Avtomatik (AT) va avtomatlashtirilgan boshqarish (abt) tizimlarning asosiy farqi?

---

​

Avtomatik (AT) va avtomatlashtirilgan boshqarish (ABT) tizimlarning asosiy farqi? 

A.  ABTda boshqarishdan oldin hisoblar o’tkaziladi;  

B.  farqi yo‘q;  

C.  ABT sekinroq  ishlaydi;  

D.  AT anig‘rok ishlaydi. 

 ANSWER: A 

 

Boshqarish tizimlarnining dinamik xususiyatlari nechta xil bo‘lishi mumkin? 

A.  3;   

B.  4;   

C.  5;   

D.   2. 

ANSWER: A 

 

Sanoat korxonalarda birinchi raxbar sifatiga quyidagi raxbariyat xodimlari kiradi? 

A.  direktor, bosh muxandis;  

B.  Direktor, direktor muovini, bosh muxandis;  

C.  Direktor, direktor muovini, bosh muxandis, bosh hisobchi;  

D.   Direktor, bosh muxandis, bosh hisobchi. 

ANSWER: A 

 

Blokli IESda bitta 300 – 800 MVt blok avtomatlashtirilgan boshqaruvi tizimini ishlatish uchun 

nechta datchiklar soni ishlatiladi? 

A.  300-500 gacha; 

 

B.  600-800 gacha; 

 

C.  1000-1300 gacha;   

D.   1500-2000 gacha. 

ANSWER: D 

 

Elektr sistemasida chastotaning ortishi bilan unda iste'mol qilinuvchi aktiv quvvat qanday 

o‘zgaradi? 

A.  Kamayadi; 

B.  Ortadi; 

C.  o‘zgarmaydi;  

D.   Avvalo kamayib so‘ngra ortadi. 

ANSWER: B 

 

Elektr sistemasida chastotaning kamayishi bilan iste'mol qilinuvchi quvvat qanday o’zgaradi? 

A.  Kamayadi; 

B.  Ortadi; 

C.  uzgarmaydi;  

D.   Avvalo kamayib sungra ortadi. 

ANSWER: A 

---

 

Xozirgi davrda qoidaga muvofiq normal sharoitlarda chastotaning qanday miqdorgacha 

oshishiga ruxsat etiladi? 

A.  ±5% gacha;   

B.  ±0,4 Gs gacha;   

C.  ±10% gacha;   

D.   ±0,2 Gs gacha. 

ANSWER: D 

 

Yuklama ulangan tugunda kuchlanishning ortishi bilan iste'mol qilinayotgan quvvat qanday 

uzgaradi? 

A.  Iste'mol qilinayotgan quvvat uzgarmaydi; 

B.  Iste'mol qilinayotgan quvvat ortadi; 

C.  Iste'mol qilinayotgan quvvat kamayadi; 

D.   Iste'mol qilinayotgan quvvat kuchlanishga teskari proporsional ravishda uzgaradi. 

ANSWER: B 

 

Yuklama ulangan tugunda kuchlanishning kamayishi bilan iste'mol qilinayotgan quvvat qanday 

uzgaradi? 

A.  Iste'mol qilinayotgan quvvat uzgarmaydi; 

B.  Iste'mol qilinayotgan quvvat ortadi; 

C.  Iste'mol qilinayotgan quvvat kamayadi; 

D.   Iste'mol qilinayotgan quvvat kuchlanishga teskari proporsional ravishda uzgaradi. 

ANSWER: C 

 

Elektr tarmoqlarida isrof buluvchi umumiy reaktiv quvvatning taxminan qanday qismi turli 

kuchlanishlarda ishlovchi transformatorlar hissasiga tug‘ri keladi? 

A.  20-30%;   

B.  55-60%;   

C.  30-40%;   

 D.   70-75%. 

ANSWER: D 

 

Elektr tarmoqda kuchlanishni rostlash maqsadlarida generator chiqishidagi kuchlanishni uning 

nominal qiymatiga nisbatan, qoidaga muvofiq, qancha miqdorgacha uzgartirish mumkin? 

