Автомобил йўллари хақида умумий тушунчалар режа


Автомобил йуллари тармоги


Download 45.86 Kb.
bet2/3
Sana26.01.2023
Hajmi45.86 Kb.
#1128987
1   2   3
Bog'liq
1 АВТОМОБИЛ ЙЎЛЛАРИ ХАҚИДА УМУМИЙ ТУШУНЧАЛАР

Автомобил йуллари тармоги
Ахоли яшайдиган жойларни, саноат марказларини, корхоналарни ва кишлок хужалик худудларини узаро ва бошка турдаги транспортнинг ортиш тушириш - пункглари билан богловчи йуллар автомобил йуллари тармогини ташкил этади. Ташиладиган юклар бу тармокда турли хажмдаги юк окимларини хосил килади.
Энг макбул тузилган автомобил йуллари авваламбор юк ва йуловчилар ташиладиган асосий йуналишларга мос келиши керак. Мамлакатнинг асосий иктисодий хУДУДлари ва мухим марказлари билан алока ци-тиш учун мулжалланган давлат ахамиятидаги такомиллаштирилган магистрал автомобил йуллари тармоги асосий йул тармоги деб хисобланади. Автомобил магистраллари тормогини режалаштиришда давлатлараро маъмурий, маданий ва хужалик алоцаларини ва мамлакатнинг мудофаа эхтиёжларини таъминлаш мухим ахамият касб этади.
Умумий тармок йуллари ва идораларга тегишли йуллар булади, идора йулларига саноат корхоналарининг йуллари, жамоа хужаликларининг ички хужатик йуллари киради. Йул лойихалашнинг умумий тамойилларига риоя килинганда бу йул турларидан хар бири уз хусусиятларига эга булиб, булар транспорт воситаларини ва ташиладиган юкларни хисобга олади.
Автомобил йулларида харакатланувчи транспорт воситалари
Замонавий автомобил йуллари транспорт воситаларининг асосий тури-автомобилларни купрок утказишга мулжалланган. Йул копламини бузувчи занжирли машиналар ва камдан-кам ишлатиладиган от-аравалар параллел утадиган тупрок йуллардан ёки махсус кур ил тан трактор йулларидан юриши керак. Шунинг учун автомобил йулларида харакатланувчи асосий воситалар турли хил автомобиллар - автобуслар, енгил ва юк автомобиллари, автопоездлардан иборат. К,ишлок хужалик худулларидаги йулларда бир неча тиркамали трактор поездлари харакатланиши мумкин. Резина шинали мотоцикллар ва кишлок хужалик машиналарининг юришига йул куйилади.
Хар кдндай мухандислик иншооти каби йул хам, уни лойихалашда мулжалланган турдаги ва микдордаги юкни утказишни таъминлаши мумкин. Автомобилсозлик саноати тараккий этиб, автомобил турларини узлуксиз такомиллаштирмокда ва узгартирмокда. Автомобилларнинг юк кутариш кучини ошириш ва автопоездлардан кенг фойдаланиш доимий анъана булиб колган.
Хар кайси йул унлаб йиллар хизмат килади ва шунинг учун бу йуллардан келажакда юрадиган автомобилларни курсаткичларини аник билиш кийин. Айни бир вактда йулни бир неча йил олдинга хисобланган ортикча мустахкамлик захираси билан куриш икдисодий жихатдан максадга номувофикдир. Шунинг учун автомобил габаритларига ва улардан тушадиган огирликларга стандартлар ипитаб чикарилади. Автомобил саноати бу стандартларга риоя килиши ва автомобил йулларининг элементларига белгиланган меъёрлар мослаштирилиши шарт.
Мамлакатимизда автомобилларнинг габарит улчамларига куйиладиган талаблар уларнинг баландаигини 4 м, энини 2,5 м билан чегаралайди (1.1-раем).
Йул ташкилотлари йулларни якка укига ЮОкН, жуфт укдарига 180 кН (А гурух автомобиллари) юк тушадиган автомобилларнинг жадал харакатига мулжаллаб лойихалайди, колган йулларда- тегишлича 60 ва 100 кН юкка (Б гурух автомобилларига) мулжаллаб лойихалайди. Бу хол юк ташишни ташкил этишни кийинлаштиради,чунки куп йулларда куп юк ортадиган автомобиллардан фойдаланиш имкониятини чеклаб куяди, тасодифий утишлар эса йулнинг тез бузилишига олиб келади.
Автомобил йулларида харакатланадиган воситаларнинг габаритларини чеклаш йул элементларини кдндай автомобилга мулжаллаб танлаш муаммосини хал этмайди. Автомобил йуллари плани ва профилининг элементларини аникдаш формуласига автомобилларда катта чегараларда узгариб турадиган бир кднча тафсилотлар киради. Булар жумласига, масалан, автомобилларнинг динамик сифатлари, хайдовчи кузининг к,атнов цисми сатхига ва унинг четига нисбатан вазияти ва бошкдлар киради. Бу хол автомобил харакати талабларини к,ондириш даражасини бахолашда кийинчилик тугдиради, чунки йулнинг транспортбоп сифатларини бахолашда автомобилнинг кдйси турини мулжаллаш номаълумдир.

