar sifatiga ishonchini mustahkamlaydi.
2. Auditor o'z kasbiy majburiyatlarini bajarishda umume'tirof etilgan axloqiy me'yorlar va qoidalarga rioya qilishi, moliyaviy hisobotdan barcha foydalanuvchilarning jamoat manfaatlarini hisobga olishi, mijozning qonuniy va adolatli asoslarda yuzaga kelgan manfaatlarini himoya qilishi shart.
3. 307-FZ qonuni auditorlik faoliyatini amalga oshirish va yillik malaka oshirish huquqini sertifikatlash zarurligini belgilaydi.
Auditorlik kasbi o‘zi haqidagi ma’lumotlar Auditorlik tashkilotlarining reyestriga kiritilgan sanadan e’tiboran auditorlik faoliyatini amalga oshirishga haqlidir.
Auditorlik kasbi o‘z faoliyatini amalga oshirishda mustaqildir.
Auditorlik kasbi vazirliklar, davlat qo‘mitalari, idoralar hamda boshqa davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari tomonidan tashkil etilishi mumkin emas.
Auditorlik tashkilotlariga tadbirkorlik faoliyatining ushbu Qonun 32 va 33-moddalarida nazarda tutilgan turlaridan tashqari boshqa faoliyat turlari bilan shug‘ullanish taqiqlanadi.
Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining mansabdor shaxslari, shuningdek qonunchilikka muvofiq tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanishi taqiqlanadigan boshqa shaxslar auditorlik kasbining muassislari bo‘lishi mumkin emas.
Auditorlik kasbi, basharti quyidagi majburiy shartlarga rioya etsa, qonunchilikda nazarda tutilgan istalgan tashkiliy-huquqiy shaklda, bundan aksiyadorlik jamiyati mustasno, tashkil etilishi va o‘z faoliyatini amalga oshirishi mumkin:
auditorlik kasbi o‘zi uchun asosiy ish joyi bo‘lgan auditorlarning eng kam soni shtatdagi kamida to‘rt nafar auditordan iborat bo‘ladi;
auditorlik kasbining ustav fondi (ustav kapitali) auditorlik kasbi o‘z faoliyatini amalga oshirishda bevosita foydalanadigan mol-mulkdan, shu jumladan pul mablag‘laridan shakllantiriladi;
ustav fondidagi (ustav kapitalidagi) auditorlarga (auditorga) tegishli bo‘lgan ulush kamida ellik bir foizni tashkil etishi kerak (bundan auditorlik kasbi — chet el auditorlik kasbining filiali yoki shu’ba xo‘jalik jamiyati tashkil etilgan hollar mustasno);
auditorlik kasbiga faqat o‘zi uchun mazkur auditorlik kasbi asosiy ish joyi bo‘lgan auditor rahbar bo‘lishi kerak.
Auditorlik kasbi boshqa auditorlik kasbining muassisi (ishtirokchisi) bo‘lishi mumkin emas.
Ushbu moddaning oltinchi qismi talablariga muvofiq bo‘lmagan taqdirda auditorlik kasbi nomuvofiqlik yuzaga kelgan kundan e’tiboran besh kun muddatda vakolatli davlat organini bu haqda yozma yoki elektron shaklda xabardor qiladi va yuzaga kelgan nomuvofiqlikni ko‘rsatib o‘tilgan sanadan e’tiboran uch oydan ko‘p bo‘lmagan muddatda bartaraf etishi yoxud auditorlik faoliyatini tugatish to‘g‘risida qaror qabul qilishi shart. Ushbu moddaning oltinchi qismi talablariga nomuvofiqlik bartaraf etilguniga qadar auditorlik kasbi tomonidan auditorlik tekshiruvlari o‘tkazish taqiqlanadi.
Auditorlik kasbining filiali tashkil etilganda filial rahbari auditor bo‘lishi kerak.
Auditorlik kasbining firma nomida “auditorlik kasbi” degan so‘z birikmasi bo‘lishi va bu nom boshqa auditorlik tashkilotlarining firma nomlari bilan adashtirib yuborish darajasida bir xil yoki ularga o‘xshash bo‘lgan belgilarni o‘z ichiga olmasligi kerak.
O‘zi haqidagi ma’lumotlar Tadbirkorlik subyektlarining yagona davlat reyestriga kiritilgan sanadan e’tiboran uch oy davomida u to‘g‘risidagi ma’lumotlar Auditorlik tashkilotlarining reyestriga kiritilmagan tijorat kasbi o‘z nomida “auditorlik kasbi” degan so‘z birikmasidan foydalanishga haqli emas.
Auditorlik kasbi Auditorlik tashkilotlarining reyestridan chiqarilgan taqdirda, auditorlik faoliyatini amalga oshirishga va firma nomida “auditorlik kasbi” degan so‘z birikmasidan foydalanishga yo‘l qo‘yilmaydi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Туйчиев А., Кузиев И., Авлокулов А., Шеримбетов И., Авазов И. Аудит. Дарслик-Т.: “Iqtisod-Moliya”, 2019 й. – 530 б.
   