A. ±1%;   

B.  ±2,5%;   

C.  ±3%;   

D.   ±5% . 

ANSWER: D 

 

Liniyaning buylama qismidagi quvvat isrofi shu qismda oqayotgan tula quvvatga qanday bog‘lik? 

A.  bog‘liq emas; 

---

B.  tug‘ri proporsional; 

C.  teskari proporsional; 

D.   kvadratiga tug‘ri proporsional. 

ANSWER: D 

 

Liniyaning buylama qismida isrof buluvchi quvvat uning kuchlanishiga qanday bog‘lik? 

A.  bog‘lik emas; 

B.  tug‘ri proporsional; 

C.  teskari proporsional; 

D.   kvadratiga teskari proporsional. 

ANSWER: D 

 

Transformatorning o’zagidagi isrof uning kuchlanishiga qanday bog‘liq? 

A.  kvadratiga tug‘ri proporsional; 

B.  tug‘ri proporsional; 

C.  teskari proporsional; 

D.   kvadratiga teskari proporsional. 

ANSWER: A 

 

IESlarning asosiy tavsiflaridan biri? 

A.  Yoqilgi sarfini nisbiy usish; 

B.  Yoqilgi bilan foydalanish; 

C.  Yoqilgi isroflarini aniqlash; 

D.   Yokilg’ini tejash. 

ANSWER: A 

 

IES 300 MVtli blokni ishga tushirish uchun qancha tonna shartli yoqilg‘i (tshyo) sarflanadi? 

A.  20-30 tshyo;   

B.  55-60 tshyo;   

C.  30-40 tshyo;   

D.   90-95 tshyo. 

ANSWER: B 

 

IESni 300 MVtli blokni ikki sutka ishlamaganidan  keyin ishga tushirish uchun qancha vaqt 

sarflanadi? 

A.  9 - 10 soat;   

B.  5 - 6 soat;   

C.  20 - 23 soat;   

D.   15 – 17 soat. 

ANSWER: B 

 

Gidroelektr stansiyani ABTda eng kup axborot qaysi GES qismidan olinadi? 

A.  Tug‘on va boshqa gidroinshootlaridan;  

---

B.  GES binosidan;   

C.  Yuqori b'ef tomonidan;  

D.   Pastki b'ef tomonidan. 

ANSWER: B 

 

ABTdagi axborotni xatoliklardan tekshirish uchun nechta asosiy uslublar mavjud? 

A.  2;   

B.  3;   

C.  4;   

D.   5. 

ANSWER: B 

 

ABT markazlashgan va ierarxik strukturalarining farqi? 

A.  Markazlashgan - bu pog‘nali struktura;   

B.  Ierarxik – bu pog‘onali struktura;   

C.  Markazlashgan – bu murakkab struktura;   

D.   Ierarxik – bu sodda struktura. 

ANSWER: B 

 

ABTni asboblarni standartlash uchun ularning chiqishida o’zgarmas tokning o’zgarish 

me'yorlari? 

 

A.  Tok me'yori: I = 0 – 50 mA yoki kuchlanish me'yori: U= 0 – 5 mV;  

B.  Tok me'yori: I = 0 – 100 mA yoki kuchlanish me'yori: U= 0 – 50 mV; 

C.  Tok me'yori: I = 50 – 100 mA yoki kuchlanish me'yori: U= 0 – 1 V; 

D.   Tok me'yori: I = 0 – 5A yoki kuchlanish me'yori: U= 0 – 100 V. 

ANSWER: A 

 

Nima uchun ABT xozirgi davrda xamma korxonalarda va jarayonlarida ishlatiladi? 

A.  ishchi – xodimlar soni kamaytiriladi; 

B.  texnologik jaryonini optimal ravishda boshqarish mumkin; 

C.  havfsizlik oshiriladi; 

D.   Jaraenning ishonchilik kupayadi. 

ANSWER: B 

 

Energotizimda reaktiv quvvat manbalari (xatoni kursating)? 

