Avtotransport vositalarni xavfsiz boshqarish asoslari

---

AVTOTRANSPORT 
VOSITALARNI XAVFSIZ 
BOSHQARISH 
ASOSLARI
QABUL QILDI ; XAQQULOV KOMIL
BAJARDI; TOSHTEMIROV TOSHPO’LAT

---

AVTOMOBILNI XAVFSIZ 
BOSHQARISHDA HAYDOVCHING 
ISH O’RNI
•
REJA ;
1.
AVTOMOBILNI XAVFSIZ BOSHQARISH 
2.
AVTOMOBILNI BOSHQARISHDA HAYDOVCHING ISH O’RNI

---

AVTOMOBILNI XAVFSIZ BOSHQARISH 
•
Аvtomobilni xavfsiz boshqarishda haydovchining ish oʼrniga qanday oʼtirganligi
alohida o
ʼrin egallaydi. Haydovchining ish oʼrni - kabinaning oʼlchamlari, 
boshqarish jihozlarini ishga tushirishning qulayligi, o
ʼrindiqning holati va boshqaruv
jihozlarini unga nisbatan joylashuvi bilan tasniflanadi. Haydovchi ish o
ʼrnida
shunday o
ʼtirishi kerakki, yoʼlni yaxshi koʼra olishi, barcha boshqarish organlarini
bemalol boshqara bilishi, shu bilan birga, tezda charchab qolmasligi kerak. 
Haydovchining o
ʼz ish oʼrnida joylashuvi uch tayanch nuqtasi bilan taʼminlanadi
ya
ʼni, birinchisi – orqa, ikkinchisi – bel va uchinchisi – oyoq hamda haydovchi
ko
ʼzining yoʼnalishi oldinda uzoqqa qaratilgan boʼlishi kerak. Haydovchining orqasi
suyanchiqda vertikal tekis tegib turishi, rul chambaragini tutib turgan qo
ʼllari biroz
tirsakdan egilgan, qo
ʼl barmoqlari rul chambaragini tashqi tomondan qamrab olgan
bo
ʼlishi kerak.

---

---

•
Oyoqlarning to
ʼgʼri joylashganida tizza osti boʼshliq, oʼrindiq chetidan 3 – 5 sm. 
masofada oyoq biroz oldinga cho
ʼzilgan va hech qachon rul chambaragiga
tegmasligi kerak. Haydovchi o
ʼrindiqqa toʼgʼri joylashganligini tekshiradi, yaʼni u 
gavdasini suyanchiqdan uzmasdan o
ʼzidan uzoqda joylashgan uzatmalarni
almashtirish dastagini bemalol ishga solishi va bunda chap qo
ʼli rul chambaragida
cho
ʼzilgan boʼlishi kerak. Shuningdek, chap oyogʼi bilan ilashma tepkisini ohirigacha
bosa oladigan, o
ʼng oyogʼi esa tormoz tepkisini va gaz bosqichi orasida bemalol
harakatlana oladigan bo
ʼlishi kerak. Xavfsizlik kamarini taqqan paytda
haydovchining ko
ʼkrak qafasi va kamarning tasmasi orasida bir kaft oraliqda tirqish
qolishi kerak.

---

---

AVTOMOBILNI BOSHQARISHDA 
HAYDOVCHING ISH 
O’RNI
•
Avtomobillashtirish jamiyatining iqtisodiy yuksalishiga ijobiy
t a ’sir qilish bilan birga, 
q ato r salbiy oqibatlarni ham keltirib chiqarmoqdaki, ularni hal qilish muhim
ahamiyat kasb etadi. Avtom obillashtirishning salbiy oqibatlari
y o ‘l-tran sp o rt
hodisalari n atijasid
a k o ‘plab kishilarning halok b o ‘lishlari yoki tan jaro h atlari
olishlari, shuningdek
, y o ‘l-transport hodisalari natijasidagi ko‘plab yetkazilayotgan
moddiy zararlar
, s h a h a r k o ‘chalari, aholi y a s h a y - digan jo y lard an o ‘tadigan
y o ‘llar m intaqasidagi yuqori d arajad ag i shovqin, havo basseynlarining
ifloslantirilishi, ko
‘chalarni to ‘xtab turuvchi avtom obillar tom onidan to ‘sib q o 
‘yishlari va nihoyat, transportlarning ushlanib qolishlari va harakat tezliklarining
keskin tushib ketishidan iboratdir

---

---

•
Statistik m 
a’lumotlarga k o ‘ra, b a ’zan avtom obillarning texnik nosozligi oqibatida
y o ‘l-tran sp o rt hodisalari boMishi q ay d qilinadi. Bunda asosan transport 
vositasining tormozi, boshqaruv tizimi, shinasi, h arak atg a keltiruvchi ag reg at va
mexanizmlari holati
k o ‘zda tutiladi. Avtomobildagi nosoz isitish, sovutish tizimi, 
haydovchi
o ‘rindig‘ining noqulay holati, noto‘g ‘ri o ‘rnatilgan o rqa k o ‘rinishni
tasvirlovchi oyna yoki old ko
‘rinish oynasi tozalagichining n o to ‘g ‘ri ishlashi bir q 
a rash d a y o ‘l-transport hodisalarini keltirib chiqarishga sababchi emasdek tuyuladi. 
Ammo bu keltirilgan kamchiliklar haydovchilar psixofizilogik holatini
yomonlashtirib, oqibatda
y o ‘l-tran sp o rt hodisalari kelib chiqishiga to ‘g ‘rid a n -
to ‘g ‘ri sab ab boMadi. Afsuski, am aliyotda ko‘pchilik holatlarda bunday omillar
avtomobilning texnik nosozligi emas, balki haydovchining
e ’tiborsizligi oqibatida
kelib chiqqan deb qaraladi.

---

E’TIBORINGIZ 
UCHUN 
RAXMAT!!!