“axborot ta’lim texnologiyalari” kafedrasi "Taqsimlangan aloritmlar va tizimlar" fanidan

---

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI 
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI 
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI 
UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI 
“AXBOROT TA’LIM TEXNOLOGIYALARI” 
 KAFEDRASI 
"Taqsimlangan aloritmlar va tizimlar" fanidan 
 

 
Bajardi: Abdurasulov J 
Qabul qildi: Xusanov.K 
SAMARQAND – 2022 

---

Mavzu: Taqsimlangan tizimlarda qidiruv algoritmlari 
Nazariy qism: 
Axborot texnologiyalari sohasidagi qidiruv algoritmlari, ma'lumotlar tahlili va 
ma'lumotlar olish bo'yicha yirik maqsadlar uchun ishlatiladi. Bu algoritmlar, ma'lumotlar 
bazasida izlaydigan malum bir tuzilma yoki protsedurani yashirish, so'rovlarni ishlab 
chiqish, mos keladigan javoblar topish va ularni tartiblash, tezkorlik va ishonchli 
qidiruvning boshqa xususiyatlarini ta'minlash uchun yaratiladi. 
Qidiruv algoritmlari turli xil bo'lishi mumkin. Bu, odatda foydalanuvchilar va 
ma'lumotlarni yashirish usullariga qarab alohida tuziladi. Quyidagi qidiruv algoritmlari 
turli turdagi ma'lumotlar uchun ishlatiladi: 
Qidiruv tizimi (Linear Search): Bu, qidiruvda ma'lumotlarni to'g'ridan-to'g'ri 
izlaydigan oddiy algoritm. Qidiruv tizimi, ma'lumotlar bilan to'ldirilgan ro'yxatdan bitta 
elementni topish uchun ishlatiladi. 
Binarni qidiruv (Binary Search): Bu, to'rtburchakning sarflanganligidan foydalanib, 
ma'lum bir qiymatni topish uchun ishlatiladi. Bu algoritm, ma'lum bir ro'yxatning 
sarflanganligidan foydalanadi va ishni tezlashtiradi. 
Hash qidiruv (Hash Search): Bu, shaxsiy identifikator (yoki "hash") yordamida 
qidiruvni osonlashtiradi. Hash qidiruvi, keng tarqalgan ma'lumot bazalari va axborot 
sistemalari uchun juda samarali. 
Graph Qidiruv (Graph Search): Bu algoritm, alohida elementlar (yoki "tuxumlar") 
orasidagi aloqa ko'rsatkichlari yordamida qidiruvni amalga oshiradi. Bu algoritm, 
ma'lumotlarning kesimida xilma-xil qidiruvni amalga oshiradi. 
Ensenble qidiruv (Ensemble Search): Bu, bir nechta qidiruv algoritmlari yig'indisini 
ishlatib, ularning eng yaxshi natijalarini yig'ish orqali birgalikda yaxshiroq natija olishga 
harakat qiladi. 
Linear search Quyidagi kod bilan Python dasturlash tilida oddiy qidiruv algoritmini 
yozish mumkin: 

---

1- rasm. Linear search algoritmida yozilgan dastur. 
Bu kod ma'lumotlar ro'yxatini (arr) va qidirilayotgan elementni (x) kiritadi. 
Endi, oddiy qidiruv algoritmi yordamida ma'lumotlar ro'yxati tekshiriladi va 
qidirilayotgan element ro'yxatda topilsa, indeksi qaytariladi. Aks holda, None 
qaytariladi. 
Misol: [35, 13, 15, 27, 20, 89, 62, 39, 22, 51, 20, 57, 30, 85, 68, 65, 29, 82, 
6, 84, 45, 77, 21, 81, 56, 13, 90, 81, 80, 47, 18, 70, 13, 52, 81, 3, 13, 25, 35, 17, 
75, 76, 73, 65, 97, 43, 11, 14, 84, 84] 
Misol uchun, yuqoridagi kod ma'lumotlar ro'yxatidagi 51 elementini izlaydi: 
2-rasm. Linear search algoritmidan foydalanib olingan natija 

---

3-rasm. Binary search dasturi 
4-rasm. Binary search algoritmida olingan natija 

---