A.  Sinxron generatorlar; 

B.  Sinxron komensatorlar; 

C.  Avtotransformatorlar; 

D.   Statik kondensatorlar.  

ANSWER: C 

 

Energotizimda aktiv quvvat manbalari (xatoni kursating)? 

---

A.  sinxron generatorlar; 

B.  Sinxron komensatorlar; 

C.  Asinxron generatorlar; 

D.   Statik kondensatorlar.  

ANSWER: B 

 

ABT aloqa kanallari sifatida qanday vositalar ishlatiladi? 

 

A.  radio va telekanallar; 

B.  modemlar; 

C.  simli va simsiz liniyalar; 

D.   telefonlar. 

ANSWER: C 

 

ABT tizimlarida kommutator asbob ishlatiladi. Kommutatorning asosiy vazifasi? 

A.  EHMga axborot kiritish; 

B.  EHMdan axborotni chiqarsh; 

C.  Hamma datchiklarga ketma-ketlik tartibda ulanib signallarini olish; 

D.   Ijro etish mexanizmlarni bir-biriga ulash. 

ANSWER: C 

 

Raqamli va analogli signallarining farqi? 

A.  farqi yuq; 

B.  Analogli signal raqamli signalga nisbatan – uzluksiz;  

C.  Raqamli signal uzluksiz; 

D.   Analogli signal – diskret signali. 

ANSWER: B 

 

Elektr energetika tizimlarda kuchlanishni xar xil yullari bilan rostlash mumkin (notug‘ri yulini 

ko’rsating)? 

A.  generatorlarning quzg‘atish tizimlari orqali; 

B.  chastotani uzgartirib; 

C.  transformatorlar orqali; 

D.   tizimning sxemasini o’zgartirib. 

ANSWER: B 

 

Qaysi tenglama maqsad funksiyalari qatoriga kirmaydi? 

A.    V = ∑V = min;   

B.    Q = ∑Q = max;   

C.  R = U*I;   

D.     ∑U = opt. 

ANSWER: C 

 

---

GESlarni ishlatish tavsiflari (xatoni toping) ? 

A.  Universal tavsif H=φ(P)  

B.  Sarf tavsifi Q=φ1(P) 

C.  Suv sarfining nisbiy usishi tavsifi dQ/dP=q= φ2(P)  

D.   Boshqarish tavsifi K= φ3(P) 

ANSWER: D 

  

Tavsiflarning EXM xotirasida saklanishi usullari orasida eng foydalanilayotgan usul? 

A.  analitik kurinishida; 

B.  tenglama kurinishida;  

B.  chizma (grafikA.  kurinishida  

D.   jadval kurinishida  

ANSWER: D 

 

IESlarda axborot manbalari (xatosini belgilang)? 

A.  yokilgi ta'minlash bulimi ;  

B.  kozon kurilmasi;  

C.  elektr energiya taksimlash kurilmasi;  

D.   gidroinshoat bulimi 

ANSWER: D 

 

Elektr stansiya va elektr tizim xolatlarini optimallashi asosiy masalalar (xatosini aniqlang)? 

 

A.  ishchi kurilmalar tarkibini tanlash; 

B.  Aktiv RΣ va reaktiv QΣ quvvatlarni optimal taksimlash;  

C.  Chastota f va U kuchlanishni optimal rostlash;  

D.   Qiska tutashuv toklarni ӽisoblash.  

ANSWER: D 

 

Nima uchun elektr energetika tizimlarida aktiv generatsiya va iste'mol quvvatlari biri-biriga teng 

bulishi shart (balans)? 