Йулларда автомобиллар ва автопоездларнинг харакатланишига рухсат бериладиган чегаравий габарит улчамлари:
а, б - юк автомобили; в - икки укди шатаклагич ярим тиркама билан; г - уч укди шатаклагич икки укли прицеп билан; д - уч укди шатаклагич иккита икки укли тиркама билан.
Автомобил йулларидаги куприклар йулга цараганда цаттароц юкларга мулжаллаб лойихаланади, чунки уларни куришда улардан алокида огир юкларни олиб утиш имконияти кузда тутилиши зарур.
Автомобил йулларидаги харакатларнинг тавсифи
Турлари, юкланиш даражаси ва техник жщатдан узаро фаркданувчи алокида автомобиллар бир йуналишда турли тезликларда мустацил харакатланиб, йудда транспорт оцимини хосил цилади.
Шубцасиз, оцимда цанча куп автомобиллар харакатланса, йул курилишига шу цадар юцори талаблар цуйилиши керак. Йулнинг турли элементларига куйиладиган талабларни асослашда транспорт окимининг турли тавсифларидан фойдаланилади. Йул пойининг ва цатнов кисмининг энини асослашда автомобилларнинг
харакатланиш цаторлари сонини белгилаш учун автомобилларнинг юкланиши эмас, балки маълум мудцат ичида йулдан утадиган автомобиллар сони хал к,илувчи ах,амиятга эга булади. Шунинг учун йулларда характланишнинг асосий тафсилоти сифатида вакт бирлиги ичида (сутка, соат) йулнинг бирор кесими оркали утадиган автомобилларнинг умумий сони кдбул к,илинади, у харакат жадаллиги (интенсивлиги) деб аталади.
Одатда йулнинг ишлаш шароитларини бахолашда харакат интенсивлиги утаётган автомобилларнинг хаки кий сонини ифодалайди, бунда автомобиллар сони, уларнинг туридан катьий назар, кушиб топилади. Бунда шартлилик бор, чунки йуллардан кичик тезликда ofhp тиркамали бир неча автопоезднинг утиши давомийлиги бир хил сонли енгил автомобилларнинг jh-ишига эквивалент эмас. Баъзан аникдаштириш учун харакат воситаларида енгил, юк автомобиллари ва автобусларнинг улушлари курсатилади.
Шунинг учун йулдан }пгказиш мумкин булган (6.4 -§га к;.) автомобиллар сонини тавсифлаш учун хак,ик,ий харакат интенсивлиги енгил автомобилларнинг эквивалент сонига
келтирилади. Бунинг учун келтириш коэффициентларидан
фойдаланилади, улар битта юк автомобили ёки автопоезд угган вакт ичвда йул участкасидан цанча енгил автомобил утган булиши мумкинлигини тавсифлайди. Бу коэффициентларга хар цайси тур автомобиллар сони купайтирилади. Келтирилган харакатланиш интенсивлигини аницлашда цуйидаги коэффициентлардан
фойдаланилади:
Транспорт воситалари тури


Келтириш
коэффициента
1,0
0,5

  1. 3,5

  1. 6,0
Енгил автомобиллар
Мотоцикллар ва мопедлар
Юк кутариши 2-14 т булган кж автомобиллари





Харакат жадаплиги

^тТТТГ


Download 45.86 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling