Axborot texnologiyalari” kafedrasi ma’lumotlarni tiklash

SATA (Serial ATA - Serial ATA) interfeysi - bu SATA paydo bo‘lganidan keyin PATA (Parallel ATA) deb o‘zgartirilgan ATA (IDE) interfeysining keyingi rivojlanishi. Endi keng lentali shina o‘rniga bitta qurilmani o‘z portiga ulaydigan ingichka kabel ishlatiladi. Kabelning maksimal uzunligi va uzatish tezligi sezilarli darajada oshirildi ammo bu ko‘pchilik foydalanuvchilarga hech qanday ta’sir qilmaydi chunki oldingi kabel uzunligi ko‘p hollarda yyetarli edi. Umuman olganda ushbu interfeys SCSI bilan raqobatlashmaydi. To‘g‘ri disklarni issiq fizik muhitda ham almashtirish imkoniyati paydo bo‘ldi ammo oddiy uy kompyuterlari uchun bu juda muhim emas.
Qattiq disklar uchun bir nechta mantiqiy konfiguratsiyalar mavjud bo‘lib, ular ATA va SATA interfeyslari bilan ishlatilishi mumkin:

• 
  Yagona disk konfiguratsiyasi: Bu eng oddiy konfiguratsiya bo‘lib, unda bitta qattiq disk ona plata (motherboard)ga ulanadi. Ushbu konfiguratsiya asosiy hisoblash ehtiyojlari uchun javob beradi va odatda shaxsiy kompyuterlarda qo‘llaniladi.
  
• 
  RAID (Redundant Array of Inexpensive Disks - Arzon disklarning ortiqcha massivi) konfiguratsiyasi: - bu bir nechta qattiq disklarni bitta mantiqiy blokga birlashtirish usuli bo‘lib, unumdorlikni, ma’lumotlar zaxirasini yoki sig‘imini oshirishni ta’minlaydi. RAID konfiguratsiyasining bir nechta turlari mavjud, jumladan:
  

• 
  RAID 0: Ishlashni yaxshilash uchun ma’lumotlar ikki yoki undan ortiq qattiq disklar bo‘ylab chiziqli bo‘ladi. Biroq bitta disk ishlamay qolsa, barcha ma‘lumotlar yo‘qoladi.
  
• 
  RAID 1: Barcha ma’lumotlar ortiqcha ma’lumotlar uchun ikkita qattiq diskda aks ettiriladi. Agar bitta drayver ishlamay qolsa, boshqa drayver hali ham ishlashi mumkin lekin barcha ma’lumotlar mavjudligi ta’minlanadi.
  
• 
  RAID 5: Ma’lumotlar uch yoki undan ortiq qattiq disklar bo‘ylab chiziqli bo‘lib, ma’lumotlarning ortiqchaligini ta’minlash uchun paritet (parity) ma’lumotlardan foydalaniladi. Agar bitta disk ishlamay qolsa, ma’lumotlar paritet ma’lumotlaridan qayta tiklanishi mumkin.
  
• 
  RAID 10: Bu RAID 0 va RAID 1-ni birlashtiradi, bu yerda ma’lumotlar qattiq disklarning aks ettirilgan juftlari bo’ylab chiziladi. Bu unumdorlikni oshirish va ma’lumotlarning ortiqchaligini ta’minlaydi.
  

• 
  JBOD (faqat disklar to'plami) konfiguratsiyasi: Bu oddiy konfiguratsiya bo‘lib, unda bir nechta qattiq disklar alohida, mustaqil drayvlar sifatida ona plata (motherboard)ga ulanadi. Ushbu konfiguratsiya saqlash hajmini oshirish uchun foydalidir, lekin unumdorlik yoki maʼlumotlarning ortiqcha boʻlishini taʼminlamaydi.
  
• 
  Tashqi qattiq disk konfiguratsiyasi: Qattiq disklarni kompyuterga USB yoki Thunderbolt interfeysi orqali ulanadigan tashqi korpus orqali ham ulash mumkin. Ushbu konfiguratsiya turli xil kompyuterlar o'rtasida ma’lumotlarni oson ko‘chirish va almashish imkonini beradi.