A.  EETda chastota uzgaradi; 

B.  EETda kuchlanishlar uzgaradi; 

C.  EETda transformator rejalar uzgaradi; 

D.   EETda isroflar kupayadi. 

ANSWER: A 

 

39. Ikkita IESni orasidagi taqsimlash ifodasi   qanday shartini kursatadi? 

A.  optimal taqsimlash  sharti; 

B.  quvvat balansini kursatadi; 

C.  yoqilgi sarfi balansini kursatadi; 

D.   texnologik taqsimlanish sharti. 

ANSWER: A 

---

 

Lagranj optimallash usuli qanday cheklashlarini xisobga olish mumkin? 

A.  Teng cheklash; 

B.  Tengsiz cheklash; 

C.  Teng va tengsiz cheklashlarini; 

D.   cheklashlarni xisobga olmaydi. 

ANSWER: A 

 

Langranj funksiyasiga qanday qismlar kiradi? 

A.  Maqsad funksiyasi; 

B.  Maqsad va teng cheklash funksiyalari; 

C.  teng va tengsiz cheklash funksiyalari; 

D.   Maqsad va tengsiz cheklash funksiyalari. 

ANSWER: B 

 

Elektr stansiya va tizimlar rejimlarini optimallashda jarima funksiyalar usuli qachon ishlatiladi? 

A.  teng cheklash funksiyalarini xisobga olish uchun; 

B.  tengsiz cheklash funksiyalarini xisobga olish uchun; 

C.  teng va tengsiz cheklash funksiyalarini xisobga olish uchun; 

D.   xisob tartibini buzmas uchun. 

ANSWER: B 

 

O‘zbekiston energetika tizimini dispetcherlik boshqaruv organning nomi? 

A.  Milliy dispetcherlik markazi; 

B.  Koordinasion dispetcherlik markazi; 

C.  DAK «O‘zbekenergo»ning dispetcherlik markazi; 

D.   O‘zbekiston energetika tizimi dispetcherlik markazi. 

ANSWER: A 

 

44. EET optimallashda isroflarni xisobga olinsa yoqilgi sarfini qanday darajaga kamaytirish 

mumkin? 

A.  1 – 1,5 %;   

B.  3 – 5 %;   

C.  9 – 10 %;   

D.   13 – 15 %. 

ANSWER: B 

 

45. EETda defisit rejim qachon paydo buladi? 

A.  Generatsiya va iste'mol quvvatlar orasida balans bulmasa; 

B.  Aktiv va reaktiv generatsiya quvvatlar iste'molchilar talabiga yetishmasa; 

C.  EETda chastota darajasi kupaysa; 

D.   EET tugunlarida kuchlanish darajasi kamayganda. 

ANSWER: B 

---

Gidroissiqlik energetika tizimini optimallashda, GES suv sarfi va IES yoqilgi sarflari bir- biri bilan 

qanday solishtiriladi? 

A.  Lagranj koeffisient-kupaytirgich (μ) orqali; 

B.  Suv sarfi (Q) orqali; 

C.  Yoqilgi sarfi (B)  orkali; 

D.   Jarima usul orqali. 

ANSWER: A 

 

47. Energotizim yuklamasini elektr stasiyalar orasida optimal taqsimlash sharti (mezoni) 

qanday? 

A.  GESlarda suv sarfini kamaytirish; 

B.  IESlarda yoqilgi sarfini kamaytirish; 

C.  IESlarda sarflangan yoqilgi narxini optimallash; 

D.   Elektr tarmoqlarda isroflarni kamaytirish. 

ANSWER: C 

 

48. Markaziy Osiyo birlashtirilgan energotizimning dispetcherlik xizmati? 

A.  Koordinasion dispetcherlik markazi «Energiya»; 

B.  Kooperasion dispetcherlik energetika markazi; 

C.  Umumlashtirilgan dispetcherlik markazi; 

D.   Mustaqil dispetcherlik energetika markazi. 

ANSWER: A 

 

Ierarxik ABTni strukturasida boshqarish vaqt qanday faktorlarga bogliq? 

A.  pog‘onalar soniga; 

B.  datchiklar soniga; 

C.  aloqa kanallari soniga; 

D.   pog‘onalar, datchiklar sonlariga va kommutator ishlashi tezligiga. 

ANSWER: D