2. 
   Кузиев И., Туйчиев А., Хожиев М., Якубов М. Внутренний аудит. “IQTISOD-MOLIYA”, 2019 г. – 421 стр.”
   
3. 
   Хамдамов Б., Илхомов Ш., Каримов Н., Машарипов О., Хожиев М. Амалий аудит. Дарслик-Т.: “Iqtisod-Moliya”, 2021й. – 360 б.
   
4. 
   Хамдамов Б.К. Аудит халқаро стандатлари: Дарслик -Т.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2020 й. – 290 б.
   

1. 
   O’zbekiston Respublikasi «Auditorlik faoliyati to’g’risida»gi Qonuni (yangi tahriri). 2021 yil 25 fevral. O’RQ-677-son.
   
2. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 4 avgustdagi qarori. «Auditorlarni sertifikatlashtirish tizimini takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi PQ-5210-son Qarori. http://lex.uz
   
3. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 24 fevraldagi qarori «Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga o‘tish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi PQ-4611 son Qarori. http://lex.uz
   
4. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 19 sentyabrdagi “O’zbekiston Respublikasida auditorlik faoliyatini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PQ-3946-son Qarori. http://lex.uz
   
5. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 17-yanvardagi “2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha harakatlar strategiyasini" faol investitsiyalar va ijtimoiy rivojlanish yili"da amalga oshirishga oid davlat dasturi to’g’risida”gi PF-5635-sonli Farmoni. https://nrm.uz
   
6. 
   O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 12 maydagi 274-sonli «Auditorlik tashkilotlari faoliyatining huquqiy asoslarini yanada takomillashtirishni ta’minlash bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida»gi Qarori. http://lex.uz
   
7. 
   O’zbekiston Respublikasi moliya vazirining 2018 yil 21 dekabrdagi “Auditor malaka sertifikatini berish tartibi to’g’risidagi nizomni tasdiqlash xaqida”gi 3105 sonli buyrug’i. http://lex.uz
   
8. 
   Audit va sifat nazoratining xalqaro standartlari. 2012. 1 qism, 3-jild. -T.: O’BAMA, 2014.-1049 b.
   
9. 
   “O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha harakatlar strategiyasi to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli Farmoni.
   
10. 
    Arens A., Lobbek Dj. Audit. Per. s angl. pod red. Ya.V. Sokolova. - M.: Finansi i statistika, 2013. -560s.
    
11. 
    Sheremet A.D., Suyts V.P. Audit. Uchebnik.- M.: INFRA-M, 2009. -456 s.
    
12. 
    http://www. gov.uz. (O‘zbekiston Respublikasi hukumat portali)
    
13. 
    http://www.mf.uz (O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi).
    
14. 
    http://www. ziyonet.uz (Axborot ta’lim tarmog‘i)
    
15. 
    http://www. lex.uz (O‘z. Resp. qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi).
    
16. 
    https://www.mf.uz (O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining rasmiy sayti).
    
17. 
    https://www.naab.uz (O’zbekiston Respublikasi Buxgalterlar va auditorlar milliy asosiatsiyasining rasmiy sayti)
    
18. 
    https://www.stat.uz (O’zbekiston Respublikasi Statistika qumitasining rasmiy sayti)
    
19. 
    https://www.uzaudit.uz. (O’zbekiston Respublikasi Auditorlar palatasining rasmiy sayti)
    

1^ Ушбу жадвал норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар асосида муаллифлар томонидан ишлаб чиқилган.

2^ Ўзбекистон Республикаси Президентининг “2011-2015 йилларда республика молия-банк тизимини янада ислоҳ қилиш ва барқарорлигини ошириш ҳамда юқори халқаро рейтинг кўрсаткичларига эришишнинг устувор йўналишлари тўғрисида” 2010 йил 26 ноябрдаги ПҚ-1438 сонли Қарори. //Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2010 й., 48-сон, 442-модда.

3^ Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Акциядорлик жамияларида замонавий корпоратив бошқарув услубларини жорий этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 2015 йил 24 апрелдаги №ПФ-4720-сонли Фармони.// Қонунлар тўплами, 17-сон, 204-